تحقیق در مورد امامزاده بيدگنه شهريار
1ـ روستاي بيدكنه يكي از روستاهاي نسبتاً بزرگ بخشي ملارد شهريار است ، اين روستا در طول جغرافيايي شرقي و عرض جغرافيايي واضع شده است ، ارتفاع اين روستا از سطح دريا 1184 متر است ، در جنوب شهر ملارد منتهي به چهارراه مهمي مي شود كه در سمت شرق به سوي شهريار و تهران ، سمت شمال به سوي كرج راه دارد . سمت كرج منتهي به دهستان بي بي سكينه و اخترآباد ، و جادة اشتهارد به شهريار است . در سمت جنوب دو راه وجود دارد يكي به سوي قشلاق و جادة بالا دست به سوي روستاي بيدگينه راه دارد ، روستاي بيدگينه در نزديكي رودسياه آب واقع است كه رودي است فصلي . اين منقطه و بعد اماكن تاريخي و پيش از تاريخي متعددي است كه نشانگر موقعيت مطلوب آن جهت امكان آسيان از دير باز بوده است . علاوه بر چند تپة باستاني در دهستان بيدگينه ، ويرانة بهارتاقي (آتشكدة) متعلق به دورة ساساني در نزديكي كوه تخت كيكاووس ديده مي‌شود. روستاي بيدگينه حدود 5 هزار نفر جمعيت دارد . پس از طي حدود پنج كيلومتر و گذر از روستاي اسفند آباد به روستاي بيدگينه مي رسيم . امامزاده در دامنة كوه تخت كيكاوس واقع شده است و درست در 30 متري آن منقطة نظامي وسيعي قرار دارد .
مشخصات بناء امامزاده همانطور كه آمد در دامنة جنوب غربي كوه تخت كيكاووس قرار دارد . ساختمان آجري امامزاده محوطه اي چهارگوش به ابعاد 15/10 در 6/9 متر را در بر مي گيرد . اين بنا تا هشت سال پيش بدون دخل و تصرف رها شده و نيمه متروكه بود ، نگارنده خود در آنزمان از امامزاده بازديد به عمل آورد گنبدي آجري دوپش كه قدست آن را مي توان سلجوقي ـ ايلخاني دانست بنا را پوشش مي داد . در نزديكي بنا قبرستاني قرار دارد كه در آن زمان قطعاتي از سنگ قبرهايي كه متعلق به دورة صفوي بودند در آن مشاهده مي شد ، همچنين كتيبه اي به خط ثلث ريحاني مشتمل بر آياتي از قرآن كه متعلق به بناي اصلي بود . در اطراف قبرستان به چشم مي‌خورد . متأسفانه از اين كتبيه ها و سنگبرها ديگر اثري در دست نيست .
همچنين مصالح آن از آجر بود كه ابعاد آنها 5*22*26 بود ، و مشتمل بر تزئيناتي از قبيل نقوش هندسي قابل زده بين آجرها كه از ويژگي هاي تزئيني عهد سلجوقي و ايلخاني است به چشم مي خورد . درب ورودي در هشت سال پيش در ضلع شرقي قرار داشت پنج ، شش سالي است كه در قسمت حسينيه اي جديد تأسيس شده است كه از طريق همان ورودي قديمي به بناي اصلي امامزاده وصل مي شود . گنبد آجري سلجوقي ـ ايلخاني بنا كه درپوش است . از داخل 10 متر ارتفاع دارد . در طرف چهار يا پنج سال اخير شوراي روستا به ياري اوقاف اقدامه به بازسازي درست بنا نموده‌اند، كه متأسفانه با عدم رعايت سبك كهن معمار بنا صدمات بسياري بر بنا دارد نموده اند ، هرچند خوشبختانه امكان احياي بنا وجود دارد ، چنانكه گنبد آجري را با ورقه هايي حلبي پوشش داده و سطح آنرا با ايزوگام پوشانده اند اما مشتملهاي اصلي گنبد دست نخورده و محفوظ است . با برداشتن قطعات حلبي مي توان گنبد آجري را مشاهده نمود . همچنين در ضلع جنوبي بنا ، آجرهاي كهن ايلخاني ، سلجوقي را با آجرهاي تزئيني جديد زرد رنگ مشهور به سه سانتي پوشانده اند ، اما بخشهايي از ضلع غربي هنوز آجرهاي قرمز رنگ صفوي خود را حفظ نموده است . هر چند متواليان امامزاده تصميم دارند در اين ضلع نيز ساختمان جديدي احداث نمايند . درب ورودي فعلي در ضلع جنوبي قرار دارد . در بالاي در ورودي يك نور گير و در طرفين آن دو تاق نماي آجري قرار دارد . در بالاي در ورودي يك نورگير و در طرفين آن دو تاق نماي آجري و برفراز تاق نماها دو قاب چهارگوش ديده مي شود . فضاي داخلي بنا يا گنبد خانه طرحي چليپا دارد . در واقع گنبدخانه فضاي چهارگوش به ابعاد 3/6 در 3/6 است كه در هر ضلع آن چهار تورفتگي يا غرفه به چشم مي خورد . در اضلاع شمالي و غربي دو تاق نماي كامل قدر اضلاع شرقي و جنوبي دو مدخل ارتباطي درون تاق نماها قرار دارد . بر ديوارة اطراف گنبدخانه از ارة مرمري با تاق جناغي به ارتفاع يك متر تعبيه شده است . سطح فوقاني و اندروني گندخانه را اندود گچ مي پوشاند . فضاي چهارگوش داخل امامزاده با استفاده از فيلپوشها و هشت تاق نماي كوچك به طرح مدور گنبد مبدل مي شود . در هشت پاية گنبد تزئينات ساده كاربندي به كار رفته است . چهار نوريگر در ميان چهار تاق بناي فوقاني تعبيه شده است .
در ميان گنبدخانه ضريح فلزي امامزاده به طول 189 و عرض 188 و ارتفاع 2000 سانتي متر و در داخل آن سنگ قبر مرمري جديدي واقع است . همانطور كه آمد در ضلع شرقي حسينية تازه تأسيس قرار دارد كه از ساخت آن چهار يا پنج سال بيشتر نمي گذارد .
4ـ تاريخچة بنا :
طرح و شكل گنبد و وجود تزئينات هندسي در ملات ميان آجرهاي نما ، نشانگر قدمت اين بنا است ، چنانچه مي توان آنرا متعلق به دورة سلجوقي ايلخاني دانست . نگارنده مقاله اي از يك باستانشناسي آلماني در يكي از مجلات داخلي خوانده است كه متأسفانه ترجمه نام باستانشناسان و نامه مجله را به خاطر ندارد ، اما كليات مقاله نشانگر اهميت اين بناي تاريخي است ، نگارندة مقاله بنيان بنا را سلجوقي دانسته كه در دورة ايلخاني مورد مرمت و بازسازي واقع شده است ، وي اين بنا را يكي از معدود بناهاي سلجوقي اطراف تهران مي داند . با توجه به اين مطلب شايسته است اين اثر مهم به ثبت رسيده و از تخريب و دخل و تصرف غير حرفه اي در آن جلوگيري به عمل آيد .
5ـ مالكيت بنا : امامزاده تحت نظارت سازمان اوقاف است ، كه بخشي از هزينة بازسازي درست آنرا پرداخت نموده است ، بنابر شجره نامه اي كه براي امامزاده تهيه شده است ايشان از اولاد امام حسن (ع) از طريق حسن ثني مي باشند . هرچند قدمت اين بنا و بازگشت آن به دورة سلجوقي شايد نشانگر آن باشد كه شخصيت متري مدنون در آن مُطلب و يا پير طريقت صوفيان باشد .
6ـ دخل و تصرف در بنا :
همانطور كه ذكر شده در ظرف پنج شش سال اخير شوراي روستاي بيدگينه با همكاري ادارة اوقاف اقدام به بازسازي مرمت بنا نموده است كه متأسفانه در اين ، كار ضوابط ، و اصول بازسازي بناهاي تاريخي را مد نظر ندانسته اند چنانچه نماي قديمي امامزاده كه با آجري و با تزئينات اشكال هندسي قالبي در ملات بيني آجرها بوده (ويژگي سبكي سلجوقي و ايلخاني ) با آجرهاي تزئيني جديد پوشش داده شده است ، يا گنبد آجري زيباي بنا با ورقه هاي فلزي پوشش داده شده است ، اما خوشبختانه درون گنبد خانه از دخل و تصرف سالم مانده است و گنبد اصلي بنا نيز از ورقهاي فلزي نموده است . موقعيت بنا در نزديكي آتشكدة ساساني نشانگر آن است كه اين مكان از دير باز مقدس انگاشته مي شده است . در كنار امامزاده درخت پسته بسيار كهني با قدمتي حداقل 8000 ساله قرار دارد كه اين درخت نيز نزد اهالي تقدس دارد .
تحقیق در مورد امامزاده بيدگنه شهريار