فایل مارکت

تحقیق اصول و مباني گودبرداري و سازه هاي نگهبان

 پیشگفتار

مبحث ساختمان سازی دارای مبانی تئوری متعدد و همچنین مسایل عملی گوناگون و عمیقی می باشد و این اصول، باعث می شود که ساختمان (سرمایه ملی کشور) در وضع مطلوبی قرار گیرد. اجرای ساختمان به صورت اصولی و دقیق با استفاده از مصالح مرغوب و شرایط استاندارد، سبب تأمین امنیت و آسایش برای استفاده جامعه و همچنین تشکیلات گوناگون اجتماع و در نهایت کشور می شود. به طور حتم توجه به ساختمان سازی اصولی (از پی تا سقف، از سفت کاری تا نازک کاری دقیق) سبب پدید آمدن ساختمان در شکل واقعی می شود، که در نتیجه ساختمان دچار مشکل و تعمیرات فراوان نخواهد شد. اجرای اصولی و فنی ساختمان که بسیار حساس و با اهمیت است، میسر نمی شود مگر اینکه با دانش عمیق و همه جانبه مبانی تئوری علم رشته عمران و همچنین اصول معماری همراه باشد. در صورتی که به روند ساختمان سازی کشورهای صنعتی پیشرفته و غنی دنیا دقت کنیم، به این نتیجه می رسیم که ساختمان باید طرحی جامع از همه اصول مبانی طراحی معماری داشته باشد؛ این طرح در همه ساختمان ها اعم از مسکونی، اداری، خدماتی و یا موارد دیگر، مورد پسند و توجه استفاده کنندگان قرار می گیرد. طراحی ساختمان باید طوری باشد که در هر زمان مورد استفاده باشد و تمام مسایل جنبی شامل اصول و رابطه فضای ساختمانی برای به وجود آوردن حالتی آرامش بخش، و مسایل طراحی معماری، مسایل باربری سازه ای – اجرای فنی، به خصوص مسایل تأسیساتی و برقی مطلوب و حساب شده، مسایل نازک کاری دقیق و موارد دیگر در آن به کار گرفته شود تا ساختمان طوری بنا گردد که برای نسل ها باقی بماند.

معمولاً در کنار مدارک فنی لازم الاجرا مانند مقررات ملی ساختمان که کاملاً اجمالی و فاقد جنبه های ارشادی و آموزشی است، مدارک فنی دیگری نیز تهیه و تدوین می شود که برخلاف مقررات جنبه راهنمایی، توضیحی یا آموزشی دارد که در این راستا تا کنون راهنماهای متعددی از طرف این دفتر تهیه و در اختیار جامعه مهندسی کشور قرار گرفته است.

در سالهای اخیر با توجه به توسعه و گسترش شهرها و افزایش سرعت ساخت و سازهای شهری به دلیل انجام گودبرداری های غیر اصولی در موارد متعددی شاهد فرو ریختن دیواره های گود و یا ساختمانهای جانبی می باشیم که باعث جان باختن انسانهای بی گناهی گردیده است. این گونه حوادث اگر در گذشته فقط مختص تهران و چند شهر بزرگ بود اینک به شهرهای متوسط و کوچک نیز سرایت کرده است. لذا این دفتر بر آن شد تا با گردآوری منابع داخلی و خارجی و با توجه به تجربه های علمی و عملی موجود، مجموعه حاضر را تحت عنوان اصول و مبانی گودبرداری و سازه های نگهبان، تقدیم جامعه مهندسی کشور نماید.

در خاتمه ضمن تشکر از معاونت محترم شهرسازی و معماری شهرداری تهران به خاطر صدور مجوز بهره برداری از کتاب گودبرداری و ایمن سازی بعنوان مرجع و جناب آقای دکتر حمیدرضا اشرفی که مسئولیت گردآوری این کتاب را بر عهده داشته اند از کلیه صاحبنظران، اساتید و دست اندرکاران ساخت و ساز بویژه مجریان تقاضا دارد با ارسال نظرات و پیشنهادات خود ما را در جهت غنای هر چه بیشتر این کتاب یاری فرمایند.

شناخت زمین – گودبرداری – نگهبان سازی ساختمان همجوار

1-1 ) انواع زمین برای گودبرداری

عموماً زمین ها به دو دسته مرغوب و نامرغوب تقسیم می شوند که برای ساختن ساختمان، در انتخاب نوع آن باید دقت شود، تا مسایل بعدی که سبب اتلاف وقت و هزینه و در مواردی خسارات فراوان می شود به وجود نیاید. در این جا به ترتیب به شرح زمین های مرغوب و نامرغوب می پردازیم.

1-1-1) زمین های مرغوب

1-1-1-1 ) زمین های سنگی

این زمین ها عموماً در نواحی کوهستانی یا در ارتفاعات اراضی شهری که به کوهستان منتهی می شود، وجود دارد که به علت موقعیت، از نظر آب و هوا و ییلاقی بودن مکان و آرامش محیط و موارد دیگر، مورد توجه خاص می باشد. نوع مرغوب این زمین ها دارای مقاومت فشاری بوده و در مواردی می توان تا حدود  مقاومت بر سانتی مترمربع، از این سنگ را مقاومت مجاز برای ساختمان سازی به حساب آورد. مشخصاً این زمین ها از سنگ های قیمتی مانند گرانیت و … تشکیل شده اند که استخراج آن ها از ساختمان سازی بر سطح آن به مراتب اقتصادی تر خواهد بود.

به طور کلی، مقاومت متوسط زمین های سنگی را بیشتر از 40 کیلوگرم بر سانتی مترمربع می دانند؛ البته زمین های سنگی و صخره ای با مقاومت کمتر نیز وجود دارد.

توجه 1: باید دقت داشت که هر نوع زمین سنگی نمی تواند زمین مرغوب باشد، زیرا در برخی از زمین های سنگی، امکان مکش و جذب آب وجود دارد که در نتیجه خطر تورم در آن ها ایجاد شده و این حالت سبب حرکت پذیری ساختمان خواهد شد. از این رو زمین سنگی نیز باید مورد شناسایی کامل قرار گیرد و در مواردی نیز با آزمایش های مواد شیمیایی در آزمایشگاه ها، ماهیت های آن مشخص شود.

توجه 2: برخی از زمین های سنگی مانند کناره خلیج فارس است، که طی گذشت قرن ها از رسوبات دریایی حاصل شده، و نوعی زمین سنگی به نام سنگ «کُرال» به وجود آمده است. این سنگ حدود 45 تا 50 کیلوگرم بر سانتی مترمربع تحمل فشاری دارد، اما در زیر لایه های قطور این سنگ، از وجود لایه های ماسه نرم انباشته شده نیز خطر حرکت پذیری ساختمان برای سازه دریایی روی این چنین زمین هایی نامتناسب قابل پیش بینی می باشد، زیرا در حرکات زمین لرزه، خطر رانش ساختمان وجود دارد. مگر اینکه با گمانه زنی تا عمق قابل توجهی، نوع زمین شناسایی شده و با اطمینان، سازه دریایی یا ساخت و سازه های دیگر بر روی آن انجام شود.

توجه بسیار مهم: اجرای ساختمان، مستقیماً روی صخره های تخت نیز کاری غیر اصولی، غلط و خطرناک است، چون زیر ستون ها چه سازه فلزی باشد و چه بتونی، باید پی سازی دقیقی هر چند در ابعادی محدود انجام شود. به این ترتیب که سنگ با وسایل مکانیکی مثل دستگاه کمپرسور شکافته شده، ارتفاع یخ زدگی برای پی سازی منظور شود تا پی سازی اصولی بتون آرمه به وجود آید. مسلماً ساختمان سازی روی این گونه زمین سنگی نیاز به پی ندارد، اما برای رعایت اصول ضد زلزله و پیشگیری از رانش شدید زمین به هنگام زلزله، حتماً باید پی سازی به شکلی که گفته شد در غلاف زمین سنگی انجام شود.

1-1-2) زمین های دج:

این زمین از نوع زمین های بسیار مرغوب برای ساختمان سازی است. مواد متشکله این زمین، از ریزدانه های ماسه می باشد که به مقدار کافی با خاک رس چرب پوشش داده شده، هم خاک رس و هم ریزدانه های ماسه توأماً سبب پر کردن فضای خالی درشت دانه های شنی شده و در اثر عوامل زمین و گذشت زمان، به تراکم کامل رسیده و زمین های بسیار سخت و متراکمی را به وجود آورده است. مقاومت فشاری این گونه زمین ها از 5 تا 30 کیلوگرم بر سانتی مترمربع بوده، رنگ این زمین ها اکثراً سرخ جگری و در مواردی نزدیک به قهوه ای است. پی کنی روی این زمین ها با زحمت انجام شده و معمولاً از کلنگ، قلم، چکش، پتک سنگین و در مواردی از دستگاه کمپرسور استفاده می شود.

توجه 1: اگر سطح گودکنی در شب آب بسته شود، صبح فردا زمین تا ارتفاع نشست آب که به سختی در آن انجام می شود، تقریباً راحت تر حفر خواهد شد.

توجه 2: رعایت ارتفاع یخ زدگی و همچنین نشست پی در دل زمین از نظر ضد زلزله بودن الزامی است.

توجه 3: ساختمان سازی در زمین های دج و خصوصاً زمین های سنگی، به خاطر عدم مکش آب چاه فاضلاب نیز مسئله ساز خواهد بود که برای این گونه زمین ها، از «سپتیک تانک» استفاده می شود، مگر «اِگوسازی» به وجود آمده باشد.

1-1-1-3) زمین های سفت مخلوط:

این زمین ها از دانه بندی درشت دانه شن، ریزدانه ماسه، سیلت و همچنین خاک رس چرب تشکیل شده اند. معمولاً خاک رس و سیلت «لای» توأماً اطراف ریزدانه و اطراف درشت دانه شن (که در اندازه های متفاوت می باشد) را پوشش کامل داده و در اثر گذشت زمان، متراکم شده و زمینی سفت و حدوداً سختی را به وجود می آورد. مقاومت این زمین ها حدود 3 تا 5 کیلوگرم بر سانتی مترمربع است که برای ساختمان سازی هم از نظر مقاومت و هم از نظر گودبرداری بسیار جالب می باشد. این زمین ها در مواردی نیز زمین های دجی گفته می شود، اما گودبرداری روی این زمین ها خیلی راحت تر از زمین های دج سخت می باشد، گودبرداری در روش دستی توسط کلنگ و بیل و یا با وسایل مکانیکی مثل بیل مکانیکی صورت می گیرد.

1-1-1-4) زمین های مخلوط متوسط:

این زمین ها از مخلوط شن و ماسه و مقداری خاک رس تشکیل شده است. مقدار خاک رس این گونه زمین ها کمتر از نوع زمین های سفت مخلوط است و به همین دلیل نمی تواند پوشش کافی در اطراف ریزدانه و درشت دانه ها باشد که در نتیجه تراکم این زمین زیاد نیست؛ بنابراین مقاومت فشاری این زمین حدود 5/1 تا 5/2 کیلوگرم بر سانتی مترمربع است.

توجه: پی سازی روی این گونه زمین ها بیشتر به شکل «رادیه جنرال» اجرا می شود.

1-2) زمین های نامرغوب

1-1-2-1) زمین های شنی

مواد متشکله این زمین ها اکثراً از دانه های درشت است. در صورتی که این زمین ها مسطح باشند، ساختمان سازی با ارتفاع محدود بر روی آن ها قابل اجرا بوده و اگر در شیب باشند، ساختمان سازی روی آن ها خطر رانش را در پیش دارد.

1-2-2) زمین های ماسه ای:

این زمین ها انباشته از ماسه و بدون خاک رس می باشند، به همین دلیل ساختمان سازی روی قسمت های مسطح این زمین ها به ارتفاع کاملاً محدود و به شرط پی سازی عمیق و گسترده قابل اجرا می باشد. اما در زمین های شیب داری که خطر نفوذ آب در آن وجود دارد، امکان حرکت پذیری زمین و در نتیجه واژگونی ساختمان وجود خواهد داشت. به همین دلیل، این دسته از زمین ها برای ساختمان سازی مرغوب نمی باشند.

توجه: برخی از زمین ها از ماسه های کاملاً ریزدانه و لای می باشند که در اثر نفوذ آب و یخ زدن، خطر تورم (خیزش) در آن ها وجود دارد؛ این دسته از زمین ها نیز برای ساختمان سازی قابل استفاده نمی باشند.

1-2-3) زمین های رسی:

کلیه موارد متشکله این گونه زمین ها، از خاک رس است. اگر این زمین ها کاملاً خشک و مسطح باشد، ساختمان سازی را روی آن می توان تا ارتفاع مشخصی انجام داد و اگر تراکم رس در این زمین ها بالا باشد، می تواند حدود 4 کیلوگرم بر سانتی مترمربع تحمل فشاری را داشته باشد. اجرای ساختمان در زمین های خاک رس خشک بهتر است در عمق 1 متر پایین تر از سطح زمین طبیعی باشد، تا مشکلات احتمالی بدان آسیب نرساند. اگر زمین رسی، مرطوب باشد حتی در صورت مسطح بودن نیز ساختمان سازی روی آن جایز نیست، زیرا این زمین در اثر نفوذ رطوبت و آب، متورم شده و اصطلاحاً «باد» می کند، حجم خاک زیاد شده و در نتیجه سبب حرکت دادن کف سازی و دیوارهای حایل و حتی دیوارهای باربر می شود. زمین های رسی مرطوب که در شیب باشند، رانش ساختمان را به دنبال دارند.

توجه: زمین های رسی غیر متراکم از دسته زمین های سست می باشند.

1-1-2-4) زمین های خاک دستی:

این زمین ها از پر کردن اصطلاحاً «گودال» به دست می آید. حجم خاک های دستی از خاکروبه، زباله، خاک های آوار، مصالح زاید بنایی و غیره است. گرچه سطح این زمین ها به مرور زمان در اثر کوبیده شدن ناشی از رفت و آمدها و موارد دیگر سخت می شود، اما پس از برداشتن ارتفاع ناچیزی از سطح به خاک دستی خواهیم رسید. استفاده از این زمین ها برای ساختمان سازی جایز نیست مگر اینکه کل حجم خاک دستی برداشته شده و یا با

فهرست مطالب

پيشگفتار………………………………………………………………………………………… 1

فصل 1- شناخت زمين – گودبرداري نگهبان سازي و سازه‌هاي نگهبان

• انواع زمين براي گودبرداري ………………………………………………………………………………………………. 3
  • زمين‌هاي مرغوب ……………………………………………………………………………………………………………… 3
    • زمين‌هاي سنگي ………………………………………………………………………………………………………… 3
    • زمين‌هاي دج……………………………………………………………………………………………………………….. 4
    • زمين‌هاي سخت مخلوط ……………………………………………………………………………………………. 5
    • زمين‌هاي مخلوط متوسط ………………………………………………………………………………………….. 6
  • زمين‌هاي نامرغوب……………………………………………………………………………………………………………… 6

1-1-2-1) زمين‌هاي شني …………………………………………………………………………………………………………… 6

1-1-2-2) زمين‌هاي ماسه‌اي ………………………………………………………………………………………………………. 6

1-1-2-3) زمين‌هاي رسي…………………………………………………………………………………. 7

1-1-2-4) زمين‌هاي خاك دستي ……………………………………………………………………………………………….. 7

1-1-2-5) زمين‌هاي با خاك نباتي………………………………………………………………………………………………. 8

1-1-2-6) زمين‌هاي باتلاقي ………………………………………………………………………………………………………… 8

1-2) علائم اختصاري ………………………………………………………………………………………………………………….. 11

1-3) تسطيح زمين زير بنا …………………………………………………………………………………………………………. 11

1-4) تراشه برداري ……………………………………………………………………………………………………………………… 12

1-5) تنگ بستن پشت خاكريز (ديوار نگهبان) …………………………………………………………………………. 12

1-6) زاويه گودبرداري …………………………………………………………………………………………………………………. 14

1-6-1) زاويه گودبرداري در زمين‌هاي سنگي و صخره‌اي ……………………………………………………… 19

1-6-2) زاويه گودبرداري در زمين‌هاي دج ………………………………………………………………………………. 19

1-6-3) زاويه گودبرداري در زمين‌هاي سقف مخلوط ……………………………………………………………… 19

1-6-4) زاويه گودبرداري در زمين‌هاي مخلوط متوسط ………………………………………………………….. 19

1-6-5) زاويه گودبرداري در زمين‌هاي رسي ……………………………………………………………………………. 19

1-6-6) زاويه گودبرداري در زمين‌هاي نامرغوب شني و ماسه‌اي …………………………………………… 20

1-7) گودبرداري مرحله‌اي ………………………………………………………………………………………………………….. 20

1-8) ايجاد مانع در زمين سست براي گودبرداري ……………………………………………………………………. 22

1-8-1) سپركوبي توسط تداورس چوپ …………………………………………………………………………………… 22

1-8-2) سپركوبي توسط تيرآهن و پوشش تخته ……………………………………………………………………. 23

1-8-3) سپركوبي در زمين‌هاي تا حدي مرطوب و آبدار ………………………………………………………… 24

1-9) مهارسازي شيب و گودبرداري براي پي سازي …………………………………………………………………. 26

1-9-1) قالب سازي آجري درپي ………………………………………………………………………………………………. 27

1-10) گودبرداري قائم در زمين‌هاي سست …………………………………………………………………………….. 28

1-11) گودبرداري و سازه‌هاي نگهبان ……………………………………………………………………………………….. 29

1-12) انواع روشهاي پايدار سازي گود ……………………………………………………………………………………… 30

1-12-1) روش مهارسازي ………………………………………………………………………………………………………….. 30

1-12-1-1) مزاياي روش مهار سازي ……………………………………………………………………………………….. 32

1-12-1-2) معايب روش مهارسازي …………………………………………………………………………………………. 32

1-12-2) روش دوخت به پشت ………………………………………………………………………………………………… 33

1-12-2-1) مزاياي روش دوخت به پشت ……………………………………………………………………………….. 33

1-12-2-2) معايب روش دوخت به پشت ……………………………………………………………………………….. 34

1-12-3) روش ديواره‌ي ديافراگمي ………………………………………………………………………………………….. 35

1-12-3-1) مزاياي روش ديواره‌ي ديافراگمي …………………………………………………………………………. 35

1-12-3-2) معايب روش ديواره‌ي ديافراگمي …………………………………………………………………………. 35

1-12-4) روش مهار مقابل …………………………………………………………………………………………………………. 35

1-12-4-1) مزاياي روش مهار مقابل ……………………………………………………………………………………….. 36

1-12-4-2) معايب روش مهار مقابل ………………………………………………………………………………………… 37

1-12-5) روش اجراي شمع ……………………………………………………………………………………………………… 37

1-12-5-1) مزاياي روش اجراي شمع …………………………………………………………………………………….. 37

1-12-5-2) معايب روش اجراي شمع………………………………………………………………………………………. 38

1-12-6) روش سپركوبي …………………………………………………………………………………………………………… 38

1-12-6-1) مزاياي روش سپركوبي …………………………………………………………………………………………. 38

1-12-6-2)  معايب وش سپركوبي……………………………………………………………………………………………. 38

1-12-7) روش خرپايي ……………………………………………………………………………………………………………… 39

1-12-7-1) مزاياي روش خرپايي …………………………………………………………………………………………….. 43

1-12-7-2) معايب روش خرپايي………………………………………………………………………………………………. 43

1-13) جمع آوري تير و تخته و سنگ …………………………………………………………………………………….. 48

1-14) گودبرداري و نگهبان سازي ساختمان همجوار ……………………………………………………………… 49

1-14-1) تنگ بستن پشت ديوار همجوار ……………………………………………………………………………….. 49

1-14-2) تنگ بستن مايل پشت ديوار همجوار توسط تير و تخته ……………………………………….. 51

1-14-3) تنگ بندي گسترده چوبي پشت ديوار ساختمان همجوار ……………………………………… 52

1-14-4) تنگ اندازي افقي چوبي بين دو ديوار همجوار ……………………………………………………….. 53

1-14-5) تنگ اندازي دو ساختمان همجوار توسط تير مركب چوبي …………………………………… 55

1-14-6) تنگ اندازي دو ساختمان همجوار با «دهانه عريض» توسط تير مركب چوبي ……. 56

1-14-7) تنگ بستن پشت ديوار ساختمان همجوار در گودبرداري با تيرآهن …………………….. 56

1-14-8) تنگ بستن افقي پشت ديوار همجوار با تيرآهن و تيرمركب …………………………………. 62

1-14-9) نگهبان سازي ساختمان همجوار توسط تنگ خاكي در گودبرداري ………………………. 65

1-14-10) تنگ آجري در كناره گودبرداري براي نگهبان سازي ساختمان همجوار ……………. 67

1-14-11) نگهبان سازي ساختمان همجوار توسط تير مركب بيروفيل و تنگ آجري در
گودبرداري ……………………………………………………………………………………………………………………………………… 70

1-14-12) تنگ بندي آجري در پاي گودبرداري ……………………………………………………………………. 70

1-14-13) نگه داري ساختمان‌هاي مرتفع همجوار در گودبرداري‌هاي بسيار عميق …………… 74

1-14-14) اجراي پي سازي در عمق چاه………………………………………………………………………………… 75

فصل دوم : ضوابط و دستورالعملهاي گودبرداري، حفر چاه‌ها، و اجراي سازه‌هاي نگهبان

2-1) مبحث دوازدهم مقررات ملي ساختمان، ويرايش دوم، 1380 ……………………………………… 83

2-2) مشخصات فني عمومي كارهاي ساختماني (نشرية 55 سازمان مديريت و برنامه ريزي كشور)، تجديد نظر دوم، 1383 ………………………………………………………………………………………………………………………………………………………… 87

2-3) مشخصات فني عمومي راه (نشرية 101 سازمان مديريت و برنامه ريزي كشور )، تجديد نظر اول، 1382     93

2-4) آيين نامة حفاظتي كارگاه‌هاي ساختماني، معاونت روابط كار وزارت كار و امور اجتماعي 95

2-5) منتخبي از آيين نامه و مقررات حفر چاه‌هاي دستي، معاونت روابط كار وزارت كار و امور اجتماعي   101

2-6) توصيه‌هاي سازمان آتش نشاني تهران

فصل سوم : فرم‌هاي بازبيني (چك ليستهاي) گودبرداري و سازه‌هاي نگهبان ……… 107

فرم شمارة 1 – گودبرداري و سازه‌هاي نگهبان : چك ليست مشخصات گود

فرم شمارة 2 – الف گود برداري و سازه‌هاي نگهبان : چك ليست مشخصات سازة نگهبان

فرم شمارة 2 – ب گودبرداري و سازه‌هاي نگهبان : چك ليست مشخصات سازة نگهبان

فرم شماره 3 – گودبرداري و سازه‌هاي نگهبان : تعهد نامة ايمن سازي گود و اجراي سازة نگهبان

فرم شمارة 4 – گودبرداري و سازه‌هاي نگهبان : گزارش گودبرداري و اجراي سازة نگهبان

فهرست موضوعي

تحقیق اصول و مباني گودبرداري و سازه هاي نگهبان