مقاله ارزيابي تيپ در گاوهاي هلشتاين
تعريف تيپ:
مجموعه اجزاء و ابعاد فيزيكي دام آه قابل رويت بوده و در جهت خاصي
سودبندي پيدا آرده اند و قابل مشاهده و لمس ميباشند را تيپ مينامند.
اهداف تيپ:
هدف از ارزيابي تيپ افزايش طول عمر اقتصادي دام ميباشد. همچنين از
تيپ جهت بهگزيني و جايگزيني دامها مي توان استفاده آرد. به عبارت
ديگر هدف از ارزيابي تيپ به خدمت گرفتن تيپ در جهت توليد و تداوم
بخشيدن توليد در گله است. پس سه هدف مهم از ارزيابي تيپ به شرح
ذيل است:
١- افزايش طول عمر اقتصادي دام.
٢- آاهش جايگزيني ها در گله
٣- اصلاح نژاد.
اندامهاي تيپ:
١- اندامهايي آه به طور مستقيم در توليد شير موثر هستند مانند: پستان
٢- اندامهايي آه به طور غير مستقيم در توليد شير موثر هستند: دستگاه
گوارش و دستگاه تنفس.
٣- اندامهايي آه فراهم آننده زمينه مناسب براي توليد شير هستند:
اندامهاي حرآتي.
روش خطي ارزيابي تيپ آانادايي:
در اين روش ۵ خصوصيت مهم بدن دام ارزيابي ميگردد و به هر آدام امتياز
خاصي تعلق مي گيرد. اين ۵ قسمت عبارتند از:
١- ظرفيت پذيري و چهارچوب بدني – ٢٠ امتياز
٢- آپل- ١٠ امتياز
٣- دست و پا- ١۶ امتياز
۴- سيستم پستاني- ۴٠ امتياز
۵-خصوصيات شيرواري- ١۴ امتياز.
در اين روش تك تك صفات توسط ارزياب مقايسه شده و براي تك تك دامه ا
امتيازات مربوطه محاسبه شده و در نهايت نمره آل و نمره آلاس دام
مشخص ميگردد.
نحوه پر آردن آارتهاي امتياز انفرادي :
بخش اول: پر آردن مشخصات دامدار و گاو شيرده
در اين بخش فرد ارزياب بايد نام دامدار و در صورتي آه گله تحت پوشش
ثبت مشخصات و رآورد گيري باشد ؛ آد گله و نام استان را بنويسد.
در قسمت دوم اين بخش ؛ فرد ارزياب مشخصات مربوط به گاو شيري ر ا
يادداشت مي آند. اين مشخصات شامل :
شماره بدن و گوش؛ تاريخ تولد و آخرين زايش و همچنين دوره شيرواري
ميباشد. ارزياب بايد سعي آند تمامي اين مشخصات را آامل و خوانا در
آارت امتياز نوشته و از ارزيابي گاوهاي خشك و تليسه ها خودداري نمايد.
بخش دوم: پر آردن مشخصات ارزياب ؛ تاريخ ارزيابي؛ ساعت ارزيابي ؛
ساعت آخرين دوشش و دوره شيرواري گاو يادداشت مي گردد.ارزيابي ر ا
مي توان از حد اقل ٢۵ روز پس از زايش شروع آرده و حد اآثر تا ١٨٠ روز
پس از زايش حيوان به اتمام رسانيد.
ساعت ارز يابي را در دامداريهايي آه سه بار دوشش دارند مي توان از ٢
تا ٣ ساعت پس از شيردوشي و در دامداريهايي آه دو بار دوشش دارند
از ٣ تا ۴ ساعت پس از شير دوشي شروع آرده و تا قبل از شيردوشي
مجدد ؛ آن را به اتمام رساند. به عبارتي ساده تر گاوهاي تازه دوشيده
شده را نمي توان ارزيابي آرد. ارزيابي گاوهاي شيري از نظر اولويت به
ترتيب زايش اول؛ دوم؛ سوم ميباشد. اما انجام ارزيابي در دوره هاي
شيردهي بالاتر نيز مانعي ندارد.
بخش سوم : ارزيابي صفات
در اين بخش فرد ارزياب دو سري از صفات را مورد ارزيابي قرار مي دهد:
الف- صفاتي آه قابل ارزيابي هستندو احتياج به ديد چشمي ندارند .
ب- صفاتي آه از ديد ظاهري و بر پايه تجربيات شخصي افراد ارزياب مورد
قضاوت واقع مي شوند.
الف – صفات قابل اندازه گيري:
اين صفات شامل قد و قامت؛ اندازه بدن؛ زاويه لگن؛ طول لگن؛ عرض آپل؛
ارتفاع عقب پستان؛ عرض عقب پستان و طول سرپستانكها ميباشد.
الف ١- قد و قامت:
براي اندازه گيري اين صفت مي توان با استفاده از آوليس هاي مخصوص
؛ ارتفاع جدوگاه را تا سطح زمين اندازه گيري آرد. بايد توجه نمود در
هنگام اندازه گيري اين صفت؛ سر حيوان پايين ويا بيش از حد بالا نباشد .
در ضمن وضعيت استقرار دست ها نيز بايستي طبيعي باشد.
Short Intermediate Tall
Stature
u Measured at the point of the withers, taking age into
consideration; breed standards vary
مقاله ارزيابي تيپ در گاوهاي هلشتاين