تحقیق بررسي سلامت عمومي و رضايت شغلي در كارشناسان مركز بهمن موتور
بخش اول :
مقدمه
به اعتقاد بسياري از دانشمندان علوم رفتاري، سازمانها وجه انكارناپذير دنياي نوين امروز را تشكيل مي‌دهند، ماهيت جوامع توسط سازمانها شكل گرفته و آنها نيز به نوبه خود به وسيلة دنياي پيرامون و روابط موجود در آن شكل مي‌گيرد. گر چه سازمانها به شكلهاي مختلف و بر پايه هدفهاي گوناگون تأسيس و سازماندهي مي‌شود، اما بدون ترديد تمامي آنها بر پاية تلاشهاي رواني و جسماني نيروي انساني كه اركان اصلي آن به حساب مي‌آيد، اداره و هدايت مي‌گردند. از اين رو، زندگي افراد در جوامع نوين به شدت تحت نفوذ هستي و رفتار سازمانها قرار دارد، و همين دليل به تنهايي سعي در شناخت هر چه بيشتر، بهتر و علمي‌تر ماهيت و روابط متقابل آنها و نيروي انساني را توجيه و ضروري مي‌سازد (حيدر علي هومن، 1381)
يكي از هدفهاي پيگير روانشناسي بررسي ماهيت رفتار و روان است. به طور كلي هر موجود زنده‌اي جزء از راه شناخت رفتار و موقعيتهاي مختلف شناخته نمي‌شود. چون آدمي مخلوق انگيزه‌ها، كششها و احساس‌هاي هوشيار و امكانات فطري خويش است و رفتارش هنگامي بهنجار است كه موازنه يا تعادلي ميان اين عوامل برقرار گردد. در واقع تن و روان چنان با هم ارتباط نزديك دارند كه هر دگرگوني در يكي از آنها موجب دگرگوني در ديگري مي‌شود. اكثر ناسازگاريهاي فكري، عاطفي و اخلاقي بر اثر همين ناراحتيهاي رواني ايجاد مي‌گردد.
رشد و تعالي يك جامعه در گرو تندرستي افراد آن جامعه است و شناسايي عوامل تعيين كننده و مرتبط با آن در جهت سياست‌گذاري و برنامه‌ريزي در سطوح خرد و كلان جامعه نقش مهمي ايفا مي‌كند. تأمين سلامتي افراد جامعه از ديدگاه سه بعدي جسمي، رواني و اجتماعي از مسائل اساسي هر كشوري محسوب مي‌شود.
در اين ميان به دليل شيوع بالا و اثرات مخرب بسيار شديد و طولاني اختلالات رواني به خصوص در كشورهاي در حال توسعه، لزوم پرداختن به موضوع سلامت روان از اهميت ويژه برخوردار است. ضرورت توجه به مسائل رواني با پيشرفت و توسعه تكنولوژي و زندگي ماشيني بيشتر نمود پيدا مي‌كند.
از طرفي طبيعت زندگي انسان با انواع فشارهاي رواني مانند محروميتها، شكستها، كمبودها، حوادث و فجايع طبيعي و غيرطبيعي آميخته است اما آنچه سلامت رواني و جسماني او را در معرض خطر قرار مي‌دهد شيوه مقابله با اين عوامل است. حال اگر بتوان عواملي را كه مي‌تواند بر سلامت رواني تأثيرگذار بوده- چه مثبت، چه منفي – مورد شناسايي قرار داد، زمينه‌ها و عوامل مناسب را گسترش داده و عوامل آسيب‌زا را كاهش دهيم، مي‌توان اميدوار بود كه جامعه‌اي با افرادي كارآمد، سرزنده، پويا و سرشار از اميد داشته باشيم.
از سوي ديگر، يكي از عمده‌ترين و شايد جنجال برانگيز‌ترين (ناگي، 1996) مفاهيمي كه از يك طرف تلاشهاي نظري و بنيادي بسياري را به خود معطوف ساخته، و از طرف دگر در تمامي سطوح مديريت و منابع نيروي انساني سازمانها اهميت زيادي پيدا كرده، رضايت شغلي است.
اين اهميت از يك سو به دليل نقشي است كه اين سازه در پيشرفت و بهبود سازمان و نيز بهداشت و سلامت نيروي كار دارد و از دگر سو، به علت آن است كه رضايت شغلي علاوه بر تعاريف و مفهوم پردازيهاي متعدد و گاه پيچيده، محل تلاقي و نيز سازه مشترك بسياري از حوزه‌هاي علمي مانند آموزش و پرورش، روانشناسي، مديريت، جامعه‌شناسي، اقتصاد و حتي سياست بوده است. (لاوسون و شن، 1998، به نقل از هومن، 1381).
رضايت شغلي خود تعيين كنده بسياري از متغيرهاي سازماني است مطالعات متعدد نشان داده است رضايت شغلي از عوامل مهم افزايش بهره‌وري، دلسوزي كاركنان نسبت به سازمان ، تعلق و دلبستگي آنان به محيط كار و افزايش كميت و كيفيت كار، برقراري روابط خوب و انساني در محل كار، ايجاد ارتباطات صحيح، بالا بردن روحيه، عشق و علاقه به كار است. ترديد نيست كه هر سازمان خود يك ارگانيسم منحصر به فرد است و نخستين عامل آن، انسان و توجه به كاركنان است. (هومن، 1381)
سلامت عمومي و رضايت شغلي دو عامل بسيار مهم در هر سازماني است. توجه به سلامت رواني افراد و رضايت شغلي آنها به عنوان يكي از اركان پيشرفت جوامع انساني و عامل حفظ پويايي افراد بايد به طور جدي مورد توجه قرار گيرد.
اما اينكه چگونه مي‌توان اين امر مهم را به مرحله اجرا درآورد و اين دو عامل مهم را در حد مطلوب در سازمانها برقرار نمود، كاري بسيار دشوار و وظيفه‌اي است بس خطير كه نياز به تجربه، امكانات، تدابير خاص و شايد از همه مهمتر ابزاري علمي و معتبر دارد. پژوهش حاضر با هدف بررسي سلامت عمومي و رضايت شغلي در كارشناسان مركز بهمن موتور اجرا گرديده است.
تاريخچه گروه بهمن:
گروه بهمن در سال 1331 تحت عنوان شركت سهامي (ايران خليج كو) در زمينه نمايندگي امور حمل و نقل دريايي و حق‌العمل كاري نمايندگي تجاري شروع به كار كرد. اين شركت از سال 1338 با اخذ مجوز ساخت از سوي وزارت صنايع معادل اقدام به مونتاژ وانت سه چرخ موسوم به وسپا با ظرفيت 200 كيلوگرم نمود و سپس در سال 1350 با افزايش سرمايه، موضوع فعاليت شركت به ساخت و مونتاژ انواع وانتهاي مزدا تبديل شد و وانت مزدا 1000 با ظرفيت 500 كيلوگرم به مرحله توليد رسيد و نام شركت به كارخانجات اتومبيل‌سازي مزدا تغيير يافت. بعد از آن در سال 1363 وانت مزدا 1600 نيز به تنوع محصولات شركت اضافه شد و نام شركت به ايران وانت تبديل گرديد. به منظور استفاده در جنگ تحميلي در سالهاي 1366-1365 شركت اقدام به مونتاژ وانت مزدا 1800 نمود از سال 1369 توليد وانت مزدا 1000 از برنامه حذف گرديد و