تحقیق مهدي اخوان ثالث

زندگي و آثار

مهدي اخوان ثالث (م.اميد) در سال 1306 يا 1307 خورشيدي در توس ( مشهد) به دنيا آمد. پدرش عطار طبيب ومادرش خانه دار بودند. علي اخوان ثالث پدر اميد دكه عطاري و دوافروشي وطبابت قديميداشته و علاقه مند به اشعار فردوسي وسعدي و حافظ بوده و با اين همه «اميد» بيش از شاعري به موسيقي دلبستگي پيدامي كند و پنهان از پدر به تار زدن و مشق موسيقي مي پردازد و با برخي از دستگاه هاي آن: ماهور، همايون، ترك ، افشاري .. آشنا مي شود. علي اخوان از كارپسر آگاه مي گردد و چون باور داشته « موسيقي نكبت مي آورد» و موسيقي دان ها، شوربخت مي شوند، به اواندرز مي گويد كه «من خود از موسيقي لذت مي برم… وقتي پنجه اي تارشيرين يا كمانچه پرسوز و شور مي شنوم هوش از سرم مي پرد ولي از لحاظ مصلحت زندگاني راضي نيستم تو گرفتار اين هنر نكبت بشوي » و پس او را به مشاهده «فارابي » موسيقي دان شوريده و معتاد و دوره گرد مشهد مي برد تا عبرت گيرد و ديگر دنبال موسيقي نرود.

شوق موسيقي در مهدي اخوان اشتياق به شعر و سخن مي دهد و او به شعر سرائي روي مي آورد، شعرك هائي كه سروده روي كاغذهاي كوچك مي نويسد و در لاي كتاب هاي پدر مي گذارد تا او بخواند و از «هنر فرزند» آگاه شود ( زيرا رويش نمي شده قضايا را بطور صريح به پدر بروز بدهد. ) سرانجام علي اخوان در مي يابد كه مهدي، به شعرسرائي روي آورده اشعارش را نزد دوست خود افتخار مسنن، افتخار الحكماي شاهرودي دندانساز، از فضلاي مشهد مي برد. افتخار از اين شعرها خوشش مي آيد و يك جلد «مسالك المحسنين» طالب زاده به شاعر جايزه مي دهد و به اين ترتيب مهدي اخوان در خط شعرسرائي مي افتد.

مهدي پس از آموزش ابتدائي وارد هنرستان صنعتي مشهد مي شود و از كار سوهان كشي واره كشي و آهنگري سر در مي آورد. در اين زمان پدر به او مي گويد « حالا ديگر خودت بايد بروي نانت را در بياوري » و او ناچار به تهران مي آيد و معلم مي شود. محل خدمت او در كريم آباد ورامين بوده. مدرسه آن جا در اثر اختلاف دو ايل «شصتي» و «هداوند» وضع  بدي داشته و اخوان به راهنمايي پيرمردي با تجربه- كه در جواني آجودان لاهوتي شاعر و افسر ژاندارمري بوده – با كد خدامنشي اختلاف محلي را از ميان بر مي دارد و به كار مدرسه سروساماني مي دهد.

با اوج گيري مبارزه هاي ملي و چپ در 1328 ، مهدي اخوان وارد نبردهاي اجتماعي مي شود و در نتيجه به زندان مي افتد و به كاشان تبعيد مي شود. اشعار اين دوره او كه جنبه سياسي حزبي دارد بيشتر در روزنامه ها و مجله هاي چپ به چاپ رسيده است. در اين دوره او و شاملو و كسرائي ( كولي ) و ابتهاج ( سايه ) وشاهرودي ( آينده ) و خود نيما … در جبهه هاي حزبي فعاليت دارند و در 1331 به پويندگان راه صلح مي پيوندند. اميد به واسطه شعري كه درباره مبارزه هاي صلح طلبانه سروده به دست يابي به جايزه شعر صلح توفيق مي يابد.

در اثر كودتاي امرداد 1332 اميد و نيما وديگران به زندان مي افتند. بعضي زندانيان توبه نامه كذائي را مي نويسند و از زندان آزاد مي شوند ولي اميد مقاومت مي كنند و يك سالي در زندان قصر وقزل قلعه مي ماند. پس از رهائي از زندان ، مدتي به كار روزنامه نويسي مي پردازد و همزمان با آن در راديو و برخي موسسه هاي فرهنگي از جمله « سازمان فيلم» ابراهيم گلستان بكار مي پردازد. او مدتي نيز به خوزستن مي رود و برنامه ادبي تله ويزيون اهواز را به راه مي اندازد.

اخوان در 1345 در اثر منازعه اي خصوصي به زندان قصر مي افتد ونه ماه در زندان
مي ماند. بعضي از دوستان اخوان و حتي خود او خواسته اند به اين زنداني شدن رنگي سياسي بدهند اما چنين چيزي درست نبوده است. دفترهاي «پاييز در زندان (1348) و زندگي مي گويد (1357) يادگاري از اين ايام زندان اوست.

درباره اخوان نوشته اند كه «زندگاني را دوست مي داشت، فرزندانش را نيز، سعيد،مرتضي، زرتشت،مزدك

فهرست

زندگي و آثار…………………………………………………………………………………………… 1

كتاب شناسي ………………………………………………………………………………………….. 5

نظر اخوان دربارة شعر و شاعري……………………………………………………………… 6

اسلوب شعر اخوان…………………………………………………………………………………… 6

دگرگوني هاي اجتماعي شعر اخوان……………………………………………………………. 19

انديشه هاي اخوان……………………………………………………………………………………. 24

تفسير و توضيح شعر اخوان……………………………………………………………………… 49

شعر آخر شاهنامه……………………………………………………………………………………. 50

شعر چاوشي…………………………………………………………………………………………… 74

منابع ……………………………………………………………………………………………………… 85

تحقیق مهدي اخوان ثالث