مقاله ادبیات شفاهی کودکان
چكيده:
مترادف فرهنگ عامه ،فولكلور است و به آن بخش از هنر گفته مي شود كه به صورت شفاهي منتقل مي شود. يكي از شاخه هاي فولكلور، ادبيات شفاهي است كه شامل روايت هاي منظوم مانند ترانه ها ،لالايي ها ،نوحه ها،بازي هاي منظوم و…،همچنين روايت هاي منثور ماننداسطوره ها، قصه ها،چيستان ها، افسانه هاو…مي باشد.
استفاده از ادبيات عامه جهت غني تر شدن ارتباط والدين با فرزندان الزامي است.براي تقويت زبان مادري كودكان،بايد شعر و قصه با زبان شنيداري و گفتاري سروده شود.
در حقيقت همه شاعر به دنيا مي آيند ؛اما والديني كه درك عميقي از عالم كودكي دارند؛مي توانند استعداد فرزندانشان را بارور سازند.
اصولا كودكان با زبان برخوردي كاربردي دارند. ادبيات فولكلوريك كمك شاياني به زبان نوشتاري كودكان مي كند.
نتيجه ي درخشان نوشتن به زبان كودك، پديد آمدن پيوندي صميمانه تر ميان كودك و ادبيات و به ويژه آنان وآفرينندگان اين ادبيات خواهد بود .
كودكان بيش از آنكه ما بتوانيم به آنان بياموزيم ؛مي توانند به ما بياموزند.
واژه هاي كليدي و مهم :
فولكلور،ادبيات شفاهي،ادب عامه،اسطوره،نثر مسجع،سبك و سياق ،سرودواره
تعریف فرهنگ عامیانه
“فولكلور (Folklore) در زبان فارسي به فرهنگ مردم، فرهنگ عامه، دانش عوام، فرهنگ توده و… ترجمه گرديده است‌و ناظر بر پژوهش‌هايي است كه در زمينه عادات، آداب و مشاهدات، خرافات و ترانه‌هايي كه از ادوار قديم باقي مانده‌اند .
كلمه فولكلور از دو جزء تشكيل شده است:
1) فولك((folkبه معناي مردم و عامه ،توده مردم نظاير آن وكمابيش عوام در معناي غير تخفيف آميز آن،در برابر خواص كه نخبگان و فرهيختگان جامعه‌اند.
2) لور( Lore) يعني دانش، ادب به معناي قديم اين كلمه كه متفاوت با ادبيات است و بيشتر مترادف با فرهنگ مجموعه‌‌اي از ” معارف ” و دانستنيها و دانش و بينش غير تخصصي است و مجموعاً بهترين معادل اين كلمه يعني كلمه فولكلور، فرهنگ عامه است.
البته در تعريف اين كلمه هنوز هم بين علماي اين علم اختلاف است.اما نقطه ی مشتركي در همه اين تعريف ها هست و آن به شيوه انتقال اين دانش بر مي گردد. فولكلور به آن بخش از دانش و هنر گفته مي‌شود كه به صورت شفاهي و زبان به زبان، از نسلي به نسل ديگر منتقل شود.
ادب عامه يا ادب شفاهي :
يكی از شاخه هاي فرهنگ عاميانه يا فولكلور،ادب عامه يا شفاهي است كه شامل قصه ها،افسانه ها ، اسطوره ها، وترانه ها و تصنيف ها، بازي ها، امثال وحكم، متل ها و چيستان هايي است كه شفاهاً از فردي به فرد ديگر يا از نسلي به نسل ديگر منتقل مي شود. اين مجموعه، از مشتركات فرهنگي يك ملت و عامل پيوند آنان است. اين نوع ادبيات در واقع بازتاب زندگي اجتماعي و فرهنگي مردم، شيوه ي كار و توليد آن ها و نشان دهنده ي رفتار و منش و انديشه و احساس و مذهب و اخلاق و اعتقادات هر جامعه است كه بعضاً هنوز هم صورت مكتوب نيافته و ثبت وضبط نشده است .
با مطالعه در آثار مهم كلاسيك،اعم از شعر و نثر، پي مي بريم كه دست مايه ي اين آثار به طور مستقيم و غير مستقيم ادب شفاهي و عامه بوده است. آيا شاهنامه فردوسي جزگردآوري و بازآفريني روايات گذشتگان است ؟
ساختمان ادبيات عامه بر دو اصل واقع گرايي و خيال پردازي استوار است كه از آميختن اين دو، صورت هايي دلپذير و زيبا و مقبول به وجود مي آيد .محتوا و درون مايه ي آن نيز اغلب برداشت ها و تلقي هاي ساده و بي پيرايه اقوام ابتدايي و روستايي از زندگي و مرگ، جهان لاهوت و ناسوت، كاينات و طبيعت، آرزوها،تصوير مدينه ي فاضله ي انساني و ….است. هنر شفاهي، زباني روان و ساختي بي پيرايه دارد چرا كه از زبان مردماني ساده نقل مي شود .در هنر شفاهي بر اثر بيان و انتقال، دخل و تصرفاتي صورت مي گيرد تا بتواند در هر جامعه اي با نظام اجتماعي و تفكر آن جامعه انطباق يابد و هم نوا گردد. از اين روست كه از يك قصه، اسطوره، شعر و متل عامه با يك مضمون و محتوا، روايات و گونه هاي مختلفي يافت مي شود. اين روايات و گونه ها از زبان گويندگاني ناشناس نقل شده است. شايد بتوان گفت، گونه هاي ادب عامه حاصل و بازتاب ذهن جمعي افراد جامعه است كه به منظور ارائه ي طريق و دستور عمل زندگي و شناساندن ارزش هاي اجتماعي به اعضاي جامعه پديد مي آيند. بنابراين ادب عامه يكي از ابزارهاي مطالعه در جوامع گذشته است.
مقاله ادبیات شفاهی کودکان