تحقیق كاربرد ژئوفيزيك در صنعت نفت
ژئوفيزيك:
كاوش ژئوفيزيكي فن جستجوي ذخائر پنهان شده ئيدروكربورها ( نفت و گاز ) يا كانيهاي سودمند به كمك اندازه گيريهاي فيزيكي از سطح زمين است. معمولاً اين اندازه
گيريها اطلاعاتي از خواص فيزيكي ماده داخل زمين به دست مي دهد كه چون بطور مناسب مناسب تعبير و تفسير شوند، مي توانند در تعيين محل ذخاير كانيها كه ارزش اقتصادي دارند، مورد استفاده قرار گيرند.
براي اينكه اطلاعات جمع آوري شده از اندازه گيريهاي ژئوفيزيكي مفيد و موثر واقع شوند بايد با اصلاح و زبان زمين شناسي بيان گردند، به عبارت ديگر بايد از آنها تصويري ساخته شود كه زمين شناسي مي سازد. اعتبار تصويري كه بدين نحو به دست مي آيد، در حالي كه براي بعضي از روشهاي ژئوفيزيكي مهمتر و ارزنده تر از ساير آنهاست، تابع كيفيت اطلاعات و مهعارت ابزار شده در تعبير و تفسير مي باشد. از زمانيكه ژئوفيزيك براي اولين بار در اكتشافات به كار برده شد، دستگاه هاي اندازه گيري و تكنيك ها و روشهاي تعبير و تفسير اطلاعات نيز پيوسته در حال تكامل بوده و بهتر شده اند. اين بهبود ها را در حقيقت بايد بهره كامل تكنولوژي در حال رشد سريع دانشت. با اينهمه ميزان كشفياتي كه به ژئوفيزيك نسبت داده مي شود، در طي چند دهه گذشته ثابت مانده و از سالهاي اول دهه 1950 روبه كاهش گذارده است. روشهاي ژئوفيزيكي موثرتر شده اند اما شايستگيهاي روز افزون آنها با افزايش مشكل پيدا كردن نفت و كانيهاي جديد كاملاً همگام نبوده اند. زيرا منابع سهل التشخيص در هر زمان به طور تصاعدي و مداوم پيدا و بهره برداري شده اند. ژئوفيزيكدانها در حال حاضر با مسئله ياس آور و در عين حال محركي مانند تند تند دويدن و دست آخر در جاي اوليه خود باقي ماندن، مواجهند. از پايان جنگ جهاني دوم گسترش حائز اهميتي در تحقيقات ژئوفيزيكي و توسعه در جهت بهبود تكنيك ها بمنظور نگهداري نفت كانيهاي مورد نياز جهان بوجود آمده است.
1-1- ژئوفيزيك در صنعت نفت
از اواسط سال 1920 كه گروه هاي ژئوفيزيكي به كمك ترازوي پيچشي و لرزه نگار انكساري در سواحل خليج مكزيك در آمريكا و مكزيك بدنبال گنبد هاي نمكي كم عمق مي گشتند، فعاليت شان بطور اعجاب انگيز توام با موفقيت بوده است. هر سال دهها حوزه نفت وابسته به اينگونه گنبدها كشف گرديد. بطوريكه در حوالي سال 1930 فقط تعداد كمي از اين گنبدها كشف نشده باقي مانده بود. هيچ آماري در خصوص مقدار نفت استخراج شده بوسيله ژئوفيزيك كه عنوان نتيجه اين عمليات را داشته باشد، در دست نيست. در يك ربع قرن از 1930 تا 1950 در نتيجه عمليات ژئوفيزيكي 5 ر22 بيليون بشكه نفت و 134 بيليون فوت مكعب گاز طبيعي تنها در آمريكا بدست آمده است. اين مقدار الي تمام ئيدروكربورهاي كشف شده در آنجا را در اين مدت نشان مي دهد.
در سال 1937 كه آمار براي اولين بار بوجود آمد يك چاه از هر شش چاه آزمايشي تعيين محل شده بوسيله ژئوفيزيك به مرحله بهره برداري تجارتي رسيده است. اين براي ژئوفيزيك جلوه اي كم ارزش بنظر مي رسيد، تا اينكه محرز ساختند كه تنها يك چاره از بيست چاه تعيين محل شده بدون هيچ وسيله و كمك فني ارزش تجارتي داشته است.
در چاه هائي كه به روش زمين شناسي تعيين محل شده اند نه به روش ژئوفيزيكي، نسبت موفقيت بطور متوسط يك برده بوده است. در ارزيابي اين ارقام بايد در نظر داشت كه در بعضي نواحي زمين شناسي به تنهائي موثرتر و اقتصادي تر از ژئوفيزيك مي باشد. در صورتي كه عكس اين در نايحيه ديگر صاق بوده استو با وجود اين، دو طريقه مذكور را نبايد رقيب هم در نظر گرفت بلكه بايد مكمل يكديگر دانست.
در حاليكه در پيش بينيهاي آزمايشي ژئوفيزيكي نسبت حوزه هاي كشف شده جديد نفت به چاه هاي خشك شده واقعاً ثابت مانده، تعداد متوسط مخازن زيرزميني نفت در آمريكا از سال 1938 دائماً روبه كاهش بوده است. در اينجا مخازن نفتي بزرگ و وسيع كه كشف آنها با روش ژئوفيزيكي آسان بوده غالباً كشف و بهره برداري شده است بطوريكه صنعت نفت بعلت كميابتر شدن نمونه هاي خوب و بهتر خواستار حفاري در نواحي با چشم اندازي محقر شده است. از اين قرار گروه هاي ژئوفيزيكي بيشتري براي به دست آوردن همان اندازه بشكه نفت مورد نياز است. بنابراين هزينه اكتشاف هر بشكه بالا مي رود. بسياري از شركتهاي نفتي با گسترش عمليات اكتشافي خود در خارج از آمريكا و كانادا، اين مسئله را، با بكار بردن روش هاي ژئوفيزيكي در نواحي كه قبلاً اين روشها در آن نقاط بكار برده نشده بود، حل كرده اند. عده ديگر عمليات خود را در سواحل دريا متمركز ساخته اند، بخصوص در سواحل خليج مكزيك كه در آنجا ژئوفيزيك درباره چند درصد حوزه هاي جديد نفتي آزمايشي ( يك دره ر2 تا 1956 ) و همچنيني در اندازه مخازن كشف شده بطور قابل ملاحظه اي موفقيت داشته است. اما عمليات در كشورهاي خارجي كاملاً گران و پر خرج و غالباً متضمن مخاطرات سياسي است و استخراج از دريا مستلزم هزينه زيادي است. از اين قرار بنظر مي رسد كه متوقف شدن عمليات ژئوفيزيكي براي اكتشاف نفت در نواحي بري آمريكا و كانادا در آينده نزديك خطر ناچيزي است.
1-2- ژئوفيزيك در اكتشاف معدن
قسمت به مراتب اعظم فعاليت در زمينه كاوشهاي فيزيكي مختص تحقيق در باره نفت و گاز بوده است. تنها كسر كوچكي از اين كوششها به تحقيق درباره كانيهاي جامد مصورف گرديده است. با وجود اين روشهاي ژئوفيزيكي براي جستجوي سنگهاي كاني در چندين قرن پيش قبل از اينكه صنعت نفت وجود داشته باشد، بكار مي رفتند.
اندازه گيري مغناطيسي براي پيدا كردن ذخاير سنگ آهن به عقيده هايلند و رابرت فوكس (4) در سال 1940 انجام گرديده اند. اين دو نفر كساني بودند كه پلاريزاسيون الكتريكي خود به خود سنگها را كشف كرده در اوايل 1815 پيشنهاد نمودند كه اين پديده براي پيدا كردن و مشخص ساختن بعضي از انواع سنگهاي كاني بكار برده شود.
گر چه توسعه كلي كار ژئوفيزيكي در صنعت كاني در مقايسه با آن مقداري كه در صنعت نفت وجود داشته كوچك و ناچيز به نظر مي رسد، با وجود اين اندازه گيريهاي ژئوفيزيكي به بعضي كشفهاي اعجاب انگيز ذخاير سنگهاي معدني منتج شده است. در سالهاي اخير دستگاه هاي اندازه گيري مغناطيسي و الكترومغناطيسي و دستگاه هاي آشكار كننده راديواكتيويته براي اندازه گيريهاي هوايي تطبيق داده شده اند كه سرعت زياد و راندمان بيشتر عرضه ميدارند.
دلايل زيادي موجود است كه چرا ژئوفيزيك در عمليات كاوشهاي كاني كمتر از كاوشهاي نفت و گاز متداول بوده است. در وهله اول، خواص فيزيكي غالب اجسام تشكيل دهنده سنگهاي كاني، فرق نمايان و چشم گيري با خواص مربوط به سنگهاي معمولي محيط بر آنها ندارد. بنابراين، ذخائر كاني زيادي هستند كه اساساً به عنوان هدفهاي ژئوفيزيكي اميد بخش نيستند. بعلاوه شركتهاي معدن معمولاً كوچكتر از شركتهاي نفت هستند و عده اي از آنها هم استطاعت آن را ندارند كه وسائل كارهاي ژئوفيزيكي را فراهم آورند ولو اينكه اغلب روشهاي بكار برده شده در اكتشاف معدن ارزانتر از تكنيك هاي بكار رفته در اكتشاف نفت باشد. به همين دلايل، صنعت كاني در وضعي نبوده است كه تحقيق و توسعه را در مقياسي كه براي ژئوفيزيك لازم بوده حمايت نايد تا به عنوان يك ابزار موثر براي اكتشاف كاني ها به توانائي كافي برسد.
1-2- روابط بين كاوش ژئوفيزيكي وعلوم پايه
كاوش ژئوفيزيكي كه يكي از جديدترين شاخه هاي علم علمي است. در حقيقت يك رشته باريك فرعي منشعب از چند رشته اصلي مربوط به هم از قبيل فيزيك و شيمي و رياضيات است. تكنيك هاي مختلف كاوش ژئوفيزيكي بر اساس چكيده اصول اساسي فيزيك پايه گذاري شده اند مانند قوانين جاذبه زمين، كشش مغناطيسي و قوانين حاكم ب انعكاس و انكسار نور ( كه در اكتشاف بروش لرزه اي مورد استفاده هستند) و همچنين تئوري مربوط به اصول الكتريسيته و الكترومانتيك. هر چند اين اصول كاملآً ساده اند ولي عموماً بكار بردن آنها در مطالعه جنس سنگها كه بندرت همگن بوده و غالباً خواص فيزيكي پيچيده نيز دارند، مشكل مي باشد. تقريباً كليه روش هاي عمده كاوش ژئوفيزيكي از تكنيك هايي اقتباس شده اند كه اساساً در مطالعات كم و بيش دانشگاهي چگونگي ساختمان زمين در مقياس وسيع بكار برده شده اند. كاوش به روش جاذبه، پس از اينكه اندازه گيريهاي آونگي از تغييرات شتاب ثقل موجود در بين پايگاه هاي مختلف گراتي سنجي در عرض مدت چند دهه براي تعيين شكل دقيق زمين انجام گرديده، توسعه يافته است. روش انسكار امواج لرزه اي در كاوش ژئوفيزيكي از اصولي استفاده گرديده، توسعه يافته است. روش انكسار امواج لرزه اي در كاوش ژئوفيزيكي از صاولي استفاده مي كند كه در اواخر قرن حاضر بوسيله زلزله شتابها پيدا شده و براي از هم جدا ساختن قسمتهاي مختلف ساختمان داخل زمين توسعه داده شده است.
دستگاه هاي قرن هفدهم ميلادي ممكن ساخته اند، اساساً مشابه دستگاه هائي هستند كه امروزه در اكتشافات بكار برده مي شوند.
امروزه در كاوش ژئوفيزيكي، فعاليتي به مقياس خيلي بزرگتر از آنچه كه در تحقيقات اساسي فيزيك زمين هست، وجود دارد. بستگي كاوش ژئوفيزيكي به كار علمي مقدم بر آن در حال حاضر متضمن يك وابستگي مفدي دو جانبه مي باشد. خيلي از ابزارها و تكنيك كه به خاطر كاوش نفت و كانيها تكامل يافته اند به نحو سودمندي در مطالعات دانشگاهي ساختمان پوسته زمين و داخل آن بكار برده شده اند. همچنين كار آموزيهاي افراد در كارهاي اكتشاف، سبب تشويق و حمايت اقتصادي تحقيقات ژئوفيزيك معتنابهي در دانشگاه ها گرديده است.
1-4- روشهاي كاوش ژئوفيزيكي
كليه روشهاي ژئوفيزيكي معمول در كاوش نفت و همچنيني اغلب روش هاي كاوش كاني جهت معين و مشخص كردن ساخت هاي زمين شناسي مساعد براي ذخائر با ارزش اقتصادي طرح شده اند. چنين روشها ممكن است بطور مستقيم توانائي پيدا كردن ذخائر را نداشته باشند. وقتيكه نفت در قله هاي ساختاري بوجود مي آيد، اين روشها معمولاً نتيجه كاملاً رضايتبخ مي دهند. از طرف ديگر تشخيص روي هم انباشتن چينه اي بوسيله ژئوفيزيك منتها درجه مشكل و غالباً غير ممكن است. آنچه لازم است در حقيقت يك تكنيك ژئوفيزيكي است كه بتواند مستقيماً در داخل زمين نفت را مشخص سازد. عليرغم اظهارات و ادعاهاي گاهگاهي مجلات تجاري، مدارك واقعي در خصوص اينكه چنين تكنيكي توسعه پيدا كرده است در دست نيست. ولي تعدادي از شيوه هاي ژئوشيمي و ميكروبيولوژي حداقل براي انواع مخصوص توده هاي چينه اي اميدي نشان مي دهند.
روش انعكاس امواج لرزه اي، در اكتشاف نفت به مراتب زيادتر و بطور وسيع، متعاقب با روشهاي گراني سنجي و انكسار امواج لرزه اي و مغناطيسي بكار رفته است. ر اكتشاف كانيها استفاده از تكنيك هاي مغناطيسي، الكتريكي و راديو اكتيويته بيشتر متداول است. گر چه گاه گاهي روشهاي گراني سنجي و لرزه نگاري هم بكار برده شده اند.
روش انعكاس امواج لرزه اي:
با اين تكنيك ساخت تشكيلات زير سطحي زمين ( پوسته) با استفاده از زمانهاي انتشار اندازه گيري شده يك موج لرزه اي ( يا ضربه ) نقشه بندي مي شود. اين امواج بوسيله انفجار ديناميت در نزديكهاي سطح و در داخل آن بوجود مي آيند و پس از انعكاس در سطح لايه هاي خود تشكيلات به سطح زمين برمي گردند.
انعكاسها بوسيله دستگاه هاي موجگير حساس به حركت زمين، كه در طول محوطه واقع در اطراف حفره انفجار كار گذاشته شده اند، ثبت مي گردند. تغييرات در زمانهاي انعكاس كه از نقطه اي به نقطه اي ديگر در سطح زمين مشهود مي شوند، معمولآً صورساختهاي سنگهاي زير آن منطقه را مشخص مي سازند. عمقهاي مربوط به سطوح بازتاب مياني، از اندازه گيري زمانهاي انتشار. چنانچه سرعت انتشار موج لرزه اي در قسمت رويي اندازه گيري شود، قابل تعيين هستند. انعكاسها از اعماق تا 2000 پا (6ر609 متر) كه بوسيله يك انفجار تنها بوجود مي آيد، مي توانند ثبت و مشاهده گردند، بقسمي كه در اغلب نواحي ساخت زمين شناسي تمام قسمت رسوبي قابل تعيين است. تكنيك انعكاس بيشتر و بهتر از هر يك از روشهاي ديگر ژئوفيزيكي اطلاعات تهيه مي كند. اما اين روش زيان كندتر و گرانتر بودن از غالب روشهاي ديگر را در بر دارد. بعلاوه نواحي متعددي وجود دارند كه در آن نواحي انعكاسها فقط با مشكلات زيادي بدست مي آيند.
روش انكسار امواج لرزه اي:
در روش انكساري، دستگاه هاي اندازه گيري در فاصله هائي از انفجار قرار مي گيرند كه در مقايسه با عمق لايه اي كه روي نقشه آورده خواهد شد، مسافتهاي نسبتاً طولاني است. امواج حاصل از انفجار، مسافتهاي افقي زيادي را در داخل زمين مي پيمايند و زمان لازم براي انتشار، اطلاعاتي از سرعت موج در تشكيلات زير سطح انكسار و عمق آن به دست مي دهد. تغييرات در اين مدت زمان، با جابه جا كردن وضع نقطه انفجار و دستگاه موجگير، ساختمان زمين شناسي تشكيلات مختلف موجود را معين مي نمايد. روش انكسار اطلاعات چندان دقيق و زيادي كه روش انعكاس از يك شكل ساختماني در اختيار مي گذارد، به دست نمي دهد. اين روش اطلاعاتي درباره سرعت موج در بسترهاي ايجاد كننده انكسار فراهم مي ساز كه غالباً به ژئوفيزيكدانها اجازه مي دهد تا بسترها و خصوصيات مربوط به سنگ شناسي آنها را تشخيص دهند. معمولاً اين روش امكان مي دهد كه يك منطقه را در يك زمان كوتاهتر از ميان مورد نياز در روش انعكاس بررسي كنند.
روش گراني سنجي:
در كاوش به روش كراني سنجي، تغييرات بسار كوچك كشش گراني ناشي از سنگهاي واقع در اولين چمد مايل سطح زمين را، اندازه گيري مي كنند. سنگهاي مختلف چگالي متفاوت دارند و سنگهاي با چگالي بيشتر، كشش گراني زيادتري را نشان مي دهند. اگر سنگهاي سنگين تر در يك بلندي ساختماني به شكل قوس رو به بالا قرار بگيرند، مانند طاقديس ها، ميدان گراني زمين در بالاي محور آن بزرگتر از نقاط واقع در امتداد دامنه خواهد بود. از طرف ديگ يك گنبد نمكي كه چگالي كمتري از سنگهاي اطرف خود دارد، ممكن است از كمبود مقدار گراني كه معمولاً در روي آن ثبت ميشوند قابل تشخيص باشد. آنوماليهاي گراني كه در اكتشافات نفت ظاهر مي شوند، ممكن است فقط يك ميليوني و يا يك ده ميليونيم مقدار كل ميدان گراني زمين باشند. به اين جهت گراني سنجها فوق العاده حساس طرح ريزي شده اند، دستگاه هاي جديد قادرند تغييرات در گراني را تا يك صد ميليونيم ميدان گراني زمين اندازه بگيرند.
روش مغناطيسي:
كاوش مغناطيسي، تغييرات ميدان مغناطيسي زمين را كه به تغييرات ساختماني با قابليت مغناطيسي سنگهاي موجود، در نزديكي سطح زمين قابل اسناد هستند، به روي نقشه مي آورد. سنگهاي رسوبي رد رمقايسه با سنگهاي آذرين و متامورفيك معمولآً قابليت مغناطيسي خيلي كمتري دارند غالب اندازه گيريهاي مغناطيسي براي نقشه برداري از ساختمان روي يا داخل زير لايه و يا براي تعيين مستقيم آهنربايي كانيها طرح ريزي شده اند. روش مغناطيسي در كاوش نفت، جائي كه لايه هاي رسوبي حامل نفت چون برآمدگيها يا گسلها بوسيله اشكال توپوگرافي كنترل مي شوند، متداول است. آنوماليهاي مغناطيسي بدست آمده در بالاي زير لايه مي توانند كليدي براي تشخيص ساختمان بالاتر در اين قسمت باشند. اغلب اوقاتع تفكيك آنوماليهاي مغناطيسي مربوط به توپوگرافي زير لايه از آنوماليهاي مربوط به تغييرات جانبي جنس سنگهاي زير لايه مشكل است، لذا اين ابهام شايستگي و قابليت اين روش را تا اندازه اي محدود مي سازد. در حال حاضر اغلب كاوشهاي مغناطيسي بوسيله دستگاه هاي هوايي انجام مي گردد.
روشهاي الكتريكي:
چندني تكنيك ژئوفيزيكي وجود دارد كه براي بررسي آنوماليهاي خواص الكتريكي سنگها مطرح شده است؛ قابليت هدايت. خود پتانسيل و القاء پذيري از آن جمله خواص مور مطالعه هستند. از اين آنوماليها. تعيين محل كانيها با خواص الكتريكي معين و يا به روي نقشه آوردن اشكال ساختماني مربوط به وجود نفت و كانيها. مي تواند امكان پذير باشد. روش بررسي مقاومت مخصوص الكتريكي براي تعيين تغييرات قائم و يا جانبي قابليت هدايت درون زمين بكار مي رود. چون تباين فاحش بين قابليت هدايت مواد متراكم سفت نشده و سنگهاي سخت زيرين موجود است؛ اين روش بطور فراوان براي اندازه گيري عمق خاره هاي زيرين كه مربوط به طرحهاي مهندسي راه و ساختمان مي باشد. بكار رفته است.
در روش جريان تاريك، بعوض ايجاد و اعمال يك جريان مصنوعي به دخل زمين، از جريانهاي الكتريكي طبيعي زمين بعنوان يك منبع استفاده مي كنند.
روش اندازه گيري خود پتانسيل براي آشكار ساختن وجود بعضي كانيها بكار مي رود كه با الكتروليتهاي دخل زمين، به قسمي كه پتانسيل الكتروشيمي ايجاد كنند، واكنش دارند. يك جسم سولفوري كه در عمقهاي كم، وسعيتر از عمقهاي زياد اكسيده مي شود.
عموماً پتانسيلهايي را ايجاد خواهد كرد كه بوسيله الكترودهاي تعبيه شده در سطح زمين مي توانند آشكار شوند.
روش الكترومانيتيك، آنومالي هاي خواص القائي سنگهاي زير سطحي را مشخص
مي سازد. جريان متناوبي را معمولاً با فركانس زياد به زمين وارد نموده شدت و تغيير فاز پتانسيل القاء شده بوسيله سنگهاي پنهان شده را در سطح زمين يا در هوا وبوسيله سيم پيچيهاي كاشف، اندازه گيري مي كنند. اكثر كلوخه هاي كاني فلزات پايه جريانهايي ايجاد مي كنند كه خيلي قويتر از جريانهايي هستند كه در سنگهاي معمولي محيط بر آنها بدست مي آيند. غالب كاوشهاي الكترومانيتيك در حال حاضر بوسيله هواپيما انجام مي گيرند.
كاوش به روش راديوالكتيويته:
احتياج جاري به مواد خام فيلسيون پذير كه قابل استفاده در رآكتورهاي هسته اي باشند، رد اكتشاف اورانيوم ايجاد چنان جهشي كرده كه در تاريخ كاوش كانيها سابقه نداشته است. لازمه تحقق اكثر اين فعاليتها كاربرد ابزارهاي ژئوفيزيكي، يعني دستگاه هاي كاشف تشعشع است، مثل شمارنده هاي گايگر و يا شمارنده هاي سنتيلاسيون. ارزاني بعضي از اين دستگاه ها باعث شد كه در تطيلات آخر اميز بوده است. اكتشاف اورانيوم، از طريق هوايي به مقدار زياد با بكار بردن شمارنده هاي مخصوص سنتيلاسيون انجام مي يابد. اين دستگاه هاي بطرز مخصوصي با ضروريات اين كار تطبيق داده شده است . روشهاي راديواكتيويته كمتر از ساير روشهاي ژئوفيزيكي در طبقات زمين نفوذ دارند، چون چنين تشعشعات حتي بوسيله پوششهاي كمتر از 3 فوت ( 5ر 91 سانتيمتر) روي منبع تشعشع جذب مي شوند.
نمودار گيري چاهي:
اين تكنيك ژئوفيزيكي كه در بسياري ا موارد بكار برده مي شود، شامل بررسي داخل زمين با دستگاه هاي پايين فرستاده شده در داخل چاه هاي تجسمي است كه قرائتهاي آنها در سطح زمين ثبت مي شوند. از جمله خواص سنگها كه بطور رايج و معمول بوسيله اين روش اندازه گيري مي شوند، عبارتند از مقاومت مخصوص الكتريكي، خود پتانسيل، خاصيت توليد اشعه گاما ( بطور طبيعي و در اثر بمباران با نوترون)، چگالي، قابليت مغناطيسي و سرعت سير موج صوتي. تعدادي از اين اطلاعات نموداري، به مقياس خيلي وسيع، بيش از ساير نوع اطلاعات ژئوفيزيكي بوسيله زمين شناسها بكار برده شده است. جدول 1-1- اطلاعاتي را درباره روش هاي مهم و مختلف كاوش ژئوفيزيكي به نحوي نشان مي دهد كه مقاسه بين آنها آسان خواهد بود.
1-5- كتابها و نوشته هاي مربوط به ژئوفيزيك عملي
كاوش ژئوفيزيكي شاخه جديدي از تكنولوژي است كه كتابها و نوشته هايي در باره آن، به وسعت زمينه هاي ديگر تكنيكي نوشته و منتشر نشده است. تنها تعداد خيلي محدودي كتاب درسي و مرجع، در زمينه ژئوفيزيك عملي نوشته شده است و غالب مقاله اي ابتكاري و اصيل نيز فقط در چند مجله منتشر مي شود. البته اين مطالب و اسناد دسترسي به اطلاعات منتشره را آسان و ساده مي سازد؛ در صورتي كه اين مسئله در زمينه بعضي رشته ها چون شيمي و فيزيك هسته اي به صورت حاد در آمده است.
قديمي ترين كتاب درسي در كاوش ژئوفيزيكي متعلق به آمبرون (5) است كه در سال 1926 در آلمان منتشر و در سال 1926 به انگليسي ترجمه گرديد كتاب ايووكيس (6) تحت عنوان ژئوفيزيك در اكتشاف كانيها، براي اولين بار در سال 1929 منتشر و سپس سه مرتبه تجديد جاپ شده كه جديدترين آن در 1954 بوده است. در سال 1940 هايلند (4) و ژاكوسكي (7) كتابهاي مرجع خود را عرضه كردند كه هر يك از آنها شامل كاوش نفت و كاني بود و چاپ تفصيلي و تجديد نظر شده كتاب ژاكوسكي در 1950 مجدداً منتشر گرديد. در سال 1940 كتاب درسي نتلتون(8) در خصوص كاوش ژئوفيزكي براي نفت همچنين ارائه گرديد. دوازده سال بعد، كتاب ديكس (9) در خصوص كاوش به روش لرزه اي ( اولين كتاب درسي انگليسي درباره يك روش ژئوفيزيكي منفرد) انتشار يافت. در اثناي سال 1950 روته ها (10) دو جلد كتاب جامع درسي به زبان فرانسه در خصوص كاوش ژئوفيزكي منتشر گردند. تقريباً در همان زمين كانيار(11) رساله كوتاهي به زبان فرانسه در خصوص موضوع مذكور تهيه كرد كه اصولاً براي خواننده غير فني در نظر گرفته شده بود.
مجله عمده و مهم انگليسي درباره كاوش ژئوفيزيكي عبارتست از ژئوفيزيكس كه از سال 1936 تاكنون هر سه ماه يك بار بوسيله انجم ژئوفيزيكدانهاي اكتشافي منتشر شده است.