تحقیق جغرافياي استان خراسان
مطالعات زمين شناختي
استان خراسان، در گذر دوران هاي زمين شناختي، دستخوش دگرگوني هاي بسيار بوده است. از سنگهاي بسيار كهن تا جديد ترين آنها، در تشكيل اين سرزمين شركت دارند. حركت هاي كوه زا و زمين زا و عوارض ناشي از آنها، بارها خشكي ها، از جمله خراسان را تغيير شكل داده، آنها را از زير آب در آورده يا در زير درياها مدفون ساخته اند. همزمان با اين دگرگوني ها، عوامل فرسايش به نوبه خود، خشكي ها را مورد حمله قرار داده و دگرگوني هاي زيادي در آنها ايجاد كرده اند.
در دوران چهارم زمين شناختي، بيشتر نواحي ايران از آب خارج شد. از درياهاي گذشته، حوضه هاي بسته و درياچه هايي بر جاي ماند، كه بخش زيادي از آنها در اثر شدت تبخير و كمي بارندگي، خشك شده اند.
دشت كوير و كويرلوت كه بخشي از آنها در استان خراسان قرار دارد، يادگاري از آن درياچه هاست. عامل اصلي تغيير چهره زمين در دوران چهارم، فرسايش است.
در دوران چهارم با شكل گرفتن نامهمواري ها و بيرون آمدن بخش هايي از زمين، فرسايش، دست اندركار سايش بلندي ها و تراكم فرآورده هاي خود، در نواحي پست شده است.
عمل فرسايش در دوره هاي يخچالي، به گونه فرسايش همچووار يخچالي ، و در دوره هاي بين يخچالي ، به گونه فرسايش آب هاي روان و باد، شكل امروزي را به نامهمواري هاي خراسان داده است و جز كوهزايي آلپي، فعاليت كوه زايي ديگري ديده نشده است تنها حركت هاي زمين زا، به گونه گسل و زلزله وجود داشته است. فلات ايران، از لحاظ فعاليت تكتونيكي، جوان و به شدت فعال است، كشور ايران روي كمربند زلزله هيماليا – آلپ قرار گرفته و كمتر نقطه اي مي توان يافت كه در معرض زلزله هاي شديد نباشد و همين فعاليت تكتونيكي سبب شده است تا سرزمين ايران به گونه يكي از نا امن ترين مناطق جهان در آيد.
در 13 كيلومتري جنوب خاوري طبق و 9 كيلومتري خاور گسله لرزه زاي طبس، پهنه اي به نام «شكسته هزار» در پاي باختري تپه هاي نئوژن با گسلش زمين لرزه اي وجود دارد. پهنه شكسته هزار در زمين لرزه 1357 ه ش، طبق، به شدت شكسته شده و گسله هاي بسياري در آن جنبش دوباره يافت.
از آن جا كه ايران در نيمه زلزله خيز مديترانه قرار گرفته و استان خراسان يكي از مناطق زلزله خيز است گهگاه زلزله هاي شديد در آن روي مي دهد. چنان كه در اثر زلزله هاي اخير خراسان، شهرستان فردوس و روستاهاي دشت بياض و كاخك ويران شده اند، تپه هاي ماسه اي پيرامون طبق، قاين، سبزوار، بجستان و بشرويه، كه در حال حركت هستند آبادي ها و كاريزها را در معرض ويراني قرار مي دهند از ويژگي هاي دوران چهارم مي باشند.
در روزهاي 16 و 11 بهمن 1375 ه ش ، سه زمين لرزه بزرگ، شما خراسان و جنوب جمهوري تركمنستان را لرزاند. زمان رويداد اين زمين لرزه ها به وقت بين المللي (زمان گرينويچ) به شرح زير است.
زمين لرزه اول، كه در واقع پيش لرزه زمين لرزه دوم بود در چهارم فوريه سال 1997 م، ساعت 9 و 53 دقيقه و 58 ثانيه GMT (ساعت 14و17 دقيقه و 49 ثانيه به وقت محلي).
زمين لرزه دوم، كه لرزه اصلي و سبب ويراني ها بوده است، در روز چهارم فوريه 1997 م ، در ساعت 10و37 دقيقه و 29 ثانيه GMT (ساعت 14و7 دقيقه و 49 ثانيه به وقت محلي ).
زمين لرزه سوم (در جنوب تركمنستان) ر روز پنجم فوريه 1997 م، ساعت 7 و 54 دقيقه GMT.
رو مركز پيش لرزه توسط موسسه ژئوفيزيك دانشگاه تهران، در محدوده جاجرم به مختصات 9/36 درجه پهناي شمالي و 5/56 درجه درازاي خاوري و بزرگي آن 4/5 = m b تعيين شده است. رو مركز زمين لرزه اصلي نيز توسط موسسه بالا در محدوده بجنورد به مختصات 3/37 درجه پهناي شمالي و 4/57 درجه درازاي خاوري تعيين شده و بزرگي آن 1/6 = M گزارش شده است.
رو مركز زمين لرزه سوم در جنوب تركمنستان بوده و به شدت در شمال خراسان احساس شده است.
بررسي هاي مهلرزه اي نشان مي دهد كه مركز دو زمين لرزه شمال خراسان به يكدگير نزديك بوده و نمي تواند يكي در جاجرم و ديگري در بجنورد روي داده باشد. در واقع ناحيه بيشترين شدت زمين لرزه در فاصله حدود 20 تا 25 كيلومتري شمال بجنورد، يعني بخش گرمخان بوده و مركز مهلرزه اي آن به مختصات 63/37 درجه پهناي شمالي و 46/57 درجه درازاي خاوري در جنوب خاوري قزل قان مكان يابي مي شود. پيش لرزه شديد سبب گرديده است كه مردم از خانه هاي خود بيرون
تحقیق جغرافياي استان خراسان