پایان نامه بررسي شيوه‌هاي افزايش بهرهوري اماكن، تاسيسات و تجهيزات ورزشي
بيان موضوع پژوهش
بهرهوري و كاربرد وسيع اين مفهوم در عرصه‌هاي گوناگون زندگي فردي و اجتماعي انسان روندي فزاينده داشته است. سوابق تاريخي نشان مي‌دهد كه براي اولين بار در سال 1766 ميلادي در يك سند رسمي (Productiuity) با مفهوم بهرهوري، مورد استفاده قرار گرفته است. به طور كلي، بهرهوري را همان خارج قسمت ستاده به نهاده تعريف كرده‌اند. بهرهوري فقط در نسبت ستاده به داده خلاصه مي‌شود و در صورتي رقمي و عددي به خود مي‌گيرد كه درك و مقايسه ميزان رشد آن نسبت به قبل به مراتب ساده‌تر از وجوه ديگر است و از آنجا خود اين نگرش هم تحت تاثير قرار مي‌گيرد و به بيان ساده بهرهوري مي شود، “ نسبت ستاده به داده” به ميزان تحقق اهداف تعريف شده، تغيير مي يابد و مفهومي عميق تر پيدا مي‌كند. تلاش براي افزايش بهرهوري جدي ترين مبارزه‌اي است كه مديريت در آستانه قرن بيست و يكم با آن روبروست و به نظر مي‌رسد در عصر ما، كارآيي و بهرهوري بالاترين هدف و ارزشمندترين مقصد همه مديران است. بهرهوري به طور معجزه آسايي موجب بالا رفتن شگرفت معيارها و كيفيت زندگي در كشورهاي پيشرفته شده است و اين حركت از يك قرن پيش تا به حال همچنان ادامه دارد.
بكارگيري دانش و شيوه‌هاي ارتقا بهرهوري در بسياري از عرصه‌هاي اجتماعي و در موارد گوناگون به منظور دست يابي به كيفيت هاي مورد نظر توصيه مي شود. ورزش كه يكي از پديده‌هاي محبوب عصر ما تلقي مي‌شود نيز يكي از موضوعاتي است كه در دانش بهرهوري مورد توجه مي‌باشد. يكي از اين ديدگاهها كه زاويه تازه‌اي از موضوع بهرهوري را مورد ارزيابي قرار مي دهد، اندازه گيري بهرهوري در اماكن ورزشي است كه كاري است تازه و بديع.
ارتقا بهره وري اماكن ورزشي و بخش هاي خدماتي از اين دست، نه تنها در كشور ما بلكه در سطح بين‌المللي نيز در ابتداي راه خود مي‌باشد و احتمالاً بزرگترين و دشوارترين چالشي است كه مديريت ورزشي در كشورمان در حال حاضر و در دهه‌هاي آينده باآن روبرو خواهد بود.
مستندات مربوط به تحليل عمليات عمراني بخش تربيت بدني و ورزش طي ده سال 67-1376 نشان مي‌دهد كه 104 درصد بيش از اعتبارات مصوبهاي برنامه هاي پنجساله اول و دوم در اختيار اين بخش قرار داده شده است. اين امر نشان دهنده توجه بيشتر به ايجاد و توسعه اماكن و تاسيسات ورزشي مي‌باشد. در حاليكه همين مستندات پائين بودن استفاده از تاسيسات ورزشي در مقايسه با ظرفيتهاي موجود را تاكيد كرده‌اند. بنا به دلايل مختلف از جمله فقدان اطلاعات و آمار صحيح و دقيق ساعات بهره‌برداري و استفاده از تاسيسات ورزشي موجود در نوبت كاري مختلف در كليه روزهاي هفته و ماههاي سال، نداشتن سيستم هاي مناسب مالي و كمبود نيروي متخصص، تاكنون تعيين و محاسبه شاخص هاي بهرهوري بخش ورزش در حوزه اماكن ورزشي امكان پذير نشده است.
تعيين ميزان بهرهوري اماكن، تاسيسات و تجهيزات ورزشي به شناخت و به كارگيري شاخص‌هاي متقن و گوناگوني بستگي دارد. از اين رو شناسايي و بررسي عاملها و پارامترهاي موثر در بهرهوري، اولويت‌بندي آنها و تعيين شاخص‌هاي بهرهوري از جمله مواردي هستند كه در اين تحقيق مورد بررسي قرار خواهد گرفت.
ضرورت و اهميت پژوهش
اندازه‌گيري[1]، جزء لاينفك و به تعبير برخي نقطه آغاز فرايند علمي مديريت بهرهوري است اگر بخواهيم بهرهوري را در فرهنگ سازماني جلوه‌گر سازيم، شرط اساسي آن، وجود ابزاري براي كنترل و نظارت بر پيشرفت، فراهم آوردن بازخورد، تعيين هدفهاي قابل اندازه گيري و ارزيابي عملكرد مديريت است. به عبارتي ديگر، اندازه‌گيري بهرهوري، فراهم آورنده اطلاعاتي است كه امكان ارزيابي و قضاوت را پيرامون چگونگي حركت به سوي هدف (وضع موعود) را از نقطه عزيمت و شرايط قبلي (وضع موجود) ايجاد مي‌كند.
شاخص‌هاي بهرهوري در بخش اماكن ورزشي به برقراري هدفهاي واقعي و شناخت مراحل كنترل كمك كرده و تنگناها و محدوديتهاي انجام كار را به روشني نشان مي‌دهد و به مديران ورزشي كمك مي‌كند كه فعاليت هاي گذشته را تجزيه و تحليل نموده و براي فعاليتهاي جديد برنامه‌ريزي كنند. بعلاوه بدون يك سيستم مناسب اندازه‌گيري بهرهوري در بخش اماكن ورزشي نمي توان انگيزه ها و روابط كاري را بهبود بخشيد. اين شاخص ها همچنين براي مقايسه بين امكان ورزشي مختلف يا بخشهاي مختلف اماكن ورزشي ايجاد رقابت بين آنها بسيار مفيدند و به اين علت است كه اندازه‌گيري بهرهوري بايد جز اولويتهاي نخست مديرتي اماكن ورزشي قرار گيرد. يك سيستم اندازه‌گيري بهرهوري جز لاينفكي از سيستم اطلاعات مديرتي است كه مي تواند براي رسيدن به موازنه بين هزينه‌ها و ارائه خدمات به كار آيد. اندازه‌گيري بهرهوري در بخش اماكن ورزشي نشان مي دهد كه منابع چگونه مصرف شده‌اند و توجه به كدام بخشها مي تواند در افزايش بهرهوري فضاي ورزشي تاثير بيشتري داشته باشد. با اندازه‌گيري بهرهوري، مديريت مي‌تواند دريابد كه آيا استراتژي‌هاي انتخابي وي به درستي انجام مي‌شوند يا نه؟ و يا نتايج حاصل از آنها همان نتايج مورد انتظار است يا خير؟
اندازه‌گيري بهرهوري جداي از منافع استراتژيك آن كاركردهاي تقويت كننده سودمند ديگري را نيز براي اماكن ورزشي در بر دارد. به طور خلاصه برخي از كاركردهاي مفيد اندازه گيري بهرهوري اماكن و تجهيزات ورزشي عبارتند از:
- آگاه سازي
كسب اطلاع از اينكه امكان ورزشي در چه وضعيتي بوده و در چه مرحله‌اي از دستيابي به اهداف خود قرار گرفته است.
2- ارزيابي مشكلات (شناسائي فرصتها و مقابله با تهديدات)
اندازه‌گيري، امكان شناسايي زمينه‌هايي كه مديريت بايد توجه بيشتري به آنها بنمايد را ميسر مي‌سازد.
3- ايجاد مكانيزمي براي ارائه بازخورد
داده هاي حاصل از اندازه گيري باعث مي‌شود تا كاركنان امكان ورزشي از كار لذت برند، از موفقيتها درس بياموزند و براي غلبه بر دوران بهرهوري نامطلوب داراي انگيزه شوند.
4- ايجاد اطلاعات براي انواع تصميم‌گيريهاي مديريتي
مديريت امكان ورزشي براي تدوين برنامه‌هاي خود به اطلاعات نيازمند است، بخش زيادي از اين اطلاعات از طريق سيستمهاي اندازه‌گيري بهرهوري فراهم مي‌آيد. پيداست كه اين اطلاعات به نوع شاخصها و مدلهايي وابسته ايت كه در اين سيستم بكار گرفته شده‌اند. از آنچه كه گذشت مي‌توان نتيجه گرفت سيستم اندازه‌گيري بهرهوري به عنوان يك سيستم بستر ساز، شرايطي را فراهم مي‌آورد تا تصميم‌گيران دريابند در چه وضعيتي قرار دارند و با تهيه و توسعه اطلاعات مورد اطمينان به بهبود روند بهره‌برداري از امكانات و اماكن ورزشي و به تبع آن بهبود رشد خدمات در سطوح مختلف كمك نمايند.
به نظر مي رسد نبود تحقيق خاصي در اين زمينه و تعيين شاخص‌هايي براي اندازه‌گيري دوره‌اي بهرهوري در بخش اماكن ورزشي توسط مديران، ضرورت اصلي انجام اين پژوهش را تشكيل مي‌دهند.
اهداف پژوهش
هدف كلي:
بررسي شيوه‌هاي افزايش بهرهوري اماكن، تاسيسات و تجهيزات ورزشي
اهداف اختصاصي:
- تعيين عوامل اصلي موثر در بهرهوري اماكن ورزشي سازمان تربيت بدني ا زديدگاه مديران اماكن ورزشي
- تعيين اجزاي هريك از عوامل اصلي موثر در بهرهوري اماكن ورزشي از ديدگاه مديران اماكن‌ورزشي
- تعيين داده‌هاي سيستم (اماكن ورزشي)
- تعيين ستانده‌هاي سيستم (اماكن ورزشي)
- تعيين شاخص‌هاي بهرهوري اماكن ورزشي
جامعه آماري
جامعه آماري پژوهش در بخش اماكن ورزشي شامل كليه فضاهاي ورزشي است كه در سال 1381 در مالكيت سازمان تربيت بدني مي‌باشد. اطلاعات جمع آوري شده از استانها در خصوص تعداد فضاي ورزشي در سال 1381 نشان مي دهد كه 5129 فضاي ورزشي شامل 2754 فضاي سرپوشيده و 2375 فضاهاي روباز در 28 استان كشور توزيع شده است.
جامعه آماري پژوهش در بخش مديران اماكن ورزشي شامل كليه مديران فضاهاي ورزشي سازمان تربيت‌بدني مي‌باشد كه در سال 1382 با سازمان تربيت بدني رابطه استخدامي دارند.
نمونه آماري
نمونه آماري پژوهش در بخش مديران و اماكن ورزشي از روش نمونه‌گيري* قشربندي نسبي[2] به دست مي‌آيد. نمونه آماري با احتساب 10 درصد جامعه آماري براي مديران اماكن ورزشي خواهد بود.
|
فضاهاي ورزشي
فضاي سرپوشيده فضاي روباز
استخرها پيست ها
پيست‌ها استخرها
سالن زمين‌ها
استاديوم استاديوم
روش اجراي پژوهش
پس از تمهيد مقدمات اجرايي طرح براي تعيين وروديها و خروجيهاي سيستم (اماكن ورزشي) فعاليتهايي به شرح ذيل انجام خواهد شد.
- پرسشنامه ويژه‌اي براي تعيين عوامل موثر در بهرهوري از ديدگاه مديران توسط گروه تحقيق تهيه و تدوين خواهد شد و پس از تعيين اعتبار صوري توسط متخصصان مديريت ورزشي و بهرهوري و اجراي آزمايشي آن در يكي از شهرستان ها كه داراي همه امكانات ورزشي مي باشد، نسبت به استخراج داده‌ها و رفع اشكالات احتمالي، براي انجام عمليات گسترده در كليه اماكن ورزشي مشمول طرح آماده خواهد شد.
- نقشه برداري سازماني شامل تحليل مدارك و پيشينه‌ها، ملاحظه و بازبيني مستقيم، تحليل گزارش‌هاي شخصي، يادداشت شرح كار، تعيين عناوني اهداف سازماني و ترسيم چشم انداز سازماني
- براساس اطلاعات به دست آمده در بخش هاي يك و دو اقدام به تشكيل جداول ماتريسي وروديها و خروجيهاي سيستم خواهد شد. در اين جدول وروديهاي سيستم در سر سطرها و خروجيهاي سيستم در سرستون ها قرار خواهند گرفت. عناصر اين جدول كه محل تقاطع وروديها و خروجيها است شاخص‌هاي مختلف بهره وري سيستم اماكن ورزشي را نشان خواهند داد.
- براساس معيارهاي تعريف شده براي هر يك از عناصر جدول فوق و بررسي ارتباط ميان وروديها و خروجيها در فرايند سيستم، وزن هر يك از معيارهاي مناسب بودن شاخص‌هاي بهرهوري تعيين و با مشخص كردن هر يك از شاخصها از نظر معيارهاي منتخب و سپس جمعبندي آنها شاخص‌هاي نهايي انتخاب مي‌شوند.
- طراحي نظام اطلاعاتي و پايگاه داده‌هاي مورد نياز اندازه‌گيري شاخص‌هاي بهرهوري اماكن ورزشي.
روشهاي آماري پژوهش
در اين پژوهش توصيفي- پيمايشي اطلاعات حاصل با برنامه‌هاي رايانه‌اي مورد تجزيه و تحليل قرار خواهد گرفت.
از آمار توصيفي براي تعيين عوامل اصلي موثر در بهرهوري اماكن ورزشي از ديدگاه مديران اماكن ورزشي استفاده خواهد شد. براي دسته‌بندي اجزاي هر يك از عوامل موثر از طريق روش (Q-Analysis) و اولويت‌بندي و وزن گذاري شاخصها از روش تحليل عاملي و تعيين ضرايب حساسيت شاخصها از طريق AHP صورت خواهد گرفت. نرم افزارهاي آماري MatnPro , SPSS در تحليل و توصيف اطلاعات مورد استفاده قرار خواهد گرفت.
محدوديتهاي پژوهش
محدوديتهاي اين پژوهش شامل دو بخش زير است:
الف: محدوديتهاي خارج از كنترل پژوهشگر
- كمبود تحقيقات مشابه در داخل و خارج از كشور در اين زمينه
- مختلف بودن سطوح مختلف تحصيلي و سني مديران اماكن ورزشي
- بدليل پراكندگي اماكن و تاسيسات ورزشي در استان هاي مختلف امكان اندازه‌گيري از كليه اماكن ورزشي مقدور نمي‌باشد.
- بدليل توصيفي بودن پژوهش و عدم در دسترس بودن يك الگوي مدرن بهرهوري در بخش اماكن ورزشي در جهان و عدم وجود پرسشنامه هاي استاندارد، محدوديتهايي در روش اجرا و تفسير يافته ها وجود دارد.
- ميزان صراحت و دقت آزمودنيها در پاسخ به سوالات پرسشنامه
- كمبود اطلاعات و آمار به روز و دقيق در بخش اماكن ورزشي
ب: محدوديتهاي تحت كنترل پژوهشگر
- پاسخهاي دريافتي در اين نوع پژوهش عمدتاً، واكنشي[3] مي‌باشند كه با آموزش پرسشگران و دقت در طراحي و تدوين پرسشنامه تا حدودي از اين محدوديتها كاسته مي‌شود.
تعاريف و واژه هاي پژوهش
مدير فضاي ورزشي:
مدير اماكن ورزشي به فردي گفته مي شود كه مسؤليت اداره اماكن ورزشي تحت مالكيت سازمان تربيت بدني با به عهده داشته باشد و در سال 1382 با سازمان تربيت بدني رابطه استخدامي داشته باشد.
كارشناس ورزشي:
كارشناس ورزشيچ به فردي گفته مي شود كه در مقاطع كارشناسي و بالاتر در رشته تربيت بدني و علوم ورزشي مدرك اخذ كرده باشد.
كارشناس بهره وري:
كارشناس بهره وري به فردي گفته مي شود كه در مقاطع كارشناسي و يا بالاتر در رشته هاي مرتبط با بهرهوري مدرك اخذ كرده باشد.
پایان نامه بررسي شيوه‌هاي افزايش بهرهوري اماكن، تاسيسات و تجهيزات ورزشي