تحقیق بررسي آيات وارده در شأن حضرت امير(ع)

مقدمه:

از آنجا اهل تشيع به گفته خود پيامبر(ص) براي نجات خود از گمراهي و ضلالت بايد به دوچيز متمسك بشوند و آن دو يكي قرآن وديگري اهل بيت (ع) هستند، در اين پروژه سعي براين شد كه به بررسي آياتي در قران كه شأن نزول آنها در موردامام علي (ع) اولين امام و جانشين پيامبر (ص) است پرداخته شود، لذا موضوع خود را تحت عنوان ديدگاه مفسرين شيعه و سني در مورد آياتي كه شأن نزول آنها درمورد امام علي (ع) است قرار دادم وبه بررسي نظرات مفسران شيعه واهل سنت پرداختم و دليل اينكه اهل سنت باوجود اين آيات چرا امامت امام علي (ع) را انكار وبه آيات قرآن و وصيّت پيامبر عظيم الشأن اسلام حضرت محمد (ص) عمل نكردند. كه در اين پروژه تا حدودي مشخص مي شود و همچنين دليل ا طاعت نكردن از دستور خدا وپيامبر(ص) چه بوده است، و چرا اهل سنت حاضر نبودن كه واقعيت را قبول كنند و امامت را به جانشين بر حق پيامبر خدا( ص) يعني حضرت علي( ع) واگذار كنند تا مشكلاتي كه براي اسلام و جهان اسلام پيش آمده، رخ نمي داد، كه دامنة آن حتي تا امروز نيز كشيده شده است. اميد است توانسته باشم كه حق مطلب را اداء كرده باشم .

اهميت موضوع:

در رابطه با اهميت موضوع امام علي(ع) در قرآن از ديدگاه مفسران شيعه و سني نكاتي را بيان مي نمايم :

1-آيات زيادي وجود دارد كه در قرآن شأن نزول آنها در مورد امام علي(ع) و اهل بيت(ع) است و اين موضوع به اندازه اي مهم بوده است كه قرآن نيز به آن اشاره كرده زيرا جامعه اسلامي مي طلبد كه هميشه پيشوا و رهبر داشته باشد تا به گمراهي و ضلالت نرود.

2- علاقه اي كه بنده به حضرت امير(ع) دارم و همچنين مقام والايي كه حضرت دارند و تاامروز كسي پي به عظمت و مقام آن بزرگوار نبرده اند، اينجانب را بر آن داشت كه به اين موضوع از ديدگاه قرآن بپردازم .

سوال تحقيق :

1-چه آياتي در قرآن در عظمت شأن حضرت امير(ع) نازل شده است ؟

2-چه آياتي در قرآن امامت حضرت امير (ع)را اثبات مي نمايد ؟

3-ديدگاه انديشمندان شيعي و سني در مورد آن دسته از آيات چيست ؟

فرضيه :

قرآن كريم در آيات عديده اي به اتفاع شأن و امامت حضرت امير(ع) اشاره كرده است.

پيشينه بحث:

چون بحث من بخشي از آياتست، پيشينه آن به تمام تفاسيري بر مي گردد كه آ‎يات قرآن را تفسير كرده اند، البته كتابهايي در اين باره نوشته شده كه مهمترين آنها: كتاب الغدير علامه اميني مي باشد .

چكيده:

مطالب مندرج در اين تحقيق شامل دوفصل مي شود كه در رابطه با هر فصل توضيح مختصري بيان مي كنيم :

در فصل اول به بررسي چند آيه در سوره هاي بزرگ قرآن كه شأن نزول آنها در مورد امام علي(ع) نازل شده از ديدگاه مفسران اهل سنت و شيعه مي پردازيم. مفسران اهل تشيع و اهل تسنن در مورد اكثر آيات بيان كرده اند كه شأن نزول اين آيات در مورد حضرت امير (ع) است و حتي آنرا با توجه به احاديث وروايات و اقوال مختلفي تأييد كرده اند. اما بعضي از مفسران اهل سنت متأسفانه در كنار اين قول، اقوال ديگري را ذكر كرده اند و بعضاً گفته اند كه شأن نزول اين آيه علاوه بر علي (ع) كسان ديگر نيز هستند و حتي بعضي از مفسران اهل تسنن آورده اند كه شأن نزول اين آيات در مورد حضرت امير (ص) نيست و اشخاص ديگري را ذكر كرده و يا چيزي در مورد آن ذكر نكرده اند. در فصل دوم به علل اختلاف تفاسير شيعه و سني در مورد بعضي از اين آيات اشاره شده كه دليل اين اختلافات چيست و چرا با وجود اين  همه دلائل و احاديث باز عده اي از مفسران اهل تسنن اين موضوع را منكر شده اند .

فصل اول

بررسي آيات از

ديدگاه شيعه و سنت

مقدمه:

در اين فصل به بررسي چند آيه از سوره هاي مطول قرآن كه شأن نزول آنها در مورد حضرت امير (ع) آمده از ديدگاه مفسران شيعه و اهل تسنن پرداخته شده است، به اين صورت كه آيه ذكر شده وديدگاه و نظر مفسران شيعه و اهل تسنن به ترتيب در مورد هر آيه ذكر شده  و درآخر هر آيه نتيجه اي از آن گرفته شده است.

تفسير آيات وارده:

يكي از آياتي كه شأن نزول آن در مورد حضرت امير است آيه 274از سورة بقره است كه در زير به بررسي آن مي پردازيم:

الَّذينَ يُنفِقُونَ اَمْوالَهُم بِالَّيْلِ وَ النَّهارِ سرًّا وَعَلِانَيةً فَلَهُمْ اَجْرُهُمْ عِنْدَ رَبِّهِمْ وَ لَاخَوْفٌ عَلَيْهِمْ وَ لا هُمْ يَحْزَنُون.بقره 274

ترجمه : آنها كه اموال خودرا، شب وروز، پنهان وآشكار، انفاق مي كنند، مزدشان نزد پروردگارشان است، نه ترسي بر آنهاست و نه غمگين مي شوند.

علامه طباطبائي در ذيل اين آيه اينچنين مي گويد:

در مجمع البيان در ذيل آية شريفه آمده كه آيه در شأن علي(ع) نازل شده است كه آن حضرت چهار درهم داشت يكي را در شب ،و يكي را در روز، سومي را پنهاني ،و چهارمي را علني صدقه داد، به دنبال آن اين آيه نازل شد كه((كساني كه اموال خود را شب وروز سرّي و علني انفاق مي كنند)) مرحوم طبرسي سپس مي گويد:اين روايت هم از امام باقر(ع)و هم از امام صادق (ع) نقل شده است.

علامه طباطبائي مي گويد : اين معنا را عياشي نيز درتفسيرش وشيخ مفيد در اختصاص و شيخ صدوق در عيون آورده اند، و در الدر المنثور است كه عبد الرزاق و عبد بن حميد، وابن جريرو ابن ابي حاتم و طبراني و ابن عساكر از طريق عبد الوهاب بن مجاهد از پدرش مجاهد از ابن عباس روايت كرده اند كه در تفسير آيه: «الَّذِينَ يُنْفِقُونَ اَمْوالَهُم بِالَّيْلِ وَ النَّهارِ سِرَّاً وَ عَلانِيهً» گفته است: اين آيه در شأن علي( ع) نازل شد، كه چهار درهم داشت يكي را در شب  ودومي را درروز وسومي را پنهاني و چهارمي را علني صدقه داد و در تفسير برهان از كتاب مناقب بن شهر از ابن عباس و سدي و مجاهد و كلبي و ابي صالح و واحدي طوسي و ثعلبي، طبرسي و ماوردي و قيسري و شمالي و نقاش و…. نقل كرده اند كه همة نامبردگان در تفسيرهاي خود گفته اند: علي بن ابي طالب چهار درهم نقره داشت يكي را شبانه ،دومي را در روز، سومي را سّري ،و چهارمي را علني صدقه داد، به دنبال آن، آية «الَّذِينَ يُنْفِقُونَ اَمْوالَهُم بِالَّيْلِ وَ النَّهارِ سِرَّاً وَ عَلانِيهً» نازل شد، ودر آن به تك تك درهم هاي آن جناب مال ناميده شده و او را به قبول صدقاتش بشارت داده است .[1]

استاد محقق آيت اله مكارم شيرازي در تفسير اين آيه اين چنين مي گويد : در احاديث بسياري آمده است كه: «اين آيه درباره علي(ع) نازل شده است، زيرا آن حضرت در همي در شب ،و در همي در روز، و در همي آشكارا ،و در همي در نهان انفاق كرد ولي طبق معمول قرآن آيه يك حكم كلي را دربارة چگونگي و طرز انفاق و كيفيات مختلف آن شرح مي دهد و وظيفة انفاق كنندگان را مشخص مي سازد كه بايد از نظر آشكار بودن وپنهان بودن مراعات جنبه هاي اخلاقي و اجتماعي وحيثيت شخصي را كه به او انفاق ميكنند،بنمايد. يعني: در آنجا كه انفاق به نيازمندان موجبي براي اظهار ندارد، بمنظور حفظ آبروي آنها و خلوص بيشتر بطور مخفي انفاق كنيد، و در آنجا كه پاي مصالح ديگري(همانند تعظيم شعائر مذهبي و تشويق و ترغيب ديگران) دركارباشد ،و هتك احترام مسلماني نگردد، آشكارا انفاق نمايند. خداوند به چنين افراد مژده اجر و پاداش شايسته اي مي دهد، ميفرمايد:اجروپاداش آنها در نزد خداست و براي آنها وحشت و خوف و اندوه نيست.

«فَلَهُمْ اَجْرُهُمْ عِندَ رَبِّهمَ و لا خَوْفٌ عَلَيْهِمْ وَ لا هُمْ يَحْزِنُون»

ميدانيم انسان چون براي ادامه واداره زندگي خويش خود را بي نياز از مال وثروت نمي داند معمولا هنگاميكه آنرا از دست مي دهد اندوهناك مي گردد و براي آينده خود نيز نگران مي شود زيرا نمي داند در آينده وضع او چگونه خواهد بود و همين امر در بسياري از مواقع مانع انفاق مي گردد،مگر آنها كه از يك سو به وعده هاي الهي ايمان داشته باشند و از سوي ديگر آثار اجتماعي انفاق را بدانند چنين افرادي  از انفاق در راه خدا خوف و وحشتي از آينده ندارند و بخاطر از دست دادن قسمتي از ثروت خود اندوهگين نمي شوند، زيرا مي دانند در مقابل چيزي كه از دست داده اند بمراتب بيشتر از فضل پروردگار و از بركات فردي و اجتماعي و اخلاقي آن ،دراين جهان و آن جهان بهره مند خواهند شد.[2]

استاد محسن قرائتي در تفسير اين آيه مي گويد:درتفسيرصافي ـ مجمع البيان قرطبي ـ فخر رازي نقل شده كه اين آيه دربارة حضرت علي (ع) نازل شده است .حضرت فقط چهار درهم داشت يك درهم در روز يك درهم در شب سومين آنرا مخفيانه و چهارمين درهم را آشكاردرراه خدا انفاق نمود.[3]

در تفسير اثني عشري در تفسير اين آيه اين چنين آمده: به اتفاق علماي خاصه واكثرعلماي عامه اين آيه درشأن حضرت علي (ع) نازل شد اما خاصه مانند: ابن بابويه شيخ مفيد، شيخ طوسي،طبرسي …روايت نموده اند ازابن عباس به يك مضمون كه حضرت علي (ع) از متاع دنيا

[1] تفسير الميزان ، طباطبايي علامه محمد حسين، ج2،ص622،مترجم موسوي همداني محمد باقر ،انتشارات اسلامي

[2] تفسير نمونه، مكارم شيرازي، ناصر، ج2، ص 267، ناشر دارالكتب الاسلاميه، چاپ بيست  ويكم، تاريخ نشر1368

[3] تفسير نمونه، نور، ج1، ص548، مترجم قرائتي محسن/ ناشر موسسه در راه حق/ سال چاپ 76

فهرست مطالب

عنوان                                                                                                        صفحه

كليات …………………………………………………………………………………………………………. 1

مقدمه…………………………………………………………………………………………………………… 2

اهميت موضوع……………………………………………………………………………………………….. 3

سوال تحقيق…………………………………………………………………………………………………… 3

فرضيه………………………………………………………………………………………………………….. 3

پيشينه تحقيق…………………………………………………………………………………………………. 3

چكيده………………………………………………………………………………………………………….. 4

فصل اول………………………………………………………………………………………………………. 5

بررسي آيات از ديدگاه شيعه و سنت……………………………………………………………………. 5

مقدمه…………………………………………………………………………………………………………… 6

تفسير آيات وارده ………………………………………………………………………………………….. 6

فصل دوم: مقدمه علل اختلافات تفاسير شيعه و سني……………………………………………….. 97

مقدمه…………………………………………………………………………………………………………… 98

نتيجه كلي……………………………………………………………………………………………………… 118

فهرست منابع…………………………………………………………………………………………………. 120

تحقیق بررسي آيات وارده در شأن حضرت امير(ع)