تحقیق تأثير سياستهاي پولي بر ارزش افزوده بخش كشاورزي
چكيده :
سياستهاي پولي به مجموعه تدابير و تصميم هايي اطلاق مي شود كه از طريق بانك مركزي براي كنترل حجم پول گرفته مي شود تا از طريق تغييرات عرضه پول و نرخ بهره ، جريان مخارج جامعه را تحت تأثير قرار دهد و در نتيجه نيل به اهداف اقتصادي تسهيل گردد معمولاً سطح قيمتها، ميزان اشتغال، ميزان توليد واقعي، صادرات، واردات به عنوان مهمترين متغيرهاي هدف در اقتصاد كلان مطرح مي باشند كه افزايش ، كاهش و يا ثبات آنها هدفهاي مورد نظر اقتصادي، از جمله سياستهاي پولي محسوب مي گردد.
در اقتصاد ايران بخش كشاورزي، در طي سه برنامه توسعه اقتصادي، اجتماعي و فرهنگي محور توسعه قرار گرفته است و سعي دولت بر اين بوده است كه جهت اعتبارات حتي المقدور به سمت بخشهاي توليدي كشارزي سوق نمايد. بنابراين با توجه به اهميت سياست پولي بر بخشهاي اقتصادي و اهميت بخش كشاورزي در رسيدن به رشد و توسعه در اين تحقيق به بررسي ارتباط سياست پولي و ارزش افزوده بخش كشاورزي پرداخته شده است. براي برآورد رابطه بين ارزش افزوده بخش كشاورزي و حجم پول براي ايران طي دوره 81-1338 و با استفاده از تجزيه و تحليل خود رگرسيوني VAR غيرمقيد و بردار تصحيح خطا VECM و آزمون هم گرايي يومانسون و جوسيليوس ، بدست آوردن روابط و برآورد مدل مي پردازيم.
نتايج بدست آمده از اين پژوهش نشان مي دهد كه در بلندمدت اعمال سياست پولي بر ارزش افزوده بخش كشاورزي اثر مثبت، معني دار اما ناچيز داشته است و اثر خشكسالي در فاصله سالهاي 80-1377 منفي بوده كه منطقي نيز مي باشد. و نيز باعث انتقال منحني ارزش افزوده بخش كشاورزي به پايين شده است. در كوتاه مدت سياست پولي انبساطي اثر معني داري بر ارزش افزوده بخش كشاورزي نگذاشته است.
با وجود نقش محدوديت بخش كشاورزي در طي سه برنامه توسعه اقتصادي، اجتماعي و فرهنگي بعد از انقلاب، ولي سياستهاي پولي به صورت روي كارآمد براي رسيدن به اين هدف عمل نكرده است. از سوي ديگر توصيه مي شود كه در كوتاه مدت و ميان مدت از سياستهاي انبساط پولي كمتر و با احتياط استفاده شود. زيرا اين سياست در كوتاه مدت بر توليد و ارزش افزوده بخش كشاورزي اثر معني دار و قابل توجهي نگذاشته است.
فصل اول
ضرورت تحقيق
(1-1) مقدمه
سياستهاي پولي بخشي از سياستهاي اقتصادي كشور را تشكيل مي دهد كه از طريق آن ؟؟ پولي كشور تلاش مي كنند در چارچوبي هماهنگ با ساير سياستهاي اقتصادي عرضه پول را به نحوي كنترل كنند كه متناسب با اهداف كشور باشد. متابات پولي هر كشور مي توانند با استفاده از ابزار سياست پولي، كنترل جريان نقدينگي جامعه را بدست گيرند و با هدايت صحيح آن به سمت سرمايه گذاري در بخشهاي مولد بر رشد و توسعه اقتصادي تأثير مثبت بگذارند.
در اقتصاد ايران همانگونه كه در برنامه اول و دوم و سوم توسعه اقتصادي، اجتماعي و فرهنگي ذكر شده است، بخش كشاورزي محور توسعه قرار گرفته است و سعي دولت بر اين بوده است كه جهت اعتبارات حتي المقدور به طرف بخشهاي توليدي كشاورزي سوق پيدا نمايد. بدين منظور در قوانين برنامه ، افزايش سهم تسهيلات بانكي ارزان و ايجاد و تقويت مؤسسات مالي و اعتباري غير دولتي در بخش كشاورزي پيش بيني شده است و بدين منظور نرخ سود تسهيلات اعطايي به بخش كشاورزي همواره كمتر از بخشهاي ديگر اقتصاد بوده و همچنين دولت موظف است كه حداقل 25 درصد از تسهيلات كليه بانكهاي كشور را به طرحهاي بخش آب و كشاورزي اختصاص دهد.
بنابراين با توجه به اهميت شناخت تأثير سياستهاي پولي و اعتباري بر بخشهاي اقتصادي و با توجه به اهميت بخش كشاورزي در رسيدن به رشد و توسعه اقتصادي، در اين تحقيق سعي شده است تا به بررسي اثر اين سياست بر بخش كشاورزي پرداخته شود.
در فصل اول اين پژوهش اهميت و ضرورت تحقيق كشاورزي و اعمال سياستهاي پولي در اين بخش را مورد بررسي قرار مي دهيم و سپس فرضيات تحقيق را مطرح مي كنيم و روش تحقيق را نيز مشخص مي كنيم.
در فصل دوم ، تعريف سياست پولي و اهداف سياستهاي اقتصادي كلان را به طر خلاصه شرح داده و سپس پول و سياستهاي پولي از نظر مكاتب اقتصادي را بيان مي كنيم و در انتها نگاهي اجمالي بر ابزارهاي سياست پولي مي اندازيم. در فصل سوم به عملكرد ابزارهاي سياست پولي ، عرضه پول و متغيرهاي تشكيل دهنده آن براي اقتصاد ايران، عملكرد سياستهاي پولي و اعتباري در بخشهاي توليدي در هر يك از سه برنامه توسعه مي پردازيم و در انتها نيز مروري بر روند ارزش افزوده بخش كشاورزي و زيربخشهاي تشكيل دهندة آن در فاصلة سالهاي 81-1338 خواهيم داشت.
در فصل چهارم مروري بر مطالعات انجام شده در خصوص اثر سياستهاي پولي بر متغيرهاي حقيقي انجام مي دهيم و در نهايت در فصل پنجم با تشريح روش تجزيه و تحليل داده ها، اقدام به برآورد مدل و تعيين روابط كوتاه مدت و بلند مدت كرده و پس از نتايج حاصله از برآورد مدل را مطرح و پيشنهاداتي در خصوص بهبود اثرگذاري سياستهاي پولي بر بخش كشاورزي آورده مي شود.
(1-2) اهميت موضوع
بخش كشاورزي در اقتصاد ايران از اهميت و جايگاه ويژه اي برخوردار است. تأمين 25 درصد از توليد ناخالص داخلي، 23 درصد از اشتغال كشور ، 33 درصد از صادرات غيرنفتي و 80 درصد از نياز غذايي كشور از ويژگيهاي منحصر به فرد اين بخش است كه آنرا از ساير بخشهاي اقتصادي متمايز مي سازد. ] صادقي، 1378[
اين بخش به رغم اعمال چندين دهه سياست صنعتي و تقويت ساير بخشهاي اقتصادي و حتي اجرايي سياستهاي توسعه بخش ، همچنان با قدرت به حيات خود ادامه داده و در شرايط نامطلوب نيز شكوفايي و ظرفيتهاي نويني را عرضه كرده است. در اين چارچوب است كه در قوانين توسعه اقتصادي، اجتماعي و فرهنگي جمهوري اسلامي ايران، از بخش كشاورزي به عنوان بخش استراتژيك و حياتي ياد شده است.
از طرف ديگر پس از پيروزي انقلاب اسلامي يكي از اهداف عمده دولت، نيل به خودكفايي در توليد محصولات اساسي كشاورزي بوده است. از اين رو سعي شده است تا با سياستها و ابزارهاي مختلف موانع موجود در راه رسيدن به هدف فوق و توسعه بخش كشاورزي بر طرف گردد. سياست پولي از جمله اين ابزارها است كه مي تواند روند توسعه اين بخش را متأثر سازد. همچنين به دليل وابستگي زياد كشور به درآمدهاي نفتي و نوسانات قيمت نفت، در برخي سالها عرضه پول (به عنوان يكي از ابزارهاي پولي) دچار نوسان مي شود كه باعث تغييراتي در متغيرهاي اقتصادي شده است.
با توجه به مطالب فوق بايد گفت كه اگر هدف رشد و توسعه بخش كشاورزي مورد نظر باشد، لازم است بدانيم سياست پولي چگونه بخش كشاورزي را تحت تأثير قرار مي دهد و اين اثرات در كوتاه مدت و بلندمدت به چه نحو بوده است.
(1-3) اهداف تحقيق:
هدف پژوهش اين است كه تأثير سياستهاي پولي بر ارزش افزوده بخش كشاورزي (متغير واقعي) را طي سالهاي (81-1338) با در نظر گرفتن اثرات خشكسالي و كمبود بارش و برف و نزولات جوي طي سالهاي 80-1377، تعيين و تبيين نمايد. به عبارت ديگر هدف آن است كه كارايي و اثر و شدت اثر سياستهاي پولي بر ارزش افزوده بخش كشاورزي در كوتاه مدت و بلند مدت مورد بررسي قرار گيرد.
(1-4) فرضيات تحقيق
با توجه به اهميت موضوع كه در قسمتهاي بدان اشاره شد، مهمترين اهداف تحقيق به شرح ذيل معرفي مي گردد:
الف )فرضيه بلند مدت
سياست پولي در دراز مدت بر ارزش افزوده بخش كشاورزي تأثير معني دار، مثبت ولي ناچيز دارد.
ب ) فرضيه كوتاه مدت
سياست پولي بر ارزش افزوده بخش در كوتاه مدت تأثير معني داري ندارد.
(1-5) روش تحقيق
در اين پژوهش براي پذيرش يا رد فرضيه فوق الذكر يا به عبارت ديگر تعيين رابطه متغير سياستهاي پولي و ارزش افزوده بخش كشاورزي در كوتاه مدت و بلندمدت از روش تجزيه و تحليل خودرگرسيوني VAR غيرمفيد و بردار تصحيح خطا VECM و آزمون همگرايي يومانسون و حوسيليوس براي بدست آوردن روابط و برآورد مدل استفاده كرده ايم. از سوي ديگر براي تكانه هاي موجود در روند ارزش افزوده بخش كشاورزي از متغير مجازي بهره گرفته ايم تا خطاهاي موجود در مدل به دليل چنين تكانه هايي برطرف گردد و مدل از صحت بيشتري برخوردار باشد.
فهرست مطالب
عنوان صفحه
چكيده
فصل اول : ضرورت تحقيق
(1-1) مقدمه
(1-2) اهميت موضوع
(1-3) اهداف تحقيق
(1-4) فرضيات تحقيق
(1-5) روش تحقيق
(1-6) روش تحقيق
فصل دوم: مباني نظري سياستهاي پولي، توليد و مكانيزم اثرگذاري سياستهاي پولي بر سطح توليد و اشتغال
(2-1) تعريف سياست پولي
(2-2) اهداف سياستهاي اقتصاد كلان
(2-3) اهداف سياستهاي پولي
(2-3-1) هدف اشتغال كامل
(2-3-2) هدف رشد اقتصادي
(2-4) نقش پول از ديدگاه مكاتب اقتصادي
(2-4-1) مكتب كلاسيك
(2-4-2) مكتب نئوكلاسيك
(2-4-3) مكتب كينزين
(2-4-4) مكتب پول گرايان
(2-4-5) مكتب كلاسيك جديد
(2-4-6) مكتب كينزي جديد
(2-4-7) چكيده ديدگاه مكاتب مختلف اقتصادي در مورد اثر سياستهاي پولي بر توليد
(2-5) ابزارهاي سياست پولي
(2-5-1) ابزارهاي كمي سياست پولي
(2-5-2) ابزارهاي كيفي سياست پولي
فصل سوم : سياستهاي پولي، روند ارزش افزوده بخش كشاورزي
مقدمه
(3-1) عملكرد ابزارهاي سياست پولي در ايران
(3-2) عرضه پول در ايران
(3-2-1) بررسي ميزان و نحوة كنترل بانك مركزي بر پايه پولي
(3-2-2) بررسي ميزان و نحوه كنترل بانك مركزي بر ضريب تكاثر پولي
(3-3) مروري بر سياستهاي پولي در اقتصاد ايران
(3-3-1) عملكرد سياست پولي طي برنامه اول توسعه اقتصادي – اجتماعي – فرهنگي (68-1372)
(3-3-2) عملكرد سياستهاي پولي ناظر بر بخش كشاورزي در طي برنامه اول توسعه
(3-3-3) سياستهاي پولي و اعتباري در سال 1372
(3-3-4) عملكرد سياستهاي پولي طي برنامه دوم توسعه اقتصادي – اجتماعي – فرهنگي (78-1374)
(3-3-5) عملكرد سياستهاي پولي ناظر بر بخش كشاورزي در طي برنامه دوم توسعه
(3-3-6) عملكرد سياستهاي پولي طي برنامه سوم توسعه اقتصادي – اجتماعي – فرهنگي
(3-3-7) عملكرد سياستهاي پولي ناظر بر بخش كشاورزي در طي برنامه سوم توسعه
(3-4) مروري بر سياستهاي اعتباري در اقتصاد ايران
(3-4-1) سياستهاي اعتباري طي برنامه اول توسعه اقتصادي – اجتماعي – فرهنگي
(3-4-2) سياستهاي اعتباري طي برنامه دوم توسعه اقتصادي – اجتماعي – فرهنگي
(3-4-3 ) سياستهاي اعتباري كشاورزي
(3-4-3-1) سياستهاي اعتباري كشاورزي توسط بانك مركزي تعيين و ابلاغ مي گردد.
(3-4-3-2) سياستها و خط مشي هاي بانك كشاورزي
(3-5) نگاهي به وضعيت و روند ارزش افزوده بخش كشاورزي طي سالهاي 81-1338
(3-5-1) موقعيت و اهميت بخش كشاورزي در ايران
(3-5-2) بررسي روند ارزش افزوده بخش كشاورزي طي دوره 81-1338
(3-5-3) مطالعه ارزش افزوده زيربخشهاي كشاورزي
(4-5-4) بررسي روند ارزش افزوده زيربخشهاي كشاورزي طي دوره 80-1338
فصل چهارم: مروري بر مطالعات انجام شده در مورد سياستهاي پولي
(4-1) مطالعات انجام شده در مورد سياستهاي پولي بر اساس انتظارات عقلايي
(4-1-1) مطالعات ختائي
(4-1-2) كاربرد مدل مشكين براي ايران (مطالعات نائيني)
(4-2) ساير مطالعات انجام شده
(4-2-1) مطالعات مقدسي
(4-2-2) مطالعات نائيني
فصل پنجم: ارائه مدل، برآورد نتايج آن
مقدمه
(1-4) تشريح مدل
(2-4) داده هاي آماري
(3-4) آزمون ايستايي
(4-4) برآورد مدل
(4-5) نتيجه گيري
(4-5-1) نتايج حاصل از رابطه بلند مدت متغيرهاي اسمي پولي و ارزش افزوده بخش كشاورزي
(4-5-2) نتايج حاصل از برآورد رابطه كوتاه مدت متغيرهاي حجم اسمي پول و ارزش افزوده بخش
كشاورزي
(5-6) پيشنهادات
پيوست الف
مقدمه
(الف – 1 ) سريهاي زماني ايستا (پايا) و ناايستا (ناپايا)
(الف – 2) آزمونهاي ايستايي
(الف – 2-1) آزمون ايستايي با استفاده از همبستگي نگار و تابع خودهمبستگي (ACF)
(الف – 2-2 ) آزمون ريشه واحد و يكي – فولر (DF)
(الف 2-3) آزمون ريشه واحد (يكي – فولر پيشرفته)
(الف 2-4) تغييرات ساختاري و آزمون ريشه واحد ؟؟
(الف – 3) همگرايي
(الف – 4) مفهوم همگرايي به بيان ديگر
(الف – 5) آزمون همگرايي دومانسون و جوسيليوس
(الف – 6) پردازش داده ها به روش VAR
(الف – 6-1) مقدمه
(الف – 6-2) فرايند VAR
(الف 6-3) تعيين طول وقفه ها
(الف – 7 ) پردازش داده ها به روش VECM
(الف – 7-1) مقدمه
(الف 7-2) فرايند مدل تصحيح خطا
پيوست ب
نتايج مدل با نرم افزار 1-3 Eviews
پيوست ج
جداول
فهرست منابع و مأخذ
چكيده انگليسي