پایان نامه جايگاه و ضوابط قانوني مربوط به حفظ ميراث فرهنگي در ايران با نگاهي بر تمهيدات جهاني
پايان نامه
براي دريافت درجه كارشناسي ارشد
در رشته حقوق عمومي
بخش اول
مفاهيم، مباني وتاريخچه حقوق ميراث فرهنگي
فصل اول: مفاهيم ومباني
از آنجا كه هر سياستي با تكيه بر تعاريف شكل مي گيرد برداشتن گامي در جهت قبول تعريفي براي ميراث فرهنگي ضروري بنظر مي‌رسد.
انتخاب كلمات يك تعريف، كار حساس وقابل تأملي است زيرا هر كلمه يا عبارت مي‌تواند عاملي تعيين كننده درشناسايي، ارزيابي وحفاظت از بقاياي تاريخي باشد. همچنين عوامل مهمي در هر تعريف وجود دارد كه كلمات كليدي انتخابي براي آن بايد توانايي پاسخگويي به جنبه‌هاي مختلف آن را داشته و حتي المقدور متضمن آگاهي‌هاي لازم در آن وجه باشند. در اين مبحث برآنيم تا با شناخت مفاهيم مربوطه، تعاريف ارائه شده ازميراث فرهنگي را مورد مطالعه قرار دهيم.
از سوي ديگر با توجه به نقش اساسي وفزاينده‌اي كه شناخت مباني هر پديده يا رويدادي دردرك ماهيت و سيرتكاملي آن دارد، مبحث دوم به بررسي اين موضوع اختصاص يافته است.
مبحث اول : تعاريف ميراث فرهنگي
1- معني زبان شناسانه ( فيلولوژيك)
از آنجا كه انتخاب واستفاده از لغات نقش مهمي در بيان مفاهيم پنهانشان دارد،ابتدا معني زبان شناسانه لغات مربوط به ميراث فرهنگي را كه در انگليسي،فرانسه،عربي وفارسي مورد استفاده قرار مي گيرد بررسي مي‌نماييم.
در انگليسي،اصطلاحاتي چون Heritage، Cultural Heritage، Relics، Remains، Patrimony و Property به كار مي‌آيند. بر طبق فرهنگ لغات Historical Principles (آكسفورد ،1888) Heritage در قرون گذشته به اشكال متفاوتي چون: heritage، eritage،
erytage و غيره بكار مي رفته است.كه همگي از ريشه لاتين Hereditagium مي باشند به معني :«.. آنچه به ارث رسيده يا ممكن است برسد،هر مال يا خصوصاً ملك كه براساس حق وراثت واگذار گردد» آنچه در اين اصطلاح واضح به نظرمي‌رسد، آن است كه مال از گذشته به ارث رسيده است.
كلمة Relic كه از Reliquias در لاتين بدست مي‌آيد،به معني :«در موارد استفاده مذهبي، بخصوص در كليساهاي يونان وكاتوليك روم :برخي اشياء همچون قسمتي ازبدن يا لباس،يك قطعه موردمصرف شخصي يا نظاير آن كه به عنوان يادبود از يك قديس، شهيد يا فرد روحاني ديگري باقي مانده و به دقت از آن نگهداري كرده و محترم ومقدس داشته مي‌شود»، ونيز «چيزي نفيس يا قيمتي» و «هر چه كه به عنوان يادگاري يا يادبود از يك شخص، يك چيز، يك مكان نگه داشته شود؛يك يادمان.»
remains يعني:«آنان كه از ميان تعدادي از اشخاص باز مانده،نجات يافته يا باقي مانده اند؛باقيمانده يا الباقي» و «يك اثر مادي (عتيقه يا غيرآن )، يك بنا يا ساختمان قديمي يا ساخته‌اي ديگر؛ وشيئي كه از زمانهاي گذشته به دست آمده است.»
Patrimony يعني :دارايي يا يك ملك كه از پدر يا جد شخصي به اورسيده؛ ميراث، وراثت.
Property يعني: وضعيتي ازتعلق يا متعلق به بعضي اشخاص بودن و «مالك چيزي بودن، چيزي را تملك كردن،حق(بخصوص حق انحصاري) تصرف، استفاده ،يا در اختيار گرفتن هر چيز (معمولاً شيئي مادي و محسوس) ، دارندگي ،مالكيت.»
در فرانسه كلمات مشابهي با همان ريشة مشترك انگليسي وجود دارد، به استثناء (Cultorel)Bien كه ترجمه آن به انگليسي Property يا Goods است.
در عربي كلمه «تراث» به كار مي‌رود كه از كلمه ارث ريشه مي‌گيرد. در زبان فارسي دوكلمه «آثار»و «ميراث» وجود دارند كه هر دوريشه عربي دارند. «آثار» جمع «اثر» به معني محصول فيزيكي و غيرفيزيكي بجاي مانده است. در اين كلمه انعكاس گذشته چشم‌گير نيست، و كلمه بيشترنشان دهندة اهميت آنچه كه خلق شده مي‌باشد و از اينروست كه در فارسي اين كلمه اغلب با صفاتي چون تاريخي يا فرهنگي همراه مي‌شود.
كلمة ديگر،ميراث، يعني آنچه به ارث رسيده است كه بسيار مشابه Heritage در انگليسي است. اگر چه بدون اضافه نمودن كلمات توضيحي نيز قابل درك مي‌باشد، اما همچون Heritage در انگليسي، اغلب به همراه كلمه «فرهنگ» به كار مي‌رود.
كلمه Property انگليسي و Bien فرانسوي يادآور مفهوم گذشته نيستند،در حالي كه ساير كلمات به آنچه كه ميراث گذشته است، رجوع داده مي‌شوند. در مدارك يونسكو اغلب اين دوكلمه،(Property) و Bein بكار رفته اند. اگر چه مي توان چنين فرض كرد كه اين امر موجب ارتباط حال و گذشته مي‌گردد و موارد وسيعتري از پديده‌هاي فرهنگي را تحت پوشش قرار مي‌دهد.
2- ميراث فرهنگي به مفهوم عام:
در دستيابي به يك تعريف براي ميراث فرهنگي، لازم است كه معيارهاي مشخصي مورد توجه قرار گيرند.
در اين ارتباط سه معيار اصلي پيشنهاد مي‌شود، شيئيت، قدمت و پيام انساني
اين معيارها مي‌توانند ما را به اين مضمون نزديك نمايند كه :
هرپديده‌اي ( اعم از منقول و غيرمنقول و آنچه كه ميراث مادي و معنوي[1] خوانده مي‌شود) كه قدمتي دارد (طول اين قدمت نسبي است) و واجدپيامي انساني است
[1] -مفهوم اصطلاح «ميراث معنوي» درقسمت آتي مفصلاً توضيح داده خواهد شد.
فهرست مطالب
عنوان صفحه
مقدمه الف) طرح موضوع
ب) اهداف و فرضيات
ج) روش تحقيق
بخش اول: مفاهيم، مباني و تاريخچه حقوق ميراث فرهنگي
فصل اول: مفاهيم و مباني …………………….. 2
مبحث اول: مفاهيم …………………………… 2
1ـ مفهوم فيلولوژيك (زبان شناسانه) ………… 2
2ـ ميراث فرهنگي به مفهوم عام …………….. 4
3ـ ميراث فرهنگي به مفهوم خاص (ميراث فرهنگي معنوي) 8
4ـ تعريف ميراث فرهنگي در قوانين ايران …….. 11
5ـ تعريف ميراث فرهنگي در كنوانسيون‌هاي بين‌المللي 13
مبحث دوم: مباني ……………………………. 18
1ـ مباني ارزشي …………………………. 18
2ـ مباني قانوني ………………………… 24
3ـ مباني حفظ، پژوهش و معرفي ميراث فرهنگي ….. 26
فصل دوم: تاريخچه …………………………… 31
مبحث اول: تاريخچه حمايت از ميراث فرهنگي در حقوق بين‌المللي 31
1ـ پيشينه قراردادي ……………………… 31
2ـ پيشينه سازماني ………………………. 36
مبحث دوم: تاريخچه حمايت از ميراث فرهنگي در حقوق ايران 41
1ـ حمايت از ميراث فرهنگي در ايران قبل از انقلاب اسلامي 41
2ـ حمايت از ميراث فرهنگي در ايران پس از انقلاب اسلامي 50
بخش دوم: حمايت از ميراث فرهنگي در حقوق ايران
فصل اول: ميراث فرهنگي در قوانين و مقررات ايران … 61
مبحث اول: ميراث فرهنگي در قوانين بنيادي ………. 61
1ـ ميراث فرهنگي در قانون اساسي …………… 61
2ـ ميراث فرهنگي در قانون برنامه توسعه اقتصادي، اجتماعي و فرهنگي 65
3ـ ميراث فرهنگي در قوانين شهري …………… 68
4ـ ميراث فرهنگي در قوانين و مقررات مالي …… 75
عنوان صفحه
مبحث دوم: ضوابط حفاظتي ناظر بر ميراث فرهنگي …… 81
1ـ حفاري ………………………………. 82
2ـ ورود و صدور …………………………. 87
3ـ خريد و فروش …………………………. 92
فصل دوم: حمايت دولت از ميراث فرهنگي ………….. 97
مبحث اول: سازمان‌هاي حامي ……………………. 97
1ـ سازمان ميراث فرهنگي و گردشگري …………. 98
2ـ پژوهشگاه ميراث فرهنگي ……………….. 101
3ـ مركز آموزش عالي ……………………… 103
4ـ انجمن‌هاي ميراث فرهنگي ………………… 105
مبحث دوم: ثبت ميراث فرهنگي در فهرست آثار ملي ….. 107
1ـ ثبت آثار غير منقول …………………… 108
2ـ ثبت آثار منقول ………………………. 114
مبحث سوم: پيوستن به معاهدات و سازمان‌هاي بين‌المللي 117
1ـ الحاق به معاهدات بين المللي …………… 117
2ـ عضويت در سازمان‌هاي بين‌الملي……………. 120
بخش سوم: حمايت از ميراث فرهنگي در حقوق بين‌المللي
فصل اول: معاهدات بين‌المللي ………………….. 123
مبحث اول: كنوانسيون حمايت از اموال فرهنگي در زمان مخاصمات مسلحانه (1954 يونسكو) ………………………………….. 123
1ـ موضوع و دامنة شمول …………………… 123
2ـ روش‌هاي حمايت از اموال فرهنگي ………….. 125
3ـ قلمرو اجرايي كنوانسيون ……………….. 130
4ـ تشكيل كميته مشورتي ملي ……………….. 133
مبحث دوم: كنوانسيون اتخاذ تدابير لازم براي جلوگيري از ورود و صدور و انتقال مالكيت غير قانوني اموال فرهنگي (1970)…………. 134
1ـ موضوع و دامنة شمول …………………… 134
2ـ مقررات شكلي و اجرايي………………….. 136
عنوان صفحه
3- تعهدات دول عضو كنوانسيون………………. 138
مبحث سوم: كنوانسيون حمايت از ميراث فرهنگي و طبيعي جهان (1972) 142
1ـ موضوع و دامنة شمول …………………… 142
2ـ ابعاد حمايت از ميراث فرهنگي……………. 145
3ـ مقررات شكلي و اجرايي …………………. 150
فصل دوم: سازمان‌هاي بين‌المللي ………………….. 152
مبحث اول: شوراي بين‌المللي موزه‌ها ( ايكوم) …….. 152
1ـ تعريف و اهداف ……………………….. 152
2ـ عضويت در ايكوم ………………………. 154
3ـ اركان ايكوم …………………………. 155
مبحث دوم: مركز بين‌المللي مطالعه، مرمت و حفاظت از اموال فرهنگي (ايكروم)……………………………………………. 163
1ـ تعريف و اهداف ……………………….. 163
2ـ عضويت در ايكروم ……………………… 163
3ـ اركان ايكروم ………………………… 164
مبحث سوم: شوراي بين‌المللي ابنيه و محوطه‌هاي فرهنگي (ايكوموس) 168
1ـ تعريف و اهداف ……………………….. 168
2ـ عضويت در ايكوموس …………………….. 169
3ـ اركان ايكوموس ……………………….. 170
نتيجه‌گيري …………………………………… 176
كتابنامه 182
پایان نامه جايگاه و ضوابط قانوني مربوط به حفظ ميراث فرهنگي در ايران با نگاهي بر تمهيدات جهاني