فایل مارکت

تحقیق بررسي و شناخت نيازهاي آموزشي ترويجي کيويکاران استان مازندران

چکيده

تحقيق حاضر به بررسي و شناخت نيازهاي آموزشي – ترويجي كيويكاران استان مازندران (شهرستانهاي تنكابن و چالوس) پرداخته است. اين تحقيق از نوع کاربردي و به روش توصيفي، همبستگي مي باشد كه شيوه اجراي آن به صورت ميداني و با استفاده از پرسشنامه صورت گرفته است.  جامعه آماري اين تحقيق شامل 7132 نفر از کيويکاران شهرستانهاي تنکابن وچالوس در سال زراعي 1385-1384 مي باشد و در همين راستا جمعيت مورد مطالعه بر اساس فرمول کوکران 360 نفر برآورد شده است و روش نمونه گيري بصورت تصادفي ساده  مي باشد . براي تجزيه و تحليل داده ها از  نرم افزارspsswin استفاده
شده است .

نتايج نشان مي دهد که ميزان نيازهاي آموزشي – ترويجي کيويکاران  در کليه مراحل کشت کيوي؛ اعم از احداث باغ، کاشت، داشت، برداشت و انبارداري درحد متوسط به بالامي باشد. همچنين مهمترين کانال
آموزشي و ترويجي استفاده شده در خصوص کشت کيوي، مشاهده فعاليت سايرکيويکاران مي باشد ضمن اينکه استفاده از مجلات و نشريات آموزشي – ترويجي، استفاده از کلاسهاي آموزشي، استفاده از برنامه هاي آموزشي – ترويجي تلويزيون و راديو، تماس با مروجين و تماس با کارکنان جهاد کشاورزي در حد کم صورت گرفته است.

نتايج حاصل از ضريب همبستگي نشان مي دهد كه بين متغير هاي مستقل؛ سطح تحصيلات، سابقه کشت کيوي، سطح کشت کيوي، تماس با کارکنان جهاد کشاورزي، تماس با مروجان، استفاده از کلاسهاي آموزشي و ترويجي، استفاده از مجلات و نشريات آموزشي و مشاهده فعاليت ساير کيويکاران با متغير وابسته ميزان نيازهاي آموزشي – ترويجي کيويکاران رابطه معکوس وجود دارد ولي بين متغير دسترسي به مناطق شهري با متغير ميزان نياز آموزشي رابطه مثبت وجود دارد. ضمن اينکه بين
متغيرهاي؛ سن، درآمد، تعداد افراد تحت تکفل، عملکرد محصول کيوي، استفاده از برنامه هاي آموزشي راديو و تلويزيون با متغير ميزان نياز آموزشي رابطه اي مشاهده نمي گردد. نتايج حاصل از تأثير فردي متغيرهاي مستقل بر متغير وابسته نشان مي دهد که جنسيت، تأهل، شغل اصلي، نوع مالکيت،عضويت در تعاوني کيويکاري بر ميزان نياز آموزشي مؤثر است ولي تسهيلات حمايتي بر ميزان نياز آموزشي تأثيري نداشته است.

نتايج حاصل از رگرسيون چند متغيره درخصوص تأثيرات متغيرهاي مستقل تحقيق بر ميزان نيازهاي آموزشي –  ترويجي کيويکاران بيانگر آن است كه به ترتيب متغيرهاي سابقه کشت کيوي، استفاده از کلاسهاي آموزشي – ترويجي، مشاهده فعاليت ساير کيويکاران و تماس با مروجان تأثيرمنفي بر ميزان نيازهاي آموزشي داشته اند. ولي متغير دسترسي به مناطق شهري بر ميزان نيازهاي آموزشي تأثير مثبت داشته است.

واژگان كليدي: نیاز سنجی آموزشی ، فعالیتهای ترویجی ، کیویکاران ، کیوی.

1-1- مقدمه[1]

رشد وتوسعه بخش كشاورزي از مصاديق بارز توسعه ملي، اقتصادي و در نهايت امنيت ملي هر كشور محسوب مي شود. بر مبناي تجربه هاي به دست آمده از كشورهاي توسعه يافته وحتي برخي كشورهاي همسايه، رشد بخش كشاورزي را مي توان زيربنا و بستر توسعه صنعتي ، بخش خدمات، بهداشت غذائي و … در اقتصاد ملي هر كشور محسوب نمود، به عبارت ديگر بخش كشاورزي نقش موتور و نيرو دهندة توسعه را برعهده دارد. زيربخش باغباني نيز به دليل داشتن مزيتهاي خاص نسبت به ساير زيربخشهاي كشاورزي و همچنين ديگر بخشهاي اقتصادي، داراي ظرفيتهاي ويژه اي جهت توسعه بخش كشاورزي در راستاي تحقق اهداف توسعه ملي است.

به اعتقاد كارشناسان، مزيت اقتصادي كه در فعاليتهاي باغداري وجود دارد در بخش زراعي كمتر به چشم
مي خورد، قيمت محصولات باغي به مراتب از محصولات زراعي در بازارهاي جهاني بيشتر است و از اينرو مي توان به درآمدهاي ارزي مناسب وبهره گيري بهتر از مزيت هاي موجود( شرايط اقليمي، دسترسي به بازارهاي خارجي و …) نائل آمد. تنوع آب وهوا و كشت وپرورش طبيعي انواع ميوه و تره بار در ايران با بهره گيري از منابع طبيعي خاك وآب و بهره گيري از تابش مستقيم خورشيد سبب شده است كه محصولات باغي ايران، از مزيتهاي بهداشتي ومرغوبيت در طعم و مزه برخوردار شود.

از اينرو با سرمايه گذاري در ايجاد صنايع تبديلي و نگهداري، تجهيزات حمل و نقل و حضور موثر در بازارهاي جهاني (نمايشگاههاي معتبر صنايع غذايي و محصولات كشاورزي در اروپا وشرق آسيا) مي توان زمينة گسترش  صادرات محصولات باغي كشور را فراهم آورد.

يكي از محصولات بسيار ارزنده و گرانبها كه مي تواند در صورت ازدياد توليد و صدور به خارج مقاديري از ارز كشور را تأمين نمايد ميوه كيوي (كيوي فروت ) است.

نام اصلي اين ميوه Chinese gooseberry  يا انگور فرنگي چيني است. كيوي، ميوه بومي مناطق جنوب غربي چين است. در اوائل دهه 1920 توليد آن در مناطق جنوب شرقي آسيا، ژاپن و نيوزیلند آغاز شد ودر اوائل دهه 1960 با صدور اولين محموله انگور فرنگي چيني از سوي نيوزیلند، صادركنندگان براي اين ميوه نام كيوي را كه در اصل نام پرنده ملي اين كشور است برگزيدند. كيوي از جمله گياهان مناطق نيمه گرمسيري است و در مقابل سرما بسيار مقاوم مي باشد. گونه هاي كيوي به شكلهاي زينتي و خوراكي در جهان كشت مي شوند. درخت كيوي به درخت انگور شباهت بسيار دارد و داراي ساقه خزنده با برگهاي قلبي شكل است. همچنين اين ميوه گياهي است دو پايه كه با توجه به خصوصيات گلهاي نر و ماده آن براي اينكه ميوه تشكيل گردد و اختلالات تلقيحي و ريزش پيش نيايد مي بايد هنگام گرده افشاني تمام سطح كلاله به مقدار كافي دانه گرده دريافت نمايد كه اين عمل در شرايط طبيعي توسط حشرات به ويژه زنبور عسل( تا 96 درصد) و باد (تا 4 درصد ) صورت مي گيرد.

لازم به ذكر است كه نهال كيوي به رطوبت زياد ( حداقل بارش سالانه 150 سانتي متر) ، آبياري مناسب در فصل رشد، نورآفتاب كافي در تابستان، دماي خنك پائيزي براي كامل شدن ميوه و زمستانهاي نسبتاً سرد براي طعم بخشيدن به ميوه نياز دارد. خاك مناسب جهت كاشت كيوي، خاك عميق حاصلخيز و داراي هوموس  مي باشد، كه PH آن نبايد از 9/6 تجاوز كند. زمان كاشت نهال كيوي در اواخر زمستان يا اوائل بهار است، كه پس از 4 سال به بهره دهي مي رسد.

اين ميوه داراي ظاهري كشيده و استوانه شكل بوده، پوست آن بسيار نازك و به رنگ قهوه اي مي باشد و از كركهاي كوتاه و پرپشت پوشيده شده است. ميوه كيوي سفت اما گوشتي و آبدار است، قسمت گوشتي آن به رنگ سبز و حاوي دانه هاي ريز و سياهرنگ خوراكي است كه بسيار معطر و خوش طعم وسرشار از ويتامين C  بوده و ميزان آن  10 برابر ويتامين C  موجود در ليموترش است.

بر حسب واريته هاي مختلف، وزن هر عدد ميوه كيوي بين 30 تا 200 گرم مي باشد. واريته ” هايوارد” معروفترين و پرمحصول ترين رقم كيوي در جهان است كه گرد و تخم مرغي شكل است و در اواسط آبان ماه مي رسد. ” آبوت”  كه فصل برداشت آن در اواخر مهر ماه است نسبتاً كشيده تر از واريته هايوارد است.” برونو” استوانه اي شكل بوده و قسمت بالا وپايين آن كروي است. ” مانتي ” نيز به شكل گلابي است و رنگ آن  قهوه اي روشن مي باشد كه در آذرماه مي رسد.

حال به منظور پرورش ميوه كيوي در ايران، با توجه به بيان مطالبي در خصوص آب و هوا وشرايط اقليمي مورد نياز آن ( آب ، رطوبت ، حرارت، آفتاب و خاك …) مي توان گفت كه در ايران بويژه قسمت مهمي از منطقه شمال ( گيلان و مازندران ) يعني از آستارا تا ساري براي كشت اين ميوه مساعد و مناسب مي باشد. كيوي، اين طلاي سبز كه مي تواند هرساله به ما محصول فراواني دهد، جا دارد كه باغداران توليد كننده آن از طريق آموزش در خصوص نحوه صحيح كشت و كار و برداشت و نگهداري اين ميوه اطلاعاتي بدست آورده تا بتوانند در جهت توسعه هر چه بيشتر اين محصول هم از لحاظ كمي و  هم كيفي كوشا باشند.

از اينرو به منظور اثربخشي آموزش اين افراد(كيويكاران) ، مي بايد از نيازهاي آموزشي – ترويجي آنان در ارتباط با پرورش كيوي آگاه شد. زيرا نيازهاي آموزشي – ترويجي يكي از دروندادهاي اصلي سيستم آموزشي است كه مبناي اساسي طرح ريزي، اجرا و ارزشيابي فعاليتهاي سيستم قرار مي گيرد. در بسياري از مواقع فراگيران مجبور مي شوند مطالبي را ياد بگيرند كه عملاً در موقعيت شغلي شان كاربردي ندارد. اين مشكل جدا از تبعاتي كه دارد، ناشي از دو دليل است: عدم دقت در نيازسنجي و يا نبود خود نيازسنجي در فرآيند آموزش.

لازم به توضيح است  كه شناخت اينگونه نيازها، احتياج به درك صحيحي از وضع موجود و تعيين اهداف معقولي به عنوان وضع مطلوب دارد تا به واسطه آن بتوان، فاصله ميان اين دو وضعيت را كاهش داد.

به طور كلي با در نظرگرفتن اهميت اقتصادي محصول كيوي، از يك سو به عنوان تأمين كننده بخش مهمي از درآمد خانوارهاي كيويكار واز سوي ديگر با عنايت به اينكه برخي از مناطق تحت كشت اين محصول از جمله شهرستانهاي تنكابن و چالوس از استان مازندران به علت دارا بودن پتانسيلهاي بالا به عنوان مراكز عمده كشت كيوي كه ارزش صادراتي نيز داشته مطرح گرديده اند، لذا اين تحقيق درصدد آن شده كه به بررسي نيازهاي آموزشي- ترويجي كيويكاران اين مناطق جهت ارائه برنامه هاي آموزشي مناسب در راستاي ارتقاي سطح كمي و كيفي محصول توليدي بپردازد.

1-2- تعريف مسأله[2]

بررسي هاي انجام شده در زمينه بهترين مناطق  جهت كشت كيوي در ايران، حاكي از آن است كه حاشيه درياي خزر و به ويژه نواحي مركزي كرانه هاي درياي خزر، مناسبترين مناطق براي كشت و توليد كيوي در ايران  مي باشد. وجود رشته كوه البرز همچون سدي در جنوب اين ناحيه وموجوديت درياي خزر در شمال كرانه هاي درياي خزر باعث شده كه اين مناطق داراي آب و هوا وشرايط اقليمي بسيار مساعدي براي انواع فعاليتهاي گوناگون كشاورزي باشند. رطوبت فراوان، بارش سالانه به ميزان 300 تا 2000 ميليمتر پراكنش مناسب، تعداد ساعات آفتابي فراوان،فقدان يخبندان طولاني و زمستانهاي بسيار سرد، عدم وزش بادهاي شديد و بارش  تگرگ و غيره از جمله خصوصياتي است كه نواحي مركزي درياي خزر را مي توان به عنوان بهترين منطقه براي كشت كيوي در جهان قلمداد كرد. درخت كيوي با توجه به شرايطي كه براي رشد و نمو نياز دارد، در نواحي مركزي  كرانه هاي درياي خزر (غرب استان مازندران و شرق گيلان) وبيشتر در
ماسه زارهاي ساحلي به خوبي رشد مي كند.

حال، از ميان نواحي مركزي كرانه هاي درياي خزر، غرب استان مازندران بويژه شهرستانهاي تنكابن و چالوس داراي بيشترين اراضي جهت كشت كيوي مي باشند واين امر بدان علت است كه باغداران اين مناطق به صورت خودجوش و بدون آنكه دولت هزينه اي را متقبل شده باشد، بخشهاي بزرگي از باغهاي مركبات را به باغهاي كيوي تبديل كرده اند و در نتيجه توليد اين محصول به سرعت افزايش يافته است
( قنبري و ذاكري ، 1381 ، ص 52).

در حال حاضر با توجه به اظهارات مديريت جهادكشاورزي شهرستان تنكابن، از كل ميزان كيوي توليد شده در كشور كه حدود 70 هزار تن اعلام شده است، اين شهرستان با توليد سالانه بيش از 50 هزار تن كيوي از سطحي معادل 2000 هكتار از اراضي شهرستان وميزان عملكردي بالغ بر 25 تن در هكتار، توانسته است 85 درصد از كيوي توليد شده در كشور را در اختيار داشته باشد كه از اين لحاظ رتبه نخست كشور را به خود اختصاص داده است( روزنامه آسيا، 25/8/1384،ص 1).

تحقیق بررسي و شناخت نيازهاي آموزشي ترويجي کيويکاران استان مازندران