تحقیق نقش علم و صنعت در جامعه اسلام
«مقدمه»
به علت پيشرفت علم و فناوري در غرب در دويست سال گذشته مسأله جايگاه علوم طبيعت (علوم فيزيکي و زيستي) در قرآن در يکصد سال گذشته همواره مورد بحث فضلاي مسلمان بوده است.
اين ديدگاه ها را مي توان از لحاظ موضع گيري نسبت به علوم تجربي رايج به سه گروه تقسيم کرد:
1- گروهي اصالت را به معارف اسلامي داده اند و براي علوم جديد شأني قائل نيستند و يا با آنها مخالفند. که عده اي علوم فيزيکي و طبيعي جديد را در تعارض با اسلام مي بينند.
2- گروهي علوم طبيعت را يک فعاليت بشري تلقي کرده اند و براي دين شأني در شناخت طبيعي قائل نيستند. اينها مي گويند علوم طبيعت مربوط به عقل بشري است و نيازي به توصيه هاي دين در اين خصوص نيست.
3- بعضي از فضلاي مسلمان برآنند که علم توصيه شده در قرآن هم شامل معارف خاصّ ديني است و هم شامل علوم طبيعت.
رواج بينش گروه اول به عدم رشد علوم طبيعت در جوامع اسلامي منجر شده و رواج بينش گروه دوم به علم زدگي و دوري از علم و حکمت و ارزش هاي اخلاقي منجر گشته است.
تصور اسلامی علم
در اسلام احادیث زیادی در مورد ارزش و اهمیت علم و سواد آموزی از طرف رسول خدا و ائمه اطهار ( ع ) بیان شده است ، همانند حدیث معروف « طلب العلم فرضة علی کل مسلم » فراگرفتن دانش بر هر مسلمانی واجب است .
از آیات و روایات مختلف چنین استنباط می شود :
- در بسیاری از آیات و روایات علم به صورت مطلق مطرح شده است ، همانند « بگو آیا دانایان با نادانان برابرند » ( زمره ، 9 )
- بعضی منظور از علم را تنها اصول عقاید و احکام شرعی عنوان نکرده و بلکه گسترده تر از آن می دانند ( نمل ، 16-15 )
- علم مورد نظر اسلام منحصر به علم شرایع و احکام حلال و حرام نیست ، بلکه میراث گرانبهایی که دانشمندان مسلمان چند قرن اول هجری باقی گزارده انند .
- کنار گذاشتن علوم دیگر و بکار گرفتن علومی که برای حفظ کیان و رفع نیازهای جامعه مفید باشد نیز کار درستی نیست .
بخش اول
نقش علم و صنعت در جامعه اسلامي:
1- اسلام و علوم طبيعي
2- دلايل اهميت علوم طبيعي از نظر اسلام
اسلام و علوم طبيعي: در قرآن کريم در حدود 780 بار لفظ علم و مشتقات آن به کار رفته است. در اولين آياتي که به پيامبر (ص) نازل شد، صحبت از قرائت و قلم و تعليم علم به انسان است. (علق 5-1)
و در جايي که خلقت آدم مطرح شده است صحبت از اين است که پس از تعليم اسماء به آدم فرشتگان در مقابل او خضوع کردند. (بقره 32-31) در قرآن آمده است عالمان با جاهلان مساوي نيستند. (زمر-9) و آمده است که تنها علماء درک مي کنند. (عنکبوت-43) و آمده است که تنها علماء از حق تعالي خشيت دارند. (فاطر-28)
از پيامبر نقل شده است که فرمودند طلب علم بر هر مسلماني واجب است. تنها محدوديتي که در اسلام در مورد کسب دانش آمده اين است که مسلمانان بايد تنها دنبال فراگرفتن علم نافع باشند.
از پيامبر (ص) نقل شده است که فرمودند: (اللهم اني اعوذبک من علم لا ينفع) (خدايا به تو پناه مي برم از علمي که در آن نفعي نيست). هر علمي که انسان را در ايفاي نقشي که من تعالي در اين جهان برايش گذاشته است ياري کند نافع به حساب مي آيد در غير اين صورت علم، غيرنافع است.
دلايل اهميت علوم طبيعي از نظر اسلام: اکنون مي خواهيم ببينيم علوم طبيعي در جهان بيني اسلامي از چه نظر مطلوبند و تا چه حد نقشي را که براي علوم ممدوح ذکر کرديم مي توانند ايفا
تحقیق نقش علم و صنعت در جامعه اسلام