مقاله تعيين ارتباط بين سلامت روان و شيوه‌هاي مدارا در دانشجويان جديدالورود دانشگاه علوم پزشكي شهيد بهشتي
سابقه و هدف:
سلامت روان از موضوعات بحث‌انگيز در روانپزشكي است. از جمله عوامل مرتبط با آن توانايي مداراي افراد با تغييرات و استرس‌ها مي‌باشد. اين پژوهش با هدف بررسي سلامت روان و شيوه‌هاي مدارا در دانشجويان جديد الورود (مهرماه 83) دانشگاه علوم پزشكي شهيد بهشتي انجام پذيرفت.
مواد و روشها:
اين پژوهش بر روي 249 نفر از دانشجويان پنج دانشكدة دندانپزشكي، پزشكي، پرستاري و مامايي، تغذيه و توانبخشي به شيوة مقطعي و با استفاده از پرسشنامه‌هاي سلامت عمومي 28 سؤالي (GHQ-2-8)، پرسشنامه مداراي بلينگز و موس و يك پرسشنامه اطلاعات دموگرافيك انجام و با شيوه‌هاي آماري كاي‌دو و T-Student Test تجزيه و تحليل گرديد.
يافته‌ها:
در كل 1/36% از دانشجويان مورد مطالعه امتياز بزرگتر يا مساوي نمرة برش در GHQ (نمره 23) را بدست آوردند كه بين دو جنس تفاوت معناداري مشاهده نشد (05/0P>).
افرادي كه با استفاده از GHQ به عنوان مشكوك به اختلالات روانپزشكي تلقي مي‌شوند (نمره بالاتر يا مساوي با نمرة برش)، بيش از بقيه از راهبرد مداراي جسماني كردن و مهار هيجاني استفاده مي‌نمودند (05/0P<) و افراد با امتياز كمتر از نمرة برش در GHQ (افراد با سلامت روان بيشتر) از توانايي حل مسأله و ارزيابي شناختي بيشتري برخوردار بودند (05/0P<).
از نظر جلب حمايت اجتماعي بين دو گروه با امتياز GHQ كمتر از نمرة برش (نمره 23) و امتياز بالاتر يا مساوي نمره برش تفاوت معناداري بدست نيامد.
وضعيت سلامت روان افراد با متغيرهاي جنس، تأهل، رشته تحصيلي، تعداد دفعات شركت در كنكور، وضعيت رضايتمندي از رشته تحصيلي و عوامل مؤثر در انتخاب رشته تحصيلي ارتباط معنادار آماري نداشت.
نتيجه‌گيري:
افراد با سلامت رواني بيشتر از شيوه‌هاي مداراي فعال و مؤثرتري استفاده كرده، بيشتر اقدام به ارزيابي شناختي مشكلات و يافتن راه‌حل مي‌نمايند. باتوجه به جدايي ناپذيري استرس‌ها از روند زندگي و تحصيل، آموزش شيوه‌هاي مؤثر مدارا به دانشجويان خصوصاً در ابتداي دوران تحصيل مي‌تواند مصونيت آنها را در برابر پريشاني رواني افزايش دهد.
واژگان كليدي: سلامت روان، مدارا[1]، GHQ[2]
«مقدمه»
موضوع سلامت روان از موضوعات بحث‌برانگيز در روانپزشكي است. از جمله عوامل مرتبط با سلامت روان، توانايي مداراي افراد با تغييرات و استرس‌ها مي‌باشد كه به نظر مي‌رسد اين دو رابطه‌اي دوجانبه با يكديگر داشته باشند. يعني برخورداري از توانايي انطباق و مداراي بهتر، در حفظ سلامت روان افراد دخيل است و از طرفي برخورداري از سلامت روان، اتخاذ شيوه‌هاي انطباقي را در پي خواهد داشت.(1)
از جمله مهارتهاي مدارا (Coping) مي‌توان به شيوه‌هاي مداراي مشكل‌مدار (Problem-focused) و مداراي هيجان‌مدار (Emotion-focused) اشاره كرد كه در شيوه‌هاي مشكل‌مدار شخص مي‌تواند به مسأله يا وضعيت خاصي كه پيش آمده بپردازد و به دنبال راهي باشد براي تغيير دادن وضعيت و اجتناب از آن در آينده. در شيوة هيجان‌مدار، شخص مي‌تواند حواس خود را بر تسكين و تخفيف هيجانات همراه با موقعيت پرفشار متمركز مي‌كند، حتي اگر نتواند آن موقعيت پرفشار را تغيير دهد. اكثر مردم در مواجهه با استرس از هر دو نوع مدارا استفاده مي‌كنند.(1)
چهار نوع اساسي فرايند مدارا وجود دارد كه عبارتند از (2):
الف) مداراي روي‌آوري- شناختي (Cognitive-approach coping): تجزيه و تحليل شناختي و ارزيابي مجدد مثبت، پذيرش مسئوليت و خويشتنداري.
ب) مداراي روي‌آوري- رفتاري (Behavioral-approach coping): شامل جستجوي راهنمايي و حمايت و به كارگيري عمل معيني متناسب از قبيل مداراي مبتني بر حل مسأله در رويارويي مستقيم با يك رويداد و پيامد آن است.
ج) مداراي اجتنابي- شناختي (Cognitive-avoidance coping): شامل پاسخهايي كه هدف آن انكار يا به حداقل رساندن جديت يك بحران يا پيامدهاي آنست.
د) مداراي اجتنابي- رفتاري (Behavioral-avoidance coping): شامل مشوقهاي جايگزين است كه در آن شخص سعي مي‌كند درگير فعاليتهاي جديد شود و آنها را به عنوان جايگزين فقدان‌هاي ناشي از بحران‌ها تعيين كند. افرادي كه در موقعيتهاي پرفشار از مداراي مشكل‌مدار استفاده مي‌كنند كمتر دچار افسردگي مي‌شوند.(1)
در پژوهشي در سال (3 و1992) مشخص شد كه دانشجوياني كه از مكانيسمهاي مداراي درگير شدن يا روي آوردن (Engagement) استفاده مي‌كنند از ميزان افسردگي كمتري نسبت به گروهي كه از مكانيسمهاي اجتنابي استفاده مي‌كنند برخوردارند(3) در مطالعه‌اي ديده شد كه شيوه‌هاي فعال‌مدارا (Active coping styles) داراي ارتباط منفي با پريشاني رواني بود.(4) در بررسي ديگري مشخص شد كه نمرات كسب شده در آزمونهاي مشكل‌مدار تحت تأثير افسردگي و مداراي هيجان‌مدار تحت تأثير ميزان اضطراب واقع مي‌شوند ولي شيوه‌هاي مداراي اجتنابي بطور قابل توجهي از ميزان اضطراب و افسردگي افراد متأثر نمي‌شوند.(5)
در بررسي ديگري در انگلستان ديده شد، افراد مشكوك به ابتلا به اختلالات روانپزشكي (براساس آزمون GHQ) از مكانيسمهاي مداراي رفتاري- اجتنابي و انكار بيش از ساير افراد استفاده مي‌كنند.(6)
نتايج تحقيقات موس و شافر (1993) بيانگر آن است كه اكثر افرادي كه بيشتر بر مداراي روي‌آوري متكي‌اند، در زندگي بهتر با عوامل استرس‌زا سازگار مي‌شوند و نشانگان روان‌شناختي كمتري را تجربه مي‌كنند.(2)
اين مطالعه با هدف بررسي سلامت روان و شيوه‌هاي مدارا و بررسي ارتباط بين اين دو در دانشجويان جديدالورود (مهرماه 83) دانشگاه علوم پزشكي شهيد بهشتي انجام پذيرفت.
«مواد و روشها»
اين مطالعه يك مطالعه مقطعي (Cross-Sectional) از نوع توصيفي تحليلي با حجم نمونه 249 نفر مي‌باشد.
نمونه مورد مطالعه از ميان دانشجويان جديدالورود (مهرماه 1383) 5 دانشكدة دندانپزشكي، پزشكي، پرستاري و مامايي، تغذيه و توانبخشي دانشگاه علوم پزشكي شهيدبهشتي شركت‌كننده در كارگاههاي آموزش ارتباط مؤثر به شيوة غيرتصادفي ساده انتخاب شدند.
محدودة سني شركتكنندگان 34-18 سال با متوسط سني 97/18 سال بود. از مجموع 249 شركت‌كننده، 162 نفر (1/65%) در مقطع كارشناسي، 85 نفر (1/34%) در مقطع دكتراي عمومي و 2 نفر (8/0%) در مقطع كارشناسي ارشد مشغول به تحصيل بودند. در مجموع 198 نفر (5/79%) شركتكنندگان مؤنث و 51 نفر (5/20%) مذكر، 246 نفر (8/98%) مجرد و 3 نفر (2/1%) متأهل بودند.
شيوة جمع‌آوري اطلاعات به صورت پرسشنامه‌اي بود. پرسشنامه‌ها بدون ذكر نام و شامل يك پرسشنامه اطلاعات دموگرافيك، يك پرسشنامه سلامت عمومي 28 سؤالي (GHQ-28) و پرسشنامه مداراي بلينگز و موس (Billings , moos) بود. در پرسشنامه اطلاعات دموگرافيك راجع به سن، جنس، تأهل، مقطع تحصيلي، رشته
[1]- Coping
[2]- General Health Questionnaire
مقاله تعيين ارتباط بين سلامت روان و شيوه‌هاي مدارا در دانشجويان جديدالورود دانشگاه علوم پزشكي شهيد بهشتي