پايان نامه كارشناسي حقوق انتقال در بازار برق
– مقدمه
در بسياري از كشورها بخش هاي زير ساخت همانند الكتريسيته، راه آهن و توليد و توزيع گاز در حال تجديد ساخت هستند. بيشتر برنامه هاي تجديد ساختار براي ايجاد بخش هاي رقابتي و همچنين ايجاد تمايز بين بخش هاي رقابتي و انحصاري است. در بسياري از زيرساختها بخش رقابت پذير براي دادن سرويس به مشتري به بخش انحصاري احتياج دارد. در همة اين سيستمها قيمتي كه توليدكنندگان براي محصولشان ارائه مي دهند به محل آنها و همچنين اينكه محصولاتشان را از چه قسمتي عبور مي دهد، بستگي دارد. ترافيك و تراكم شبكه باعث تفاوت قيمت انتقال در نقاط مختلف شبكه مي‌شود.
صنعت برق كه هميشه بوسيله يك سيستم متمركز اداره مي شد يكي از زيرساختهايي است كه شاهد تغييرات عظيمي بوده است. اين سيستم متمركز در حال تبديل به يك صنعت رقابتي است كه در آن بازار قيمت برق و توزيع آنرا بوسيله افزايش رقابت كاهش مي دهد.
اين نوسازي باعث تجزيه سه عنصر اساسي اين صنعت يعني توليد، انتقال و توزيع شده است.
كنترل مستقل شبكه در يك سيستم بازسازي شده هم رقابت و هم دسترسي مستقيم به اجزا شبكه را آسان مي كند. البته عملكرد مستقل شبكه بدون نهاد مستقلي مثل ISO قابل اطمينان نيست. براي اينكه بازار رقابتي بصورت پر بازده و با قابليت اطمينان بالا كار كند، ISO از مشتركين بازار مثل توليد كننده‌ها، كمپاني هاي توزيع و انتقال دهنده ها و در نهايت مصرف كننده ها مستقل مي باشد. ISO بايد قوانيني روي انرژي و بازارهاي سرويس فرعي قرار دهد و سيستم انتقال را بصورت غير تبعيض آميز اداره كند و براي ريسك هاي بازار ايجاد حصار حفاظتي را آسان كند. ISO بايد به سيستم قوي كامپيوتري مجهز شده باشد كه شامل مانيتورينگ بازار، حراج و به مزايده گذاشتن سرويس هاي فرعي مي باشد.
انرژي سرويس هاي فرعي بصورت سرويس هاي مجزا ارائه مي شوند و كمپاني هاي توليد كننده (GENCOS) مي توانند بوسيله پيشنهاد قيمت به بازار برق با هم براي فروش انرژي رقابت كنند. شكل زير يك نمونه سيستم بازار برق را نمايش مي دهد.
در كشور ما هم بازار برق زمينه اي براي اجرايي شدن بند «ج» اصل 44 است و مقدمات اجرايي شدن آن نيز در قسمتهايي از بازار برق فراهم شده است. در تفسير اين اصل آمده است كه 80% نيروگاهها بايد به بخش خصوصي واگذار شود اما يكي از ابزارهاي مهمي كه بايد در بخش توليد برق وجود داشته باشد اطمينان از وجود يك محيط رقابتي است.
در تفسير اصل 44 قانون اساسي درج شده كه غير از شبكه هاي انتقال ساير تأسيسات مي توانند به بخش خصوصي واگذار شوند بنابراين شبكه هاي انتقال برق بايد به عنوان ترانزيت برق دسترسي آزاد به آن باشد كه هر توليد كننده و مصرف كننده دولتي و غير دولتي بصورت يكسان و آزاد به اين شبكه ها دسترسي پيدا كند.
موضوع ديگر اينكه در تفسير اصل 44 قيد شده كه ترانزيت برق هم بايد دولتي باقي بماند اما دسترسي به آن را بازار برق مي تواند تضمين كند. با توجه به اينكه شبكه انتقال دولتي خواهد ماند بايد شرايط طوري باشد كه بخش غير دولتي و دولتي اين احساس را داشته باشند كه همه مي توانند براي خريد و فروش و ترانزيت، به اين شبكه دسترسي داشته باشند و شرايط رقابت براي طرفين كاملاً يكسان باشد كه البته ايجاد اين بستر بسيار مشكل است.
فصل دوم
ساختار بازار و عملكرد آن
2-ساختار بازار و عملكرد آن
2-1 اهداف در عملكرد به شيوه بازار
براي ايجاد بازار الكتريسيته دو هدف داريم:
1-اطمينان از عملكرد مطمئن و امن.
2-استفاده از عملكرد اقتصادي تر.
امنيت مهمترين قسمت سيستم قدرت است. در يك محيط با ساختار جديد امنيت بوسيله استفاده از سرويس هاي گوناگون موجود در بازار براحتي ايجاد مي شود. عملكرد اقتصادي بازار الكتريسيته مخارج استفاده از الكتريسيته را كاهش مي دهد، اين يك علت براي ايجاد ساختار جديد و يك راه براي افزايش امنيت همراه، با حرفه اقتصادي است. براي انجام اين كار استراتژي هاي مناسبي روي قسمتهاي مختلف سيستم قدرت بايد طراحي شود.
2-2 مدل هاي بازار برق
براي اينكه به اهداف مورد نظر برسيم مدل هاي گوناگوني براي ساختار بازار در نظر گرفته شده است.
سه مدل اصلي داريم كه در زير به توضيح آنها مي پردازيم.
مدل استخر (poolco): مدل استخر بصورت يك بازار متمركز تعريف مي‌شود كه بازار را براي خريدار و فروشنده آماده مي كند. فروشنده ها و خريدارهاي برق سفارش هاي خود را با توجه به مقدار برقي كه مي خواهند مبادله كنند به استخر مي دهد. فروشنده ها در بازار برق براي تأمين انرژي شبكه با هم رقابت مي كنند. اگر يك فروشنده رقم بالايي را ارائه كند قادر نخواهد بود برق خود را بفروشد. در سوي ديگر خريدارها براي خريد رقابت مي كنند و اگر سفارش هاي آنها خيلي كم باشد آنها قادر نخواهند بود برق خود را بخرند. در اين بازار توليد كننده هايي كه قيمت هاي پائين ارائه مي دهند از سوي بازار تقدير مي شوند و براحتي برق خود را مي فروشند. ISO در استخر يك قيمت واحد براي برق در نظر مي گيرد كه اين براي مشتركين مشخص مي كند كه مصرف آنها چگونه باشد و همچنين اينكه سياستهاي سرمايه گذاري خود را چگونه برنامه ريزي كنند. بازار برق قيمت را به سطحي مي رساند كه عرضه كننده هاي بسيار كارآمد در آن قيمت مي توانند رقابت كنند. در اين بازار عرضه كننده هاي برنده به مقدار بيشترين سفارش خريداري دريافت ميكنند.
مدل قرارداد دو جانبه (Bilateral contacts): قراردادهاي دو جانبه توافقي است بين دو مشترك براي دريافت و ارسال برق. اين قراردادها شرايط را مستقل از ISO تعيين مي كنند. در اين مدل ISO تنها ظرفيت خط انتقال را بررسي مي كند تا امنيت براي انتقال برق برقرار باشد.
مدل قرارداد دو جانبه خيلي انعطاف پذير است چون دو طرف شرايط دلخواه خودشان را در نظر مي گيرند. البته عيب آن مخارج بالاي مذاكرات و نوشت قرارداد است و ريسك بالايي دارد.
مدل هيبريد (Hybrid): مدل هيبريد تركيبي از دو مدل قبلي است. در اين مدل بر خلاف استخر مشتري مي تواند با توليد كننده هاي برق مذاكره كند و يا همان قيمت بازار را برگزيند.
در اين مدل مشتركيني كه قرارداد دو جانبه امضا نكنند از همان مدل استخر بهره مي برند. اينكه مشتري بتواند براي خريد با توليد كننده مذاكره كند بهترين امكان را به او مي دهد، تا با توجه به نيازهايي كه دارد برق مورد نظر خود را خريداري كند.
2-3 ساختار بازار
در این بخش راجع به ساختار بازار و انواع بازارها و مسائل مربوط به بازار برق بحث می کنیم.
پايان نامه كارشناسي حقوق انتقال در بازار برق