مقاله رایگان تأثیر تغذیه بر رشد جنین
مقدمه
غذاهای تکميلی مورد نياز مادر در دوران آبستی برای تامين نيازهای جنين و ضمايم آن شامل مواد معدنی , ويتامين ها و پروتئين ها ست.
جنين در حال رشد از نظر مصرف تعداد عناصر غذايي در خون مادر در درجة اول اهميت قرار دارد و روند رشد جنين حتی اگر مادر رژيم غذايي کافی نداشته باشد , ادامه می يابد. به عنوان مثال , فقدان تغذية کافی مادر اثری روی رشد سيستم عصبی جنين ندارد(مگر در کاهش شديد تغذيه مادر که می تواند موجب آسيب دائمی مغز گردد) . قد جنين تقريبا به طور طبيعی اقزايش می يابد , از طرف ديگر سوء تغذيه می تواند وزن جنين را به طور قابل ملاحظه ای کاهش دهدو از آهکی شدن استخوانها بکاهد و هم چنين می تواند باعث آنمی , هيپو ترومبينومی و کاهش اندازة تعدادی از اندام های بدن جنين شود.
رژيم غذايي مادران باردار
طبق توصيه RDA ميزان انرژی لازم برای خانم باردار حدود 300 کيلو کالری اضافه بر ميزان مورد نيازش در حالت غيرنابارداری است. اين تصور غلط است که زن باردار بواسطة داشتن بچه بايد بيش از حد معمول غذا بخورد. زنانی که در مدت حمل زياد خورده وخوابيده باشند و حرکت کمتر داشته باشند, فربه و تنبل شده و در نتيجه دچار زايمان سخت می شوند.
بايد در اين دوران غذارا آهسته خورده, آنرا خوب بجوند و با خوشی غذارا مصرف نمايند و البته از غذاهايي استفاده کنند که برای خود و جنين اهميت غذايي دارد و مفيد است. زنان بارداری که در زمان باردری به غذای خود اهميت نمی دهند و هر چيزی مصرف می کنند, اغلب نوزادانی نحيف و رنجور بدنيا می آورند (اين اصل مهم که آنچه مادر در 9 ماه حمل يعنی زمانی که وجود جنين به او وابسته است می تواند در حق فرزند خود انجام دهد در تمام دوران زندگی نظير آن را برای فرزند انجام نخواهد داد , را نبايد فراموش کنيم).
غذاهای زن باردار و بچه شيرده بايد متنوع و دارای مواد غذايي و وينامين کافی باشد و در عين حال اشتها آور, مقوی و سالم باشد.
غذاهايي که زنان باردار بايد مصرف کنند:
غذاهايي که در زير ذکر شده , می توانند به عنوان الگويي برای تامين پروتئين , ويتامين, املاح , قند , کلسيم مورد استفاده قرار گيرند.
- مايعات: بدن فرد روزانه به دوليتر (هشت ليوان) مايع نياز دارد. قسمتی از اين مايعات را بايد از شير و بقيه را از آب تامين کرد. آب بهترين مايع جهت رفع نيازهای بدن است. سوپ,آبميوه و هر نوشيدنی ديگر مايع به حساب می آيند. چای کم رنگ وتازه دم نيز به شرطی که از حد اعتدال خارج نشود, مفرح است.
- گوشت: بهترين غذا برای تشکيل مواد متشکلة بدن است و به حد اعتدال می توان در ماه های اول بارداری از آن استفاده کرد. مقدار مصرف روزانه 8 اونس گوشت بدون چربی, ماهی , مرغ, بوقلمون , حداقل هر هفته يکبار مصرف دل, قلوه ويا جگر می باشد. مصرف گوشت قرمز به عبت وجود کلسترول بالا هفته ای دوبار می باشد. از ماهی به ايجاد رشد و تحولات بيشتر مغز جنين با حداقل دو بار در هفته استفاده کنند. همچنين اسيدهای چرب امگا۳ ,برای رشد چشم نيز مفيد است.
- تخم مرغ: هر روز يک عدد تخم مرغ را می توان همراه با نان مصرف کرد ولی نبايد در مصرف تخم مرغ افراط شود چون باعث آسيب به جنين می شود.
- شير: از شير کم چرب جهت کاهش مقدار انرژی و تغذية صحيح می توان استفاده کرد. حدود چهار ليوان شير در روز(يک ليتر) می توان استفاده کرد.
- پنير :مصرف يک اونس پنير در روز می تواند ميزان کلسيم بدن راتامين کند.
غذاهای مغزی وپر انرژی:
- سالاد: سالاد ها از حيث اغلب ويتامين ها در بدن ممتازند.پس هر روز بايد دو فنجان پر سبزی و صيفی جات خام و تازه مصرف کنند, مانند کاهو, هويج, جعفری تازه, خيار, کرفس, گوجه فرنگی و… .
- سبزيجات: علاوه بر سبزيجات خام, هفته ای يکبار نيز بايد از سبزيجات پخته استفاده کنند.مثل باقلا, لوبيا, نخود, اسفناج, هويج, شلغم و…) که بايد در مقدار کمی آب جوش و به مدت کم پخته شوند تا عناصر غذايي از بين نرود.
- حبوبات: برنج, گندم , آرد گندم و ساير حبوبات هر روز يکبار بايد مصرف شوند. به جای اين مواد می توان در روز از يک عدد نان نيز استفاده کرد.
- نان: استفاده از دو تا سه نان برشته يا سوخاری در روز مهم است , چون اين مواد در معده به قند تبديل می شوند.
- ميوه : ميوه های تازه که زياد ترش نباشند مفيد هستند ودر ميان آنها مفيدترين ميوه پرتغال شيرين است. از ميوه ها يا آب ميوه ها يک يا دو بار در روز می توان استفاده کرد. ميوه های مفيد شامل گريپ فروت, ليمو, گوجه فرنگی, نارنگی, خربزه, آناناس توت فرنگی و… هستند.
- دسر ها: دسرهای کم کالری و مغزی مانند بستنی و فرنی را می توان به عنوان تنوع غذايي مصرف کرد.
مواد مفيد شامل موارد زير است:
- روی: زنان باردار برای اطمينان از رشد استخوانی مناسب در كودكانشان بايد به ميزان كافی از منابع غذايی حاوی عنصر روی استفاده كنند.در افرادی که از مواد حاوی روی يا مکمل های روی استفاده می کنند, رشد استخوانی به ويژه در استخوان لگن در جنين بيشتر و مطلوب‌تر است.
- کلسيم: کلسيم به دليل نقش مهم آن در ساخت اسکلت و استخوان های جنين و جلوگيری از پوکی استخوان در مادر، يکی از مهمترين املاح مورد نياز در دوران بارداری است درشير، ماست، پنير، ماهی وساردين وجود دارد.
- ويتامين D : ويتامين Dباعث محکم شدن استخوان ها و رشداندام ها می شود. کمبودويتامين D باعث کندی رشد در جنين می شود.
- اسيد فوليک يا B9 : نياز به اين ويتامين به دليل افزايش حجم خون مادر افزايش می يابد. کمبود اين ويتامين در هفته های اول بارداری می تواند باعث ايجاد اختلالات عصبی و ناهنجاري های جنينی شود. اسيدفوليک به طور عمده در انواع سبزی های دارای برگ سبز تيره ، لبو، کلم و پرتقال وجود دارد.
- ويتامين C : باعث تقويت سيستم ايمنی مادر می شود. به همين علت در دوران بارداری مواد غذايی غنی از ويتامين C بايد به ميزان كافی در هر وعده غذايی وجود داشته باشد. کمبود ويتامين C می تواند باعث افزايش فشارخون مادر در۳ ماهه آخر بارداری شود. مهمترين منابع ويتامين C ، ميوه ها بخصوص انواع مرکبات و سبزيجات است.
- ويتامين A: مهمترين نقش ويتامين A ، تاثير در تشکيل سلولهای مغز و شبکيه چشم است. ويتامين A درجگر، تخم مرغ ,لبنيات ، سبزيجات برگ سبز و زرد رنگ مانند هويج است.
مصرف غذاهای بايد در دوران حاملگی محدود شود:
- مواد نشاسته ای : اگر فرد از دريافت کالری منع شده است, بهتر است از سيب زمينی, رشته, برنج, ذرت, حبوبات و ماکارونی کمتر استفاده کند(يک يا دوبار در هفته). اين مواد هر چند مقوی هستند اما کالری زيادی توليد می کنند.
- نان روغنی: کيک, شيرينی, گردو و فندوق و … کالری کمتری داشته و مصرف آنها بايد محدود شود.
- چربی : بايداستفاده از چربی حيوانی و کره که کلسترول زيادی دارند, محدود شود.
- کافئين : استفاده از کافئين موجود در قهوه به علت کند شدن رشد جنين,نيز بايد محدود شود.
- مصرف زياد شكر و مواد نشاسته‌ای در دوران بارداری باعث بروز نقص های دستگاه عصبی در جنين می‌شود مصرف بيش از اندازه مواد قندی و نشاسته‌ای به ويژه در سه ماهه نخست بارداری خطر بروز نقص لوله عصبی و نخاعی را در فرزندان آنها افزايش می‌دهد.
نتيجه گيری
اگر رژيم غذايی يك خانم باردار در شروع حاملگی دارای كفايت غذايی باشد، او فقط لازم است كه تعداد وعدههای مغذی خود را افزايش دهد, تا نيازهای بدن تأمين شود، مواد غذايی لازم برای يك خانم باردار از مصرف مواد غذايی در گروههای لبنيات، گوشت و سبزيجات به دست میآيد. چون ميزان نياز به انرژی كمتر از ميزان نياز مواد مغذی مثل پروتئين، ويتامينها و املاح معدنی افزايش پيدا میكند، بنابراين غذاهای انتخابی بايد شامل شيرکم چربی، پنيركم چرب يا بدون چربی، گوشتهای کم چربی، حبوبات، تخم مرغ، جگر، سبزيجات و در حد معقول غلات پرسبوس باشد.غذاهای که زنان باردار استفاده می کنند, نبايد باعث اضافه وزن آنها شود. زنان بارداری که در طول بارداری به اضافه وزن غيرمعمول دچار می‌شوند, نه‌تنها در هنگام وضع حمل به خود آسيب می‌رسانند، بلکه نوزادان آنها هم به دليل اضافه‌وزن در معرض خطر ابتلا به ديابت نوع دوم قرار می‌گيرند. زنان باردار مبتلا به اضافه وزن می‌توانند در دوران بارداری با رعايت نکات ايمنی ( اسفاده از مايعات فراوان , محدوديت مصرف کالری, ورزش های منظم و ملايم مثل پياده روی و کنترل تعريق) وزنشان را کاهش دهند. وزن متعادل مادر در دوران بارداری باعث حفظ سلامت مادر و جنين در طول بارداری و پس از آن می‌شود.
منابع
- آبستنی وزايمان, ترجمة دکتر رضا نبيي.
- تغذيه دوران بارداری,شيردهی ,کودکی,تاليف دکتر مينو فروزانی.
- آئين مادری,ترجمه دکتر کوکب صفاری.
- تغذيه مادرو کودک, تاليف دکتر شهناز خاقانی.
مقاله رایگان تأثیر تغذیه بر رشد جنین