بررسي تأثير آموزش نقشهاي پرستاري بر ميزان آگاهي و نگرش پرستاران، پيرامون مراقبت از مبتلايان به مولتيپل اسكروزيس در بيمارستانها آموزشي وابسته به دانشگاه‌هاي علوم پزشكي شهر تهران 1382

موضوع پژوهش:

بررسي تأثير آموزش نقشهاي پرستاري، بر ميزان آگاهي و نگرش پرستاران، پيرامون مراقبت از مبتلايان به مولتيپل اسكلروزيس در بيمارستانهاي آموزشي وابسته به دانشگاه‌هاي علوم پزشكي شهر تهران 1382 .

مقدمه:

مشكلات بهداشتي مزمن در تمام سنين افراد را تحت تأثير قرار مي‌دهد و در سنين بسيار كم، ميانسالي، يا سالخوردگي بروز مي‌كند از جمله اين مشكلات: بيماريهاي دستگاه عصبي مي‌باشد كه در صورت بروز بيماري، بهبودي از آن بكندي صورت مي‌گيرد، سير اين بيماريها قابل پيش‌بيني نبوده و مشكلات و مسائل مربوط به دستگاه عصبي، با گذشت زمان تغيير شكل مي‌دهند و روي تمام جوانب زندگي اثر مي‌گذارند. جهت كنترل و درمان اين بيماريها به تيم چند مسئوليتي ماهر و مجرب نياز مي‌باشد.

بيان مسئله:

بيماريهاي مزمن به مسائل يا بيماريهاي طبي، همراه علائم يا معلوليتهايي كه مستلزم درمان طولاني ( 3ماه يا بيشتر ) باشند، گفته مي‌شود. طبق آخرين آمار بدست آمده بعد از عقب ماندگي ذهني 84% و سرطانهاي تنفسي 15% ، اسكروز متعدد 70% افراد ناتوان در اثر بيماريها را تشكيل مي‌دهند. بيماريهاي دميلينيزاسيون به خاطر شيوعشان و تمايل آنها به گرفتار كردن جوانان داراي اهميت زيادي مي‌باشند هاريسون ( 2001 ) مي‌نويسد: همة بيماريهاي دميلينيزاسيون داراي مشخصه مشترك التهاب و تخريب ميلين دستگاه عصبي مركزي مي باشند (ص 373 ) سير اين بيماريها ممكن است حاد ( انسفالوميليت حاد ) و يا مزمن ( مولتيپل اسكروزيس ) باشد. اين بيماريها به دو دسته ارثي و اكتسابي نيز تنظيم مي‌شوند، بيماري MS شايعترين بيماري دميلينيزاسيون اكتسابي مي‌باشد ( سيسيل، 2001 ، ص1064 ) MS بيماري مزمن و پيشرونده دستگاه عصبي مركزي مي باشد كه نقاط مختلف ميلين را تحت تأثير قرار مي‌دهد اين ميلين در سرتاسر مغز و نخاع و اعصاب بينايي وجود دارد ( گريفيت[1]، 2002 ، ص1 ) ] ميلين ماده‌اي متشكل از چربي و پروتيئن است كه اطراف اكسون را احاطه كرده و موجب هدايت سريع امواج عصبي مي‌گردد ( بلك[2]، 2002، ص2012 ) اين پوشش پروتئيني (ميلين ) تخريب شده و بوسيلة لزيون يا پلاكهاي[3] سخت جايگزين مي‌گردد اين از دست دادن ميلين موجب اختلال هدايت عصبي شده كه منجربه پيدايش علائم گوناگون در فرد مي‌گردد ( فارلي[4]، 2002 ، ص39 ).

مهمترين علائم: اختلالات حسي ( پارستزي )[5]، اختلالات بينايي ( دوبيني )[6]، نوريت بينايي[7]،  كوري[8]، اختلالات عضلاني( ضعف،[9] اسپاسيتي،[10]هايپررفلكسي،[11] ترمور،[12] آتاكسي[13] و … ) و اختلالات هيجاني ( افسردگي،[14] سرخوشي[15] و … ) مي‌باشد (برتوني،[16] 2002 ، ص 468 )

اين بيماري اولين بار در قرن چهاردهم ميلادي در هلند، ديده شده، خانم ليدونيا[17] 16 ساله بود كه دچار اختلال  در راه رفتن گرديد سپس سردردهاي شديد و دردهاي شديد دندانها به آنها اضافه گرديد در 19 سالگي هر دو پاي وي فلج شد و دچار اختلال بينايي گرديد در طول 34 سال عليرغم وجود دوره‌هايي از پيشرفت، به تدريج به سوي فلج كامل اندامها، اختلالات حسي و نابينايي دو طرفه پيش رفت تا سرانجام در 53 سالگي فوت نمود كه اين علائم بيماري با سير و علائم باليني بيماري MS مطابقت دارد (رسولي نيا، 1382، ص50 ). بالاخره بعد از تحقيقات فراوان در سال 1868 چاركت،[18] اولين بار تعريف MS را بيان نمود كه امروزه نيز از آن استفاده مي‌شود ( فارلي، 2002 ص1‌ )، شيوع اين بيماري در مقام نقاط دنيا يكسان نيست چنانچه كوتزرك[19] بر اساس مطالعات اپيدوميولوژيكي آنرا به 3 منطقه تقسيم نمود:

1- منطقه پرخطر: كه شيوع بيماري بيش از 30 نفر در هرصد هزار نفر جمعيت مي‌باشد مانند شمال اروپا، جنوب استراليا.

2- منطقه كم خطر: كه شيوع بيماري كمتر از 5 نفر در هر صد هزار نفر جمعيت مي‌باشد مانند آسيا، آفريقا.

3- منطقه متوسط : كه ريت شيوع بيماري بين مقادير ذكرشده مي‌باشد (جنيفر،[20]  2002، ص3).

اهميت شناخت اين مناطق در اين‌است كه گرچه علت آن معلوم نيست ولي ديده شده كسانيكه در سن قبل از 15 سالگي از يك منطقه پرخطر به منطقه كم‌خطر نقل مكان كنند احتمال بروز بيماري در اين افراد مشابه منطقه كم‌خطر مي‌شود. همين‌طور اگر قبل از 15 سالگي از منطقه كم‌خطر به منطقه پرخطر نقل مكان كنند احتمال بروز بيماري مشابه منطقه پرخطر مي‌شود. ( بلك،[21] 2002، ص 2012 ). اما اگر اين نقل مكان بعد از 15 سالگي باشد اين اتفاق رخ نمي‌دهد و احتمال بروز بيماري مشابه منطقه اوليه زندگي مي‌باشد ( عاملي، 1379، ص21 ).

انجمن بين المللي MS[22] (2003 ) طبق آخرين آمار خود اعلام نموده كه 2 ميليون آمريكايي‌ها به اين بيماري مبتلا مي باشند و هر هفته 20 مورد جديد تشخيص داده مي‌شود (ص1 ).

متأسفانه آمار دقيق از شيوع اين بيماري در ايران در دسترس نمي‌باشد. اما طبق آخرين آمار انجمن MS ايران: تعداد 30-15 هزار نفر مبتلا وجود دارد كه در تهران، اصفهان، كرمانشاه بيشترين و در سيستان بلوچستان كمترين شيوع را دارد ( عاملي 1379، ص7 )، يعني حدود 5/12% جمعيت ايران به MS مبتلا مي‌باشند ( سارايي،[23]2003، ص4 ).

سن ابتلا به بيماري 40-20 سالگي مي‌باشد ( كوري،[24] 2001، ص48 )، اما در سنين كمتر از 15 سال و بيشتر از 50 سالگي نيز ديده شده و هم اكنون به عنوان بيماري بزرگسالان[25] جوان شناخته شده است ( وركمن،[26] 2001، ص946 ) خانمها را 2 برابر آقايان مبتلا مي‌كند و سومين علت ناتواني در آمريكا مي‌باشد ( برتوني،[27] 2002، ص468). اعتمادي فر ( 1381 ) مي‌نويسد: ميزان مرگ و مير به علت اثر مستقيم بيماري MS ، 2 درصد هزار مرگ گزارش شده با در نظر گرفتن جنس، ميزان مرگ و مير كلي ساليانه 6/2، درصد هزار مرگ و ميزان ناشي از اثر مستقيم بيماري 9/1، براي زنان 2 درصد هزار مرگ مي‌باشد. (ص17 ).

اهميت اين بيماري در اينست كه مشتاق به نقل از اسملتزر ( 1380 ) مي‌نويسد: اين بيماري هنگامي رخ مي‌دهد كه فرد بالاترين قدرت جسمي و اجتماعي را دارد در نتيجه، بروز بيماري منجربه مشكلات متعدد خانوادگي، اجتماعي، اقتصادي مي‌گردد ( ص213).

يعني بيماري MS غالباً افرادي را مبتلا مي‌كند كه در مرحله مولد زندگي خود قرار دارند و درباره نقش و مسئوليتهاي خانوادگي خود نگران هستند. اختلالات خانوادگي طلاق، ناسازگاري و … در آنها شايع مي‌باشد و اغلب افراد و اعضاء خيلي جوان خانواده مسئوليت مراقبت از بيمار ناتوان را به عهده مي‌گيرند ( برونر،[28] 2002، ص222 ). والدين با بيماري MS در برابر مشكلاتي نظير اختلافات زناشويي، بي ثباتي شغل، نگرانيهاي مالي همچنين دربارة ايفاي نقش خود احساس سردرگمي مي‌كنند از طرف ديگر فعاليت خانواده نيز به علت بيماري تغيير مي‌كند وهمسران افراد با بيماري MS اغلب اوقات بدليل محدوديت شركت همسرانشان در زندگي احساس فشار مي‌كنند (عاملي، 1379، ص35 ). نهايتاً بعلت اينكه طبيعت دوره‌هاي اين بيماري غير قابل پيش‌بيني مي باشد تعدادي از اين بيماران ممكن است احساس كنند كه قادر به برنامه‌ريزي براي آينده خود نيستند ( مدني، 1380، ص20 ).

اين بيماري از نظر اقتصادي نيز بارسنگيني هم براي بيمار و هم براي جامعه در بردارد چنانچه جنيفر[29] ( 2002 )، مي‌نويسد: علائم MS فرد را براي داشتن يك شغل ثابت و دائمي با مشكل مواجه سازد در واقع فرد به علت داشتن علائمي چون، خستگي از دست رفتن تدريجي انرژي، پيشرفت ناتواني و كاهش قدرت سازگاري و تطابق با شرايط جديد قادر به نگهداشتن و ادامه شغل خود نمي‌باشد ( ص14 ). با وجوديكه 3/2 بيماران حتي 20 سال بعد از تشخيص بيماري فعال و سرپا مي‌مانند ولي 30-25% از بيماران محدود به صندلي چرخدار مي‌شوند، لذا اين كاهش يا فقدان توانايي كاركردن بار اقتصادي زيادي را در طولاني مدت به جامعه تحميل ميكند بطوريكه در آمريكا بيش از 5/2 ميليون دلار در سال مي‌باشد ( مدني، 1380، ص11 ). هنوز درمان قطعي براي بيماري مشخص نشده اما امروز 5 براي درمان بيماران بيشتر از تركيب 3 دارو مانند اينترفرون[30] بتا ( بتا سرون )[31] b –1، بتا اينترفرون a-1[32] (آونكس)[33]، واستات گلاتيرامر[34] ( كوپاكسون )[35] استفاده مي‌شود (ادوارد،[36] 2001، ص 172 ) كه هزينه هر يك از داروها براي بيمار تقريباً 000/10 دلار تا سال 1999 تخمين زده شده كه در نظر گرفتن هزينه دارو براي بيمار هنگام تجويز آن اهميت زيادي دارد ( هيكي،[37] 2003 ، ص679 ). در سال گذشته آونكس براي 000/90 بسيار مبتلا به MS استفاده شده كه 619 ميليون دلار هزينه در برداشته است ( كلودي،[38] 2003، ص2 ). بيشترين هزينه‌اي كه بيماران در رابطه با خدمات پزشكي مصرف مي‌نمايند مربوط به استفاده از خدمات توانبخشي و مراقبتهاي پرستاري مي باشد كه با افزايش ميزان ناتواني حركتي، هزينه مربوط به مراقبتهاي پرستاري نيز بيشتر شده بطوريكه 3/2 از هزينه‌هاي مربوط به خدمات پزشكي را به خود اختصاص مي‌دهد ( كارتن،[39] 1998، ص449 ). انجمن MS[40] ( 2003 ) مي‌نويسد: MS نه تنها از يك فرد به فرد ديگر متفاوت مي‌باشد بلكه در يك فرد از زماني

فهرست

– موضوع پژوهش………………………………………………………………………………… 1

– بيان مسئله………………………………………………………………………………………… 1

– اهداف پژوهش………………………………………………………………………………….. 6

– هدف كلي ……………………………………………………………………………. 6

– اهداف جزيي…………………………………………………………………………. 7

– فرضيه‌هاي پژوهش……………………………………………………………………………. 7

– تعريف واژه‌ها…………………………………………………………………………………… 7

– پيش فرضها………………………………………………………………………………………. 10

– محدوديتهاي پژوهش…………………………………………………………………………. 10

– محدوديتهاي در اختيار پژوهشگر………………………………………………. 10

– محدوديتهاي خارج اختيار پژوهشگر………………………………………….. 11

– اهميت پژوهش…………………………………………………………………………………. 11

– منابع فارسي …………………………………………………………………………………….. 14

– منابع انگليسي…………………………………………………………………………………… 16