مقاله آسيب روانشناختی اینترنت
آسيب هاى روان شناختى اينترنت
بى شك، رشد روزافزون اينترنت فوايد و اهميت غير قابل انكارى دارد، چندان كه در دوران حاضر، نقش محورى اينترنت چنان اساسى است كه بدون آن امكان برنامه ريزى، توسعه و بهرهورى در زمينههايى چون: فرهنگى، اجتماعى، اقتصادى و علمى در جهان آينده امكانپذير نخواهد بود. با وجود اين، نبايد از پيامدهاى ناگوار و مخرب آن بهويژه در زمينههاى اجتماعى و فرهنگى غافل ماند.
به ديگر سخن، اينترنت با همه خوبىها و فوايدش، از كاستىها و آسيبهايى نيز برخوردار است كه همگان به ويژه دولتمردان، سياستگذاران و اوليا و مربيان و والدين بايد بدان واقف باشند. البته سخن گفتن از آسيبهاى اينترنت به معناى نفى اين پديده و نگاه منفى بدان نيست؛ بلكه واقعيت اين است كه اينترنت داراى كاركردهاى مثبت و منفى مى باشد كه پارهاى از كاركردهاى مثبت را در مقاله پيشين بيان كرديم و اكنون به بيان برخى از آسيبهاى آن مى پردازيم. آسيب شناسى اينترنت، همچنان كه از عنوان آن پيداست، عنوانى كلى و وسيع است، چندان كه مىتوان آن را از رويكردها و ابعاد مختلف مورد مطالعه و بررسى قرار داد؛ براى مثال، در بُعد فنى آسيبهايى نظير امنيت شبكهاى و نرمافزارى در برابر ويروسها و نفوذگرها (هكرها)، برنامهنويسىهاى گوناگون و گاهى غير استاندارد، همچنين در ابعاد مختلف ديگرى چون ابعاد سياسى و بررسى مسائلى مانند تاءثير اينترنت بر مرزهاى ملى، دموكراسى و آزادى، در بُعد اقتصادى مباحثى از قبيل: اينترنت و بازارهاى الكترونيكى و تاثير آن در جهانى شدن و اقتصاد جهانى و ابعاد گوناگون ديگر را مىتوان مطرح كرد. اما در اين نوشتار فقط به آسيبهاى روانشناختى اشاره خواهيم كرد.
انواع آسيبهاى فردى و روانشناختى
امروزه آسيبهاى فردى و روانشناختى اينترنت، از سابر خطرات آن بيشتر است. در بعد روان شناختى، اينترنت آسيبهاى جدى متعددى از جمله: هويت نامشخص، اضطراب، افسردگى و انزوا، اعتياد به اينترنت و به خصوص اعتياد به گپزنى (چت) را مىتواند براى كاربران به همراه داشته باشد؛ همچنان كه فوايد و مزاياى متعددى را نيز مىتواند براى او به ارمغان آورد.
شناخت واقعى و عملى نيازهاى نسل جوان امروز، مستلزم بررسى ابعاد مختلف عوامل تاءثيرگذار و اثرپذيرى از فنّاورى نوين ارتباطى است. متاسفانه بخش عمدهاى از مديران و مسئولان و برنامهريزان و تصميمسازان ما يا نمىخواهند و يا نمىتوانند به شناخت اين فنّاورى بپردازند. اينترنت و رايانه نه تنها ميزان و سطح اطلاعات نسل جوان را افزايش داده، بلكه بر تمايلات و گرايشات آنان نيز تاءثير گذاشته است. نسلى كه با اينترنت سر و كار دارند همين جوانانى هستند كه در نهادهاى مختلف مشغول كارند. از اينرو برچسب منحرف و مانند آن زدن به چنين كاربرانى به هيچ عنوان روا نيست. اما در عين حال بايد توجه داشت كه اين رسانه جهانى حاوى پيامها و پيامدهايى است كه مىتواند شخصيت جوان و نوجوان را به سادگى تحت تاءثير قرار دهد و به سمت و سويى خطرناك بكشاند. از اين رو، جا دارد كه با انجام تحقيقاتى وسيع در حوزه روانشناسى و جامعهشناسى اينترنت، مباحثى كه در جوامع پيشرفته مهم و حياتى قلمداد مىشوند، جامعه را از آفتهاى واقعى آنها مطلع، و در صورت امكان از برخى از آنها پيشگيرى كرد.
يكى از مسائل روانشناختى در باره اينترنت، هويت ناشناس كاربر است. هويت، واجد سه عنصر است: شخصى، فرهنگى و اجتماعى، كه هر يك در تكوين شخصيت فرد نقش مهمى را ايفا مىكنند. در مقايسهها، هويت شخصى ويژگى بىهمتاى فرد را تشكيل مىدهد و هويت اجتماعى در پيوند با گروهها و اجتماعات مختلف قرار مى گيرد. اينترنت صحنه فرهنگى و اجتماعى است كه فرد خود را درموقعيتهاى متنوع نقشها و سبكهاى زندگى قرار مى دهد. در اين فضاى عمومى، مهارت فرهنگى جديدى لازم است تا با تنظيمات نمادين بتوان بازى كرد. پايگاه شخصى نمونهاى مدرن است كه چگونه كاربر اينترنت خود را براى مخاطبان جهانى معرفى مىكند. براى بيان افكار، احساسات، علايق و آراء از متن مناسب، گرافيك، صدا و فيلم استفاده مىشود. «ميلر» اهميت و پيوندهاى پايگاه شخصى را ذكر مىكند و مىگويد كه: «به من بگو لينكهايت چيستند تا بگويم كه چه شخصى هستى.»
دكتر محمد عطاران معتقد است كه با امكانات و گزينههاى فراوانى كه رسانههاى عمومى از جمله اينترنت در اختيار جوانان مىگذارند، آنان دائماً با محركهاى جديد و انواع مختلف رفتار آشنا مىشوند. چنين فضايى هويت نامشخص و پيوسته متحولى را مى آفريند، خصوصا براى نسلى كه در مقايسه با نسل قبل با محركهاى فراوانى مواجه است. همچنين از طريق رسانههاى جمعى، افراد خط مفروض ميان فضاى عمومى و خصوصى را تجديد سازمان مىكنند و اين امكانى است كه جوانان فعالانه از آن استفاده مىكنند.(1)
بحران هويت جوانان
جوان، به خصوص در دوران بلوغ كه مرحله شكلگيرى هويت اوست و همواره به دنبال كشف ارزشها و درونى كردن آنها مىباشد، با اينترنت و حجم گسترده، حيرتانگيز و گوناگون اطلاعات مواجه مىشود و ناچار كه در اين دنياى مجازى، هويت خويش را از طريق جستجو پيدا كند و بدينسان، ممكن است برخى و شايد تعداد زيادى از نوجوانان راه را در اينترنت گم كنند و دوران هويتيابى خويش را بيش از پيش با بحران سپرى كنند.
از سوى ديگر، گاهى برخى از ويژگىهاى شخصيتى مانند: سن، تحصيلات، محل سكونت و حتى جنسيت در اينترنت از بين مىرود؛ به عنوان نمونه، بسيارى از افرادى كه در اتاقهاى چت مشغول گفتگو با يكديگر مىباشند با مشخصاتى غير واقعى ظاهر شده و از زبان شخصيتى دروغين كه از خود ساختهاند
مقاله آسيب روانشناختی اینترنت