مقاله روند تاریخی ادبیات و فرهنگ
بخش اول
درس اول :
عصر حافظ ( دوران شکوه و شکست )
تاثیر حمله مغول و تاتار درزمینه های فکری و فرهنگی
- پریشانی اندیشه 2. سستی بنیان های فلسفی
- رواج خرافات 4. دل سپاری قضا و قدر
- بی توجهی به دنیا
تاثیر حمله مغول درادبیات و ذوق ایرانیان
- رواج و اژه های مغولی 2. دل مردگی و بی سرانجامی
- پژمردگی ذوق ها و عواطف شاعران
تاثیر حمله مغول در مذهب و عقاید با وجود بی تعصبی و بی عقیدگی برخی ایلخانان
- گسترش و تبلیغ مذهب زرتشتیان و مسیحیان
- گسترش مذهب شیعه و تشکیل حکومت محلی آن ها مثل سربداران در خراسان – مر عشیان در مازندران
ارزنده ترین آثار هنر اسلامی 1. شاهنامه بایسنقری (بطور کامل )
عصر مغول 2. برگهای از قرآن بایسنقری در کتابخانه آستان قدس
|
شبه قاره هند
آسیای صغیر
مراکز ادبی عصر حافظ آذربایجان
اصفهان
فلات مرکزی ایران
پارس
موضوع عمومی شعر در عصر حافظ :
|
- ضعف قصیده ( حمد و نعت و منقبت ، شکایت مسائ اجتماعی …..)
- ابتکار در دو زمینه
الف ) تقلید از شیوه و سبک استادان پیش
- تقلید به دو صورت ب) جوابگویی اشعار مشهور با همان وزن و قافیه
- داستانسرایی به تقلید از : نظامی
- در قصاید : خاقانی – اموزی – جمال الدین
- در غزل : سعدی – امیر خسرو – ظهیر
- بهترین تقلید ها از : عبید زاکانی – حافظ
- سرودن منظومه حماسی : به تقلید از شاهنامه فردوسی
ضعیف تر شدن محتوا
- شعر از نظر محتوا دور شدن از پختگی عصر مولوی و سعدی
رواج ساقی نامه – معما – ماده تاریخ
عبید زاکانی
- رواج طنز اجتماعی سبماق اطعمه
حافظ
1.تباهی زبان شعر هم در لفظ و هم درساخت و کلام
- زبان شعر عصر حافظ : 2. گسترش و عمومیت یافتن شعر و ادب در کوچه و بازار
3.وجود عرفان و ر غبت شاعران به طرح مسائل اجتماعی و حافظ باعث نجات زبان و فرهنگ فارسی شد.
فخرالدین عراقی : ( عارفی از سلسله سوختگان )
قرن 7 قبل از حمله مغول نام :ابراهیم محل تولد : روستای کمجان از فراهان نسبتها : همادنی – فراهانی – عراقی ( سکونت درعراق عجم )
آشنایی او با آثار محی الدین عربی از طریق صدالدین قونوی درقونیه : آشنایی با مولوی
آثار :
- دیوان : 5 هزار بیت – قالبهای قصیده ، از همه بیشتر غزل ، مثنوی ، ترانه و قطعه
- عشاق نامه : ده نامه : قالب مثنوی و غزل به وزن حدیقه سنایی – شاعر هر فصل را با مبحث عرفانی آغاز و با تمثیل و حکایت به پایان می برد.
- لمعات : نثر ونظم – موضوع عرفان وسیر وسلوک عارفانه مهم ترین شرح برآن : اشعه اللمعات از جامی
شعر و نثر عراقی : گرم و دلپذیر کلام : ساده و استوار مثنوی و قصاید بیشتر رنگ حکمت و تحقیق و غزل شور و نشاط عارفانه
درس دوم
خواجوی کرمانی ( تحل بند شاعران ) قرن (8)
سعدی خواجو حافظ
– از بزرگان : خراجگان کرمان
– تخلص شعری او : خواجو
– تخلص تحل بند شاعران : به دلیل هنرنمایی در شعر
– شاعر معاصر او : حافظ صنایع الکمال
- دیوان : قصاید غزلیات ، قطعات ، ترجیع و رباعیات ( 2 بخش ) بدایع الجمال
سام نامه همای و همایون گل ونوروز
آثار 2. شش مثنوی روفته الانوار کمال نامه گوهر نامه
– رساله اللبادیه : مناظره نی و بوریا
3.آثار منثور : ( 3 مناظره ) : نثر مزین و آمیخته به شعر – سبع المثانی : مناظره شمشیر وقلم
– شمس و سحاب
شعر و عرفان خواجو :
– قصاید : توحید و نعت و منقبت زهد و پند
– قطعات : مسائل اجتماعی و انتقادی
– قصیده به تقلید از سنایی در غزل از سعدی
درحماسه از فردوسی داستان غنایی از نظامی
ابن یمین (قطعه سرایی فارسی )
– شاعر شیعه مذهب عصر سربداران – تولد : قریه فریوممد جرین خراسان
– مردی قانع و گوشه گیر و دهقان پیشه – هنر او : خلث قطعات مشتمل بر پند و اندرز
موضوع قصیده : مدح و منقبت امامان شیعه
موضوع غزل : عشق و دلدادگی
– در شعر او قناعت پیشگی و بی اعتمادی دنیا تاکید شده
سیف فرغانی ( انتقاد اجتماعی )
– نیمه اول قرن 7 همزمان حمله مغول
تولد : فذغانه در ماوراء النهر علت شهرت
مولانه : مقالات نداشته
شاعران معاصر
سعدی : ستایش او و مکاتبه با او
مقاله روند تاریخی ادبیات و فرهنگ