تحقیق برنج (خصوصيات ، كاشت ، داشت)
فصل اول:
مقدمه:
برنج از گياهان زراعي مهم قاره آسياست . دانه برنج و فراورده هاي حاصل از آن نزديك به 40 درصد غذاي مورد نياز نصف مردم جهان را تشكيل مي دهد و از لحاظ توليد جهاني نيز مي تواند با گندم برابري كند (1).
برنج شامل دو گروه زراعي آسيايي و افريقايي است . در برنجهاي گروه آسيايي برنج معمولي يا اوريزا ساتيوا[1] وجود دارد كه بومي آسياست (تصوير 1-1) . در گروه برنج آفريقايي اوريزا گلابريما[2] را مي توان نام برد كه بومي آفريقاست (تصوير 2-1) . حدس زده ميشود كه زراعت برنج تقريبا 3000 سال قبل از ميلاد مسيح در كشورهاي هندوستان و چين متداول بوده است . گونه ساتيوا از لحاظ سطح زير كشت، توليد ، و تغذيه اهميت جهاني دارد . ولي زراعت و مصرف برنج گونه گلابريما بسيار كم است. و عمدتا به نقاط پراكنده اي در آفريقا محدود مي شود (1).
سطح زير كشت برنج پس از گندم از ساير غلات بيشتر است . نزديك به 90 درصد سطح زير كشت و توليد برنج به كشورهاي خاور دور اختصاص دارد . بيش از نصف محصول سالانه برنج در جهان نيز در دو كشور هندوستان و چين توليد مي شود . سطح زير كشت و توليد منطقه آن به شرح جدول (1-1) است .
كشورهاي گرمسيري و نيمه گرمسيري برمه ، تايلند ، ويتنام ، لائوس ، اندونزي ، فيليپين ، پاكستان ، هندوستان ، ايالات متحده آمريكا ، ژاپن ، ايتاليا ، مصر ، اسپانيا ، چين ، برزيل ، كوبا ، مكزيك و استراليا از جمله كشورهاي توليد كننده برنج به شمار مي رود . ميزان توليد برنج در تايلند ، برمه ، ويتنام و لائوس بيش از مصرف داخلي است . نزديك به 90 درصد برنج موجود در بازارهاي بين المللي مربوط به اين چهار كشور است . ايالات متحده امريكا ، برزيل ، ايتاليا و مصر از ديگر كشورهاي صادر كننده برنج هستند .(1)
جدول (1-1) توزيع منطقه اي سطح زير كشت و توليد شلتوك در جهان در سال 1971 برحسب درصد (1)
منطقه | سطح زير كشت | توليد |
اروپا | 6/0 | 1/1 |
آمريكاي شمالي | 6/0 | 2/1 |
آمريكاي لاتين | 2/4 | 5/3 |
خاور نزديك | 5/0 | 6/0 |
خاور دور | 8/90 | 0/90 |
آفريقا | 8/2 | 5/2 |
استراليا | كمتر 05/0 | 1/0 |
زراعت برنج در شمال ايران به ويژه در شهر رودسر ، و استان خوزستان تاريخچه طولاني دارد ; بنا به بعضي از روايات كشت اين محصول قرن ها پيش از ميلاد مسيح در زمان هخامنشيان رواج داشته است (1).
سطح زير كشت ، توليد و عملكرد برنج در استانهاي مختلف ايران برابر آمار منتشر شده از طريق وزارت كشاورزي در جدول (2-1) درج شده است. اين جدول نشان مي دهد كه نزديك به 80 درصد محصول برنج ايران در دو استان گيلان و مازندران توليد مي شود . زراعت برنج در استانهاي فارس ، خوزستان ، اصفهان ، آذربايجان شرقي ، و نيز گرگان و گنبد متداول است . در سطوح كوچكي از مناطق بسيار خشك كشور مثل بلوچستان نيز برنجكاري ديده مي شود (1).
مهمترين مناطق توليد كننده برنج در استان گيلان عبارت انداز : آستارا، بندر انزلي، فومن، زيبا كنار، رضوان شهر،خمام، لشت نشاء، هشت پر طوالش، لولمان، كوچصفهان، صومعه سرا ، آستانه اشرفيه، رودبار، رودسر، رشت ، سياهكل ، لاهيجان و لنگرود .
مهمترين مناطق توليد كننده برنج در استان مازندران عبارت انداز : چالوس ،تنكابن،قائم شهر،نوشهر،ساري،آمل،بابل،نور،محمود آباد،علمده (رويان) گرگان گنبد (3) .
توليد برنج ايران تا اوايل دهه 1340 مي توانست نيازهاي داخلي كشور را تا حدي تامين كند اما در حال حاضر با توجه به افزايش سريع جمعيت و بهبود قدرت خريد مردم محصول داخلي كفاف نيازها را نمي دهند و مقادير قابل توجهي برنج همه ساله به ناچار از خارج وارد كشور مي شود (1).
جدول (2-1) سطح زير كشت و ميزان توليد شلتوك در سال 1366 در ايران (1)
رديف | استانها | سطح زير كشت 1000) هكتار) | توليد كل ( تن1000) |
1 | آذربايجان شرقي | 7/7 | 25 |
2 | آذربايجان غربي | 8/0 | 4/1 |
3 | اصفهان | 5/6 | 9/28 |
4 | ايلام | 5/1 | 7/2 |
5 | چهار محال و بختياري | 5/2 | 7 |
6 | خراسان | 6/0 | 5/1 |
7 | خوزستان | 9/36 | 7/104 |
8 | زنجان | 8/4 | 6/14 |
9 | سيستان و بلوچستان | 9/2 | 4/5 |
10 | فارس | 28 | 1/106 |
11 | كردستان | 1/0 | 1/0 |
12 | كرمان | 1/0 | 3/0 |
13 | كهكيلويه و بويراحمد | 8/4 | 3/13 |
14 | گرگان و گنبد | 17 | 2/53 |
15 | گيلان | 3/208 | 9/645 |
16 | لرستان | 4/0 | 9/0 |
17 | مازندران | 1/204 | 3/792 |
كل | 527 | 3/1803 |
كل سطح زيركشت برنج در كشور ايران از 377 هزار هكتار در سال 1351 به 588 هزار هكتار در سال 72-1371 و به ميزان 56 درصد افزايش يافته است ، در صورتي كه كل توليد برنج در اين مدت به حدود 2/2 برابر رسيده است . در اين مدت ميانگين توليد در واحد سطح از 2679 كيلوگرم در هكتار به 3886 كيلوگرم در هكتار افزايش يافته است، جدول (3-1) (2).
جدول 3-1 سطح زير كشت و توليد برنج در ايران
آمار نامه كشاورزي (51-1372)(2)
سال | سطح زير كشت ( هزار هكتار) | عملكرد (كيلوگرم در هكتار) | كل توليد (1000 تن) |
1351 | 377 | 2670 | 1008 |
1356 | 308 | 2440 | 752 |
1358 | 318 | 2900 | 919 |
1361-1360 | 483 | 3322 | 1600 |
1363-1362 | 429 | 2830 | 1215 |
1367-1366 | 465 | 3051 | 1418 |
1368-1367 | 518 | 3572 | 1854 |
1369-1368 | 524 | 3779 | 1981 |
1370-1369 | 573 | 4112 | 2356 |
1371-1370 | 597 | 3960 | 2364 |
1372-1371 | 588 | 3876 | 2280 |
[1] – Oryza satira
[2] – O. glaberrima
تحقیق برنج (خصوصيات ، كاشت ، داشت)