تحقیق و پژوهش در مورد آذربایجان شرقی
نگاهی کوتاه به استان آذربایجان شرقی
استان آذربایجان شرقی به لحاظ طبیعی و تاریخی ازمناطق پررونق و با اهمیت ایران بوده و همواره از نظر سیاسی, فرهنگی و اقتصادی نقش موثر و ارزشمندی را درایران ایفا کرده است. شرایط آب و هوایی و فراوانی آب؛ آذربایجان شرقی را به منطقه ای مناسب و مستعد برای کشاورزی و زراعت تبدیل کرده و روحیه خستگی ناپذیر و پرتلاش مردم؛ صنعت وبازرگانی این خطه را رونق داده است. وضعیت خاص زمین شناسی و توپوگرافی منطقه؛ باعث به وجود آمدن کوهستان های آتشفشانی سهند و سبلان، غارها، دره ها، دشت ها و گردنه های متعدد شده که هر یک با چشم اندازهای زیبا و ارتفاعاتی چون کیامکی و بزغوش جاذب دوست داران و علاقه مندان طبیعت است. سابقه کهن فرهنگی و تاریخی استان آذربایجان شرقی؛ سبب به وجود آمدن آثار تاریخی از باستان تا معاصر در تمام دسته بندی های تاریخی, معماری, فرهنگی و اجتماعی شده و درمجموع این منطقه را به یکی از دیدنی ترین استان های ایران تبدیل نموده است. آذربایجان شرقی در زمینه های بازرگانی, کشاورزی, صنعتی و دام داری از رونق بالایی برخوردار بوده و از نظر جاذبه های اجتماعی چون: جلوه های زندگی عشایری, جشن ها و آیین های محلی, غذاها و آداب و رسوم سنتی, جاذبه های فرهنگی چون: موسیقی خاص و منحصر به فرد, صنایع دستی هنرمندانه و کم نظیر و لباس های محلی بسیار زیبا, دیدنی و جذاب است. شهر تبریز که یکی از مهم ترین و با اهمیت ترین شهرهای ایران در همه زمینه هاست, به عنوان مرکز این استان؛ اهمیت آن را چندین برابر نموده و جاذبه های گردشگری زیادی را در خود جای داده است.
مختصري از موقعيت جغرافيايي استان آذربايجان شرقي و شهرستان تبريز
ويژگيهاي اقليمي و مختصات جغرافيايي
محدوده اي از ايران اسلامي كه با حدود 46929 كيلومترمربع نام آذربايجانشرقي بخود گرفته است، درگوشه شمالغرب فلات ايران قرار دارد. رود ارس، حدود شمالي آن را با جمهوري هاي آذربايجان، نخجوان و ارمنستان مرتبط و رود قطور و آبهاي درياچه اروميه ، حدود غربي آنرا با استان آذربايجان غربي همجوار مي كند.
در جنوب ، كشيدگي رشته كوهها ، دره ها ، جلگه ها و دشتها باعث پيوستگي استان با آذربايجان غربي و زنجان ميشود. درشرق دره رودخانه دره رود و كوههاي سبلان و چهل نور و گردنه صائين و رود قزل اوزن در جنوب اين خطه را از استان اردبيل جدا مي سازد.
ازنظرمختصات جغرافيايي، مدارهاي َ26 و ْ39 و َ45 و ْ36 شمالي منتهي اليه شمالي و جنوبي ، و نصف النهارات 5 و ْ45 و َ22 و ْ48 منتهي اليه غربي و شرقي استان را مي پوشاند.
توپوگرافي منطقه ، يكي از عوامل مهم آفرينش ويژگيهاي اقليمي آذربايجان شرقي و عامل اصلي تنوع در آن مي باشد. ارتفاع و تغييرات آن و جهت گيري رشته كوهها در برابر جريانات هوايي، عوامل توپوگرافيك شكل يابي كليمايي يك منطقه است. استان آذربايجانشرقي از تنوع اقليمي قابل توجهي برخورداراست؛ به طوري كه در 50 روز ازسال شاهد يخبندان و درگرمترين ساعات روزماههاي گرم تابستان دربرخي مناطق، درجه حرارت بالاي 40 درجه سانتيگراد است. ميزان نزولات جوي دراستان به طور متوسط از 250 الي 600 ميلي متر در نوسان مي باشد.
سيماي استان ازهفت واحد كوهستاني و دره ها وجلگه هاي ميان آنها ميباشد كه عبارت از: قره داغ ، ميشو و مورو، قوشاداغ، سبلان، سهند، بزقوش و تخت سليمان است. شمالي ترين و بزرگترين اين واحدها رشته كوه قره داغ مي باشد
رودخانه اجي چاي با طول 260 كيلومتراز ارتفاعات سبلان و دامنه هاي سهند سرچشمه مي گيرد. رودهاي وركش صوفيان، دريان، اسكو نيز از رودهاي حوضه اين استان است.
رود ارس در محدوده آذربايجان شرقي توسط 18 رودخانه كوچك و بزرگ كه از چند كيلومتر تا 280 كيلومتر طول دارد تغذيه مي شود و با
3367 ميليون مترمعكب آبدهي سالانه، پرآبترين رود استان به شمار مي ايد. آب وهواي آن در تابستان بسيار معتدل و در زمستان نسبتا سرد است. ميانگين بارندگي شهر تبريز به طور متوسط 270 ميليمترمي باشد.
استان آذربايجان شرقي داراي 16 شهرستان است كه عبارتند از: آذرشهر، اسكو، اهر، بستان آباد، بناب، تبريز، جلفا، سراب، شبستر، كليبر، مراغه، مرند، ملكان، ميانه هريس، هشترود.
مركزاستان آذربايجان شرقي شهر تبريزاست كه وسعتي درحدود 11800 كيلومترمربع دارد. درباره بنا و وجه تسميه شهر تبريز حمدالله مستوفي و ياقوت حموي مي نويسند:
بناي تبريز از زبيده ، زن هارون الرشيد است. وي به بيماري تب نوبه مبتلا بوده ، روزي چند در آن حوالي اقامت كرده و دراثر هواي لطيف و دل انگيز آنجا بيماري زبيده زايل شده، فرموده شهري در آن محل بنا كنند و نام آن را (( تب ريز)) بگذارند.
قديمي ترين ذكر نام تبريز را در كتيبه سارگن دوم پادشاه اشور خواهيم يافت.
يشينه تاريخي و اثار باستاني
آثار باستاني استان عبارتند از: كليساي استپانوس، پل دختر، ارك عليشاه، بازارتبريز مسجد جامع تبريز، مسجد جامع مرند، قلعه بابك، مسجد كبود ( فيروزه اسلام) ، مقبره الشعراء ( آرامگاه خاقاني شيرواني،شهريار، اسدي طوسي، همام تبريزي و…)، سنگ بسم ا..، موزه آذربايجان،عمارت ايل گلي، برج شهرداري تبريز.شهرتبريزداراي مدرسه علوم اسلامي به نام مدرسه علوم اسلامي وليعصر مي باشد كه درآن طلاب زيادي به امر تحقيق و تحصيل مشغول هستند. علاوه برآن، مدرسه علوم طالبيه تبريزاز ديربازبه امر پرورش افراد روحاني اشتغال داشته، زيرنظر حوزه علميه قم فعاليت مي نمايد. بناي اين مدرسه يكي ازشاهكارهاي هنري متعلق به قرن 10هجري قمري است.اين مدرسه زيبا دربازارمسجد جامع و در نزديكي مسجد جامع تبريز واقع گرديده است
جاذبه هاي توريستي وعلمي ومذهبي تبريزعبارتند از: بازار زيباي تبريز- كه بيش ازدهها تيمچه وراسته است.مدارس قديمي تبريز، مثل مدرسه اكبريه، مدرسه جعفريه، مدرسه حاج صفرعلي، مدرسه خواجه علي اصغر، مدرسه صادقيه، مدرسه طالبيه ، مدرسه ظهريه و.. مساجد تبريزمثل مسجد استاد شاگرد، مسجد جامع ، مسجد كبود( فيروزه اسلام )، مسجد عليشاه ( ارك عليشاه )، مقبره الشعراء، كه شعراي نامداري مانند اسدي طوسي، قطران تبريزي، خاقاني شيرواني، ظهير الدين مازاني، همام تبريزي، لساني شيرازي وسيد محمد حسين شهريار درآنجا مدفون هستند.
وضعيت اقتصادي، اجتماعي و فرهنگي استان و شهرستان
از نظر وضعيت اشتغال درمنطقه بايستي به اشتغال درمناطق شهري و روستايي اشاره نمود. طبق سر شماري سال 1375 درصد شاغلين و بيكاران در كل جمعيت استان، به تفكيك نقاط شهري وروستايي عبارتند از: ميزان شاغلين26% در مناطق شهري و 28% درمناطق روستايي و ميزان بيكاري درمناطق شهري 2% و درمناطق روستايي2/1%.
صادرات غير نفتي، وضع كشاورزي، توليدات منطقه:
استان آذربايجان شرقي از نظر صنايع نيز پيشرفت قابل ملاحظه اي يافته است. براي مثال: وجود شهركهاي صنعتي در اطراف تبريز، باعث رونق صنعت دراين استان گرديده است. وجود كارخانه هاي عظيم تراكتورسازي، ماشين سازي، ليفتراك سازي و پمپ سازي ايران و…اين استان را به يكي ازقطبهاي مهم صنعت كشور بدل ساخته است. علاوه بر اين صنايع ، وجود صنايع زيباي دستي در تبريز نيزبسيار چشمگيراست. مثال:
صنعت زيباي فرشبافي در استان و تبريز رونق فراوان يافته وعمده ترين صادرات غير نفتي استان را صادرات فرش بخود اختصاص داده است.اين صنعت زيبا كه ازازمنه قديم دراين استان و شهرتبريزبعنوان يك هنرمطرح بوده است اكنون با آميخته شدن به صنعت ، به يك هنرجاودانه ملي بدل گرديده است، بنحويكه فرش استان به كشورهاي پيشرفته از جمله: المان، فرانسه، ايتاليا، انگليس و… صادر مي گردد.
معادن موجود دراستان نيز باعث غناي استان ازنظر وجود منابع عظيم خدادادي كرده است.
وجود معدن مس سنگون در شهرستان اهر، وجود سنگهاي سيماني درشهرستان صوفيان و تعداد ديگري ازمعادن ديگر باعث توجه صنعتگران و زمين شناسان به اين منطقه از كشور پهناورمان
تحقیق و پژوهش در مورد آذربایجان شرقی