پايان‌نامه بررسي مقايسه‌اي رابطه بين سود هر سهم (EPS) و نسبت قيمت به سود هر سهم (P/E) با بازده سهام در شركتهاي پذيرفته‌شده در بورس تهران
چکیده
سرمایه گذاران برای تعیین پرتفوی سرمایه گذاری خود و تصمیم گیری جهت سرمایه گذاری به سود هر سهم (EPS) و نسبت قیمت به سود هر سهم (P/E) شرکتها توجه
می کنند. هدف سرمایه گذاران از سرمایه گذاری در سهام شرکتها کسب بازده سهام بیشتر است. با توجه به اینکه به لحاظ تئوری EPS و P/E با بازده سهام رابطه دارند، در عمل محقق را بر آن داشت که رابطه بین EPS و P/E را با بازده سهام در بورس تهران مورد بررسی قرار دهد و چگونگی این روابط را تجزیه و تحلیل کند و ابهام وجود روابط بین این عوامل با بازده سهام شرکتها و انتظارات سرمایه گذاران از این عوامل را در بورس تهران برطرف سازد. به همین خاطر از جامعه شرکتهای پذیرفته شده در بورس تهران، شرکتهایی به صورت نمونه ای انتخاب شد و EPS، P/E و بازده سهام آنها برای سالهای 1378 تا 1382 به صورت داده های تحقیق استخراج گردید. بوسیله معادله رگرسیون روابط بین هر یک (EPS و P/E) با بازده سهام مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت و تایید یا رد فرضیات تحقیق با توجه به نتایج تحقیق بررسی شد. نتایج به دست آمده حاکی از وجود روابط معنادار بین EPS و P/E با بازده سهام شرکتها در بورس تهران می باشد اما این روابط ضعیف هستند و سرمایه گذاران نمی توانند فقط به این دو عامل جهت تصمیم گیری توجه داشته باشند. این مساله نشاندهنده تاثیر سایر عوامل مالی و غیرمالی بر بازده سهام شرکتها در بورس تهران می باشد.
فصل اول
كليات تحقيق
فصل اول: كليات تحقيق
- مقدمه
پيش‌بيني عنصر كليدي در تصميم‌گيري، استفاده از اطلاعات است. اين عجيب نيست، زيرا اثر بخشي نهايي هر تصميم به نتايج وقايعي بستگي دارد كه به دنبال هر تصميم روي مي‌دهند. توانايي پيش‌بيني جوانب غيرقابل كنترل اين وقايع قبل از انجام تصميم، انتخاب بهترين تصميم را تسهيل مي‌كند اغلب تصميم را بصورت ذيل پيش‌بيني مربوط مي‌كنند:
تصميم‌واقعي: تصميمي كه فرض مي‌كند پيش‌بيني صحيح است + ذخيره براي خطاي پيش‌بيني. به طور كلي هدف از پيش‌بيني كاهش ريسك در تصميم‌گيري است و چون پيش‌بيني نمي‌تواند ريسك را به طور كامل حذف كند، ضرورت دارد فرايند تصميم‌گيري بطور صريح نتايج عدم اطمينان باقيمانده براي پيش‌بيني را در نظر بگيرد.
يكي از مهم‌ترين قسمت‌هاي اقتصاد كه تصميم‌گيري و پيش‌بيني جزء لاينفك آن محسوب مي‌شود بازارهاي سرمايه مي‌باشد. اقتضاء اين بازارها به گونه‌اي است كه سرمايه‌گذاران را مجبور مي‌سازد كه هر لحظه با توجه به اطلاعات موجود و محدوديت‌ها، تصميمات و پيش‌بيني‌هاي سرمايه‌گذاري خود را اجراء نمايند. لذا فعالان اين بازارهاي سرمايه نيازمند اطلاعاتي مربوط و قابل اتكا جهت تصميم‌گيري‌هاي خود هستند. ليكن اينكه كدام اطلاعات و متغيرها كه تصميم‌گيرندگان بازار سرمايه از آنها در جهت پيش‌بيني‌هاي صحيح خود استفاده مي‌نمايند مربوط و داراي محتواي اطلاعاتي مي‌باشد و استفاده از آنها منجر به تصميم درست و به تبع آن پيش‌بيني وقايع آينده مي‌شود، موضوعي است كه محققين سالهاي مديدي را جهت جواب دادن به اين مسأله صرف كرده‌اند.
2-1- اهميت موضوع
طبيعتاً فعالان بازارهاي سرمايه جهت تصميم‌گيري‌هاي خود با اطلاعات و متغيرهاي بيشماري روبرو مي‌باشند و خواهان آن هستند كه تصميمي براساس مفيد‌ترين و مربوط‌ترين اطلاعات اتخاذ نمايند كه كمترين ريسك و بيشترين بازده را عايد آنها نمايد و روشهايي كه تصميم‌گيرندگان را جهت يافتن چنين پارامترهايي ياري مي‌رساند ممكن است يافته‌هاي تجربي در طي چندين سال فعاليت در بازارها باشد يا اينكه از مباني و مفاهيم تئوريك استفاده نمايند.
لذا با توجه به مطالب مذكور در فوق دو تا از مفاهيم و پارامترهاي ماندگار سرمايه‌گذاري كه تصميم‌گيرندگان در امر پيش‌بيني‌هاي خود از آن بسيار استفاده مي‌كنند EPS[1] (سود هر سهم) و نسبت P/E[2] (قيمت به سود هر سهم) مي‌باشد. چرا كه سهامدار يا تصميم‌گيرنده با توجه به بازار آتي سهام و انتظار خود از بازار آتي حاضر مي‌شود سهامي را به چندين برابر سود حاصل از آن خريداري نمايد. ليكن اينكه آيا اين نسبت‌ها محتواي اطلاعاتي دارد و تا چه اندازه سرمايه‌گذاران را در جهت اخذ تصميمات به جا ياري مي‌رساند مسايلي هستند كه هميشه محققین در جهت جواب دادن به اين مسائل بوده‌اند. لذا اين موضوع هم از لحاظ تئوريك و مفهومي و هم از لحاظ تجربي با توجه به مطالعات انجام شده در طي سنوات گذشته در برخي از بازارهاي سرمايه كشورهاي مختلف روشن شده‌است كه نسبت P/E داراي بار اطلاعاتي جهت انجام پيش‌بيني مي‌باشد. بعنوان مثال يكي از معتبرترين تحقيقات صورت گرفته، آقاي باسو[3] در سال 1973، اين موضوع را مطرح نمود كه عوايد گروه سهم‌هاي با نسبت P/E پايين بيشتر از عوايد گروه سهم‌هاي با نسبت بالا مي‌باشد.
اين تحقيق نشانگر آن است كه اين نسبت جهت امر تصميم‌گيري مناسب مي‌باشد و در سطح جزئي‌تر نيز مي‌تواند مفيد واقع شود با همه اين تفاسير آيا مي‌توان با توجه به مفاهيم تئوريك و تجربه‌هاي بازارهاي مختلف نتيجه مشابهي را اتخاذ نمود و بيان نمود كه اين نسبت در بازار سرمايه ايران نيز همان نتايج بازارهاي سرمايه كشورهايي مانند آمريكا (بورس نيويورك) را دارد؟
3-1- تعريف مسأله
عدم اطمينان موجود در آينده علي‌الخصوص در بازارهاي سرمايه، تصميم‌گيرندگان را وادار به استفاده از مرتبط‌ترين پارامترها در امر تصميم‌گيري جهت كاهش ريسك تصميم‌گيري مي‌نمايد در اين راستا بيشتر استفاده‌كنندگان به طور نسبي از نسبت P/E كه در برگيرنده دو متغير بسيار مهم قيمت و سود هر سهم كه در امر تصميم‌گيري بسيار حائز اهميت مي‌باشد، استفاده مي نمايند و همچنين از EPS (سود هر سهم) بعنوان يك پارامتر براي تصميم‌گيري خريد سهام استفاده مي‌نمايند. ليكن اينكه آيا اين نسبت‌ها و مفهوم‌ها از پارامترهاي مرتبط جهت پيش‌بيني در بازار سرمايه ايران مي‌باشد يا خير؟ موضوعي است كه در هاله‌اي از ابهام قراردارد چراكه محيط اقتصادي، ويژگيهاي بازار سرمايه ايران و مقررات حاكم بر آن متفاوت از ساير بازارهاي سرمايه دنيا مي‌باشد.
ليكن با توجه به مطالب فوق سؤالات ذيل مطرح مي‌گردد:
- آيا EPS (سود هر سهم) داراي محتواي اطلاعاتي مي‌باشد يعني اينكه آيا رابطه معناداراي بين نسبت مذكور با بازده سهام وجود دارد؟ (هدف اصلي تصميم‌گيرندگان كاهش ريسك يا افزايش بازده مي‌باشد و اطلاعاتي هم كه استفاده مي‌نمايند به منظور نيل به دو هدف مذكور مي‌باشد.)
- آيا نسبت P/E (قيمت به سود هر سهم) داراي محتواي اطلاعاتي مي‌باشد يعني اينكه آيا رابطه معناداراي بين نسبت مذكور و بازده سهام وجود دارد؟
- در صورتيكه نسبت P/E با بازده سهام رابطه معناداري داشته باشد آيا سهم‌هایی با نسبت P/E كوچكتر داراي عوايدي بيش از سهم‌هایي با نسبت P/E بزرگتر مي‌باشد؟ (اين مفهوم به لحاظ تئوريك اثبات شده است كه سهامي با نسبت P/E كوچكتر عوايد بيشتري نسبت به سهامي با نسبت P/E بزرگتر دارند.)[4]
- كداميك از دو پارامتر EPS و P/E رابطه معنادارتري با بازده سهام دارند؟
سؤالات فوق، مواردي هستند كه در صورت مشخص شدن، استفاده‌كنندگان را در استفاده از نسبت P/E و EPS و اتخاذ تصميم بهينه بسيار ياري مي‌كند.
4-1- فرضيه هاي تحقيق
با توجه به سؤالات مطرح شده در اين تحقيق چهار فرضيه اساسي در نظر گرفته شده كه عبارتند از:
الف) بين EPS (سود هر سهم) و بازده سهام رابطه معناداري وجود دارد.
ب) بين نسبت P/E (قيمت به سود هر سهم) و بازده سهام رابطه معناداري وجود دارد.
ج) در مقايسه P/E با EPS، نسبت P/E رابطه معنادارتري با بازده سهام دارد.
د) به طور ميانگين، سهامي با نسبت P/E كوچكتر بازده بالاتري نسبت به سهامي با نسبت P/E بزرگتر دارند.
5-1- اهداف تحقيق
اهداف ما از اين تحقيق اين است كه محتواي اطلاعاتي دو متغير EPS و P/E را در بازار سرمايه ايران بررسي نماييم. بطوريكه قبلاً اشاره شد، تصميم‌گيرندگان بازار سرمايه از نسبت‌هاي EPS و P/E بعنوان پارامترهاي تصميم‌گيري خود استفاده مي‌كنند ليكن رابطه داشتن اين پارامترها و محتواي اطلاعاتي آنها با متغير بازده كه هدف‌نهايي تصميم‌گيرندگان بازار است، براي همه استفاده‌كنندگان بسيار حائز اهميت مي‌باشد.
فهرست مطالب
عنوان ……………………………………………………………………………………………….. صفحه
چکیده…………………………………………………………………………………………………………. 1
فصل اول: كليات تحقيق…………………………………………………………………………………. 2
1-1- مقدمه………………………………………………………………………………………………… 3
2-1- اهميت موضوع……………………………………………………………………………………. 3
3-1- تعريف مسأله……………………………………………………………………………………… 5
4-1- فرضيه هاي تحقيق……………………………………………………………………………… 6
5-1- اهداف تحقيق………………………………………………………………………………………. 6
6-1- روش تحقيق……………………………………………………………………………………….. 7
7-1- حدود پژوهش…………………………………………………………………………………….. 7
8-1-واژه‌هاي كليدي……………………………………………………………………………………. 7
فصل دوم: ادبيات تحقيق……………………………………………………………………………….. 9
1-2- مقدمه………………………………………………………………………………………………… 10
2-2- بازده سهام و انواع روشهاي محاسبه بازده سهام………………………………….. 18
3-2- سود هر سهم (ESP) و انواع روشهاي محاسبه سود هر سهم و قيمت به سود هر سهم 25
4-2- بررسي رابطه بين سود هر سهم (EPS) و نسبت قيمت به سود هر سهم (P/E) با بازده سهام 30
5-2- تحقيقات داخلي و خارجي انجام شده…………………………………………………….. 36
فصل سوم: روش‌شناسي تحقيق…………………………………………………………………….. 42
1-3- مقدمه………………………………………………………………………………………………… 43
2-3- اهداف تحقيق………………………………………………………………………………………. 43
3-3- فرضيه‌هاي تحقيق……………………………………………………………………………….. 43
4-3- جامعه و نمونه آماري…………………………………………………………………………. 44
5-3- روش جمع‌آوري داده‌ها………………………………………………………………………. 45
6-3- روشهاي آزمون آماري فرضيه هاي تحقيق و نحوه بررسي فرضيه هاي
تحقيق………………………………………………………………………………………………………….. 46
فصل چهارم: نتايج و تجزيه وتحليل اطلاعات……………………………………………………. 62
1-4- مقدمه………………………………………………………………………………………………… 63
2-4- نتايج و يافته‌هاي تجربي حاصل از فرضيه‌هاي تحقيق……………………………… 63
فصل پنجم: نتيجه‌گيري و پيشنهادات………………………………………………………………. 69
1-5- نتايج آزمون فرضيه اول……………………………………………………………………… 70
2-5- نتايج آزمون فرضيه دوم……………………………………………………………………… 70
3-5- نتايج آزمون فرضيه سوم……………………………………………………………………. 71
4-5- نتايج آزمون فرضيه چهارم………………………………………………………………….. 71
5-5- نتيجه‌گيري…………………………………………………………………………………………. 72
6-5- پيشنهادات جهت تحقيقات آتي……………………………………………………………….. 72
7-5- پیشنهادات برای سرمایه گذاران…………………………………………………………… 72
منابع و مآخذ به كار رفته در تحقيق……………………………………………………………….. 74
چکیده انگلیسی……………………………………………………………………………………………… 76
پايان‌نامه بررسي مقايسه‌اي رابطه بين سود هر سهم (EPS) و نسبت قيمت به سود هر سهم (P/E) با بازده سهام در شركتهاي پذيرفته‌شده در بورس تهران