فایل مارکت

تحقیق تأثير اقتصادي مسجد جامع بر شهر يزد

چكيده:

تحقيق فوق در خيابان مسجد جامع انجام شد و هدف كلي آن شناخت تأثير اقتصادي مسجد جامع بر شهر يزد بود و هدف ديگر آن انجام يك كار دانشجويي است. نوع تحقيق توصيفي تحليلي و از روش پرسش نامه اي براي جمع اوري اطلاعات و داده هاي آماري استفاده شد.

و سؤال اصلي (آغازين) اين تحقيق اين است كه:

آيا موقعيت مسجد جامع توانسته است بر اقتصاد و توسعه شهر يزد تأثير گذارد و نتيجه اي كه از اين تحقيق گرفته شد. اين بود كه از مهمترين بناهاي بافت قديمي بوده. اثرات اقتصادي آن بسيار زياده تا حدودي هم تحقيق استفاده شد و حجم نمونه را تعداد 25 نفر كه از ليدرها، توريست ها و مغازه داران پرسش به عمل آمد.

كليد واژگان:

اقتصاد، توسعه، توريست، مسجد جامع

مقدمه :

همانطور كه مي دانيم صنعت گردشكري به عنوان يكي از بخش هاي مهم اقتصادي و اجتماعي كشورهاي صنعتي و در حال توصعه جهان به شمار مي آيد و سرمايه گذاري در اين بخش قابل توجهي را در فرايند توسعه ملي فراهم مي‌آورد. شكي نيست كه همه كشورهاي جهان در رقابتي فشرده و در پي بهره گيري از مزاياي اقتصادي، اجتماعي و فرهنگي و به ويژه در يافت سهم بيشتري از درآمد و بالا بردن سطح اشتغال از اين صنعت خدماتي در كشور خود هستند توسعه صنعت گردشگري در ايران به خصوص در استان هايي كه از لحاظ جاذبه هاي توريستي غني هستند نتايج مثبتي را در جامعه خواهد گذاشت.

استان يزد يكي از استان هاي پنج گانه برتر كشور از نظر جاذبه هاي متنوع گردشگري است كه با اختيار داشتن بافت اكولوژيكي، معماري گلي و خشت خام و جاذبه هاي متنوع تاريخ، فرهنگي و مذهبي از نظر گردشگران داراي اهميت فوق العاده اي
مي باشد كه در اين ميان درخشان ترين بناي يزد يعني مسجد جامع كبير نقش بسيار مهمي در جذب گردشگران داخلي و خارجي دارد.

در نتيجه مي تواند در توسعه اقتصادي، اجتماعي و فرهنگي شهر و هم چنين استان تأثير به سزايي داشته باشد و اين اثر تاريخي زيبا از گذشته هاي دور تا به امروز انسان‌هاي شيفته هنر معماري را از سرزمين هاي دور و نزديك به سوي خود كشانده است و نقش به سزايي در رونق جهانگردي اين ديار داشته است.

فصل اول: مقدمه اي بر مشخصات تحقيق

1-1- بيان موضوع و تشريح آن:

شهر موجودي است زنده و پويا و متحول در بستر زمان و بر پهنه مكان، متشكل از اجزاء فيزيكي و انساني و روابط پيچيده ميان آنها و متبلور از نقش انسان و انديشه والاي او و متأثر از عوامل و شرايط اقتصادي، اجتماعي، فرهنگي، تاريخي، جغرافيايي و سياسي ويژه است. بدون شك مسجد جامع يكي از اين عناصر بوده است. اكنون با  از بين رفتن اين مركز محلات. محلات قديمي از رونق افتاده است اما امروزه اين مجموعه هاي تاريخي به عنوان عناصر ميراث فرهنگي به شمار مي رود كه مي توانند در جذب توريست داخلي و خارجي نقش به سزايي داشته باشند و سازمان ميراث فرهنگي با توجه به اقداماتي كه در اين زمينه انجام داده توانسته است صنعت توريست را گسترش دهد و باعث ايجاد فرصت هاي شغلي شود.

زيرا فرصت هاي شغلي تشكيل دهنده اين بخش است. علاوه بر اين عوامل نبايد موقع جغرافيايي و ارتباطي خاصي از يزد در مركز كشور داشته را فراموش كرد كه از روزگاران پيش همواره نزد سياحان، بازرگانان و مسافران داراي جايگاه ويژه اي بوده است اين ويژگي در سرنوشت استان به ويژه يزد به عنوان مركز استان تأثير به سزايي گذاشته و موجب رواج و رونق بازرگانان رفت و آمدهاي بسيار و آثار فراوان اجتماعي و اقتصادي و فرهنگي شده است.

1-2- اهميت و ضرورت مطالعه

انتخاب مسجد جامع به عنوان بناهاي مهم شهر يزد بررسي جايگاه آن در نقش اقتصادي شهر و توسعه آن حائز اهميت است. مسجد جامع يزد به عنوان مهمترين و معتبرترين اثر معماري واقع در حاشيه كوير مركز ايران مي تواند در رشد و توسعه اقتصادي شهر يزد. استان و حتي ناحيه هم تأثير گذار باشد لذا ضرورت تحقيق از لحاظ اجتماعي، اقتصادي و تأثير ات آن در توسعه اقتصادي شهر مورد توجه است كه اميد است با تلاش و كوشش متخصصان و مسئولين مربوط از اين موهبت هاي خدادادي اين سرزمين استفاده شود و صنعت بدون دور و صادرات نامرئي محصولات يا خدمات توريست را در كنار ديگر بخش هاي صنعتي و كارخانه اي بتواند علاوه بر رشد و توسعه اقتصادي باعث اعتلاي فرهنگ مردمان اين ديار شود.

1-3- محدودة مورد مطالعه

شهر يزد با حدود 5/99 كيلو متر مربع در مركز استان يزد در مسير راه اصفهان، كرمان قرار دارد و داراي مختصات جغرافيايي 31 درجه و 54 دقيقه عرض شمالي و 54 درجه و 23 دقيقه طول شرقي قرار دارد و به منزله پل ارتباطي بين مناطق شمال و جنوب كشور محسوب مي شود جاده معروف سنتو كه بندرعباس را به تهران متصل مي‌كند از ميان اين استان و از شهر يزد مي گذرد و مسجد جامع كبير يزد در قلب برزن نهادادن كه هسته تاريخي بافت قديم شهر يزد به شمار مي روند قرار رفته است.

1-4- سؤالات تحقيق:

1- جايگاه مسجد جامع در جذب توريسم براي شهر يزد چيست؟

2- آيامسجد جامع به عنوان مهمترين اثر تاريخي شهر يزد توانسته است در اقتصاد اين شهر تأثير گذار باشد.

1-5- متدولوژي

اين تحقيقي كه جهت انجام يك كار دانشجويي بوده است هدف آن بررسي اثرات مسجد جامع يزد و جايگاه آن در نقش اقتصادي شهر يزد مي باشد كه روش جمع اوري اطلاعات به شيوه ميداني و كتابخانه اي بوده و اين تحقيق توصيفي، تحليلي
مي باشد و هم چنين در اين تحقيق براي ترسيم نمودارهاي مربوطه از نرم افزار Cxcell‌ استفاده شده است.

1-6- محدوديت ها و امكانات تحقيق

اين تحقيقي مانند هر تحقيق ديگري داراي محدوديت ها و امكاناتي بوده است از جمله:

1- كمبود آمار و اطلاعات از سوي سازمان ميراث فرهنگي

2- عدم همكاري كتابخانه وزيري

3- نا مناسب بودن شرايط آب و هوايي (گرماي بيش از حد هوا)

4- عدم جواب صحيح مغازه داران و ليدرها.

فصل دوم:

خلاصه اي از شرايط جغرافيايي شهر يزد

2-1- شرايط طبيعي

2-1- موقع جغرافيايي- حدود وسعت

الف) موقع رياضي

شهر يزد با وسعت حدود 5/99 كيلومتر در مركز استان يزد در مسير راه اصفهان و كرمان قرار دارد و داراي مختصات جغرافيايي 31 درجه و 54 دقيقه عرض شمالي و 54 درجه و 23 دقيقه طول شرقي است و متوسط ارتفاع آن از سطح دريا بيش از 1200 متر مي باشد.

ب) موقع نسبي

استان يزد (و به تبع آن شهر يزد) چون در واحد طبيعي بيابان مركزي ايران و در حدود محدودة خشك و بياباني دنيا قرار دارد. محدوديت هاي شديدي در زمينه آب دارد. علاوه بر اين يزد به دليل موقعيت جغرافيايي ويژه اي كه در مركز ايران دارد در طول تاريخ همواره به دور از بحران ها و درگيري ها و تداخل فرهنگي قرار داشته است.

فاصله شهر يزد با ديگر شهرهاي حاشيه اي در چهار سوي كشور

يزد كه در كمربند خشك و نيمه خشك نيمكره شمالي قرار گرفته است. با همه كمبودهاي طبيعي به منزله پل ارتباطي بين مناطق شمالي و جنوبي كشور محسوب
مي شود جاده معروف سنتو كه بندرعباس را به تهران متصل مي كند از اين استان و شهر مي گذرد.

ج) حدود و مرزها

از شمال يزد از شمال و غرب به استان اصفهان

از شمال شرقي به خراسان

از جنوب غربي به فارس

از جنوب شرقي به كرمان محدود مي شود[1].

2-1-2- زمين شناسي

فلات مركزي ايران كه يزد بخشي از آن است. از لحاظ زمين شناسي يك ژئوسنكلينال است. اين گودال وسيع كه به وسيله رسوب هاي جوان پر شده در اثر فشارهاي جانبي داراي چين خوردگي هاي فراوان است كه از نشانه هاي آن رشته كوه هاي به هم ريخته و قديمي و بالاخره تشكيل چاله ها و كويرهاي پهناوري چون دشت لوت و كوير نمك است در تشكيلات و طبقات زمين شناسي استان يزد از قديمترين (پركابرين) تا جديدترين (نئوژن) رسوب ها مشاهده مي شود قسمت بزرگي از اين رسوب ها متعلق، دوره (نزوزوئيك و سنوزوئيك) بوده كه سنگهايي از جنس آهك، گچ، نمك سيليسي باز است. مرمر و … را در خود جاي داده است[2].

2-1-3- اقليم حاكم و مشخصات آن

يزد به سبب موقعيت جغرافيايي اش در فلات مركزي ايران داراي آب و هواي اقليمي. گرم و خشك بياباني است و در اين ديار نوسان دما در تابستان و زمستان و حتي در شب و روز زياد است و اين ويژگي هاي آب و هوايي منطقه به شمار مي روند.

از اين نگاه يزد داراي دو فصل است. فصل گرما (اسفند تا مهر) فصل كوتاه سرما (آبان تا اواخر بهمن) معمولاً سردترين ماههاي سال دي و بهمن و گرمترين آن تير و مرداد است. در فصل تابستان يزد با آن كه روزهاي بسيار گرمي دارد ولي شب ها اغلب خنك دلنشين است. يزد بطور كلي از نظر بارش هاي جوي داراي محدوديت شديد است و همواره كمبود آب دارد.

2-1-4- منابع آب

به علت موقعيت ويژه جغرافيايي استان يزد و نزديكي با كويرو مقدار بسيار اندك ريزش هاي جوي محدوديت منابع آب دشواري ها و مسائل بسياري پديد آمده كه عمده ترين آن ها عدم گسترش كشاورزي مي باشد.

بطور كلي منابع آب را مي توان به دو بخش آب هاي سطحي و آب هاي زير زميني تقسيم نمود.

آب هاي سطحي: به علت كمي ريزش هاي جوي هيچگونه رودخانه دائمي در اين منطقه وجود ندارد.

– آب هاي زير زميني (قناتها، جاده ها) از روزگار كهن يكي از منابع مهم مورد استفاده مردم يزد آب هاي زير زميني بوده است از سال 1333 شمسي كار حفر و بهره برداري از چاه هاي عميق و نيمه عميق شروع شده و به علت نياز دائم متأسفانه اين فعاليت در منطقه گسترش يافته است به گونه اي كه در امروزه در اغلب مناطق استان انواع چاه‌هاي عميق و نيمه عميق جايگزين قنات شده است.

لازم به ذكر است كه گفته شود سفره آب زير زميني (دشت يزد- اردكان) بخش مهمي از آب مورد مصرف كشاورزي، شرب و صنعتي اين شهرستان را تأمين مي كند.

2-1-5- نتيجه گيري و بيان كلي شرايط طبيعي

از بررسي شرايط طبيعي منطقه نتايج زير حاصل مي شود.

1- استان يزد در مركز كشورواقع شده و داراي آب و هواي گرم وخشك مي باشد از همين رو توان بسيار كمي را در زمينه كشاورزي داراست. كشاورزي تنها با كوششي زياد مردمان اين خطه امكان پذير مي باشد.

در مقابل، شرايط مناسبي را براي بخش صنعت دارا مي باشد. تمركز صنعت در شهرها و عدم رونق كشاورزي در روستا نيز سبب مهاجرت روستائيان به شهرها گرديده است.

2- منابع آبي و صنعت بسيار مناسبي دارد و توسعه بي رويه شهر يزد باعث انتقال آب در مساحت بيشتر و به تبع آن هدر رفتن بيشتر و هزينه بالاتر مي گردد.

3- زمين شناسي استان شرايط مناسبي را براي رونق صنايع فراهم آمده است كه خود منجر به جلب مهاجرين روستايي و عامل مؤثري در توسعه بي رويه افقي شهر است.

4- ژئومورفولوژي شهر يزد امكان توسعه فيزيكي را فراهم آورد كه با عدم مديريت صحيح زمينه توسعه بي رويه شهر فراهم تر گرديده است.

5- فراواني انواع خاك ها به خصوص خاك رس توليد مصالح ساختماني را بسيار زياد نموده است كه اين مسئله نيز ساخت و ساز ها را آسان و كم هزينه تر نموده است.

6- شدت زمين لرزه، در شهر يزد بسيار كم و از نظر شدت زلزله ودر مرتبه ششم قرار گرفته است اين امر باعث شده است نيازي به رعايت اصول فني و محكم سازي جدي براي ساخت و سازها نباشد لذا ساخت و سازها بسيار آسان و كم هزينه مي باشد.

2-2- مشخصات اجتماعي، انساني و اقتصادي:

استان يزد در انتهاي ضلع جنوبي دشت كوير قرار گرفته است. مردم يزد، قرن هاست كه در كنار اين دشت پهناور و خشك بياباني به سر برده است با شرايط زيست محيطي آن هماهنگ و همگام شده اند. همسازي انسان و محيط زيست خود موجب پيدايي شرايط ويژه شده است. كه هم غور انسان و هم غور طبيعت در آن به چشم مي خورد بسياري از پديده هاي فرهنگ و زندگي مردم اين ديار زاييده همين شرايط است، ساختار اقتصادي- اجتماعي ويژگي هاي معماري و شهرسازي، شكل پوشاك و نوع خوراك، خصوصيات ذاتي و اخلاقي باورها و زبان و فرهنگ يزد جلوه هاي گوناگون اين تأثير متقابل اند.

الف: وجه تسميه يزد

واژه يزد نامي است باستاني كه ريشه در كيشت يايزت YAZT يسين YASN دارد، با مفاهيمي چون ستايش، نيايش، پرستش ايزد و … يزد به معناي پاك و مقدس است و شهر يزد به مفهوم شهر خدا و سرزمين مقدس است. عبدالحسين آيتي در آتشكده يزد روايتي را باز گفته كه گوياي شهر باستاني يزد را ايساتيس ناميده است. مقدس است. عبدالحسين آيتي در آتشكده يزد روايتي را بازگفته كه گوياي شهر باستاني يزد را ايساتيسي ناميده است كشسم بم نام ديگري است كه به اين ناحيه داده شده است پايد مخفف كثنويه يا كسنويه مي باشد.

نوشته اند كه در زمان اسكندريه يزد را كثه مي ناميدند و آن اولين عمارت و آبادي يزد بود و زندان ذوالقرنين يا زندان اسكندر شهرت داشت اما يزد آخرين نامي است كه به ما رسيده است كه در دوره ساسانيان آن را «يزدان» يا يزنان مي گفتند و اين واژه ي است كه ريشه مقدس ديني دارد.

يزد دارالعباده

در پارهاي از متون قديم، يزد دارالعباده نيز گفته اند. احمد كايت مورخ يزدي قرن 9 نوشته است در سال 54 هجري ملكشاه سلجوقي حكومت يزد را به علاء الدوله كالنجار واگذار كرد و آنرا دارالعباده ناميد.

ب: زبان

مردم استان يزد به زبان فارسي رايج با پاره اي ويژگي هاي گويشي سخن مي گويند لهجه يزدي جزء نيم زبان هاي مركزي دسته باختري است كه در بخش باختري فلات ايران تا حدود مرزهاي ايران رواج دارد.

در بيشترين زبان هاي مركزي از جمله لهجه شيرين يزدي آنرا آميختگي كمتري با زبان عربي ديده مي شود.

زرشتشيان يزد به زبان نياكان خويش زبان فارسي دري سخن مي گويند زبان زرشتشتيان يزد به دليل پاره اي از عوامل اجتماعي، فرهنگي و اقتصادي آميختگي بسياري با زبان فارسي پيدا كرده به طوريكه آهنگ ناتوان شدن و حتي فراموش شدن آن روز به روز تندتر مي شود.

ج: مذهب

پيش از ورود مسلمانان به ايران مردم استان يزد نيز مانند مردم نقاط ايران زرتشتي بودند، انقراض حكومت ساسانيان در نيمه نخست دهه اول هـ. ق مردم بيشتر نقاط ايران از جمله يزد به اسلام گرويدند ولي برخي از آنان با پرداخت خود به دين خود را حفظ كردند و زرتشتي باقي ماندند قريب به اتفاق مردم يزد 15 مسلمان و پيرو شيعيان جعفري اند.

د: نژاد

مردم يزد از نژاد اروپايي و ايراني هستند و به علت موقعيت جغرافيايي ويژه اين استان، از آميختن با نژادهاي غير ايراني تا اندازه اي مصون ماندند در روزگار باستان و آغاز مديت و آبادي در اين سامان نژادهاي ديگري در اين ناحيه مي زيستند و با نژادهاي اصلي آن در آميختند. اين آميزش بعدها در سرگذشت اجتماعي، فرهنگي و حتي تركيب نژادي مهاجران تازه رسيده آريايي تأثير بسيار داشته است.

در نيمه هزاره دوم پيش از ميلاد آريايي ها به فلات مركزي ايران از جمله يزد كه در دل اين فلات قرار دارد روي آوردند در دوره هاي بعد نيز گروه هاي عرب، ترك، مسيحي، كليمي به اين منطقه آمدند در سده اخير نيز اعراب مهاجر به اين استان آمده در آن ساكن شدند.

هـ : تعداد و رشد جمعيت

نخستين آمارگيري جمعيتي در شهر يزد در سال 1319 انجام شد كه در اين سال تعداد جمعيت شهر يزد بر اثر 60096 نفر گزارش شده در سرشماري سال 1335جمعيت يزد به 63502 نفر رسيد كه با

1- يزد نگين كوير. مجموعه اطلاعات و راهنماي سياحتي. كاري از استانداري يزد زمستان 75، آشنايي با جغرافياي استان يزد. دكتر مستوفي.

2- همان منبع