بررسي عوامل اجتماعي موثر درافت تحصيلي در ميان دانش آموزان دختر و پسر در مقطع متوسطه

چكيده

از مسائل مهم جامعه ما افت تحصيلي دانش‌آموزان در مقاطع مختلف تحصيلي است. پديده‌اي كه مانعي جدي براي رسيدن به  اهداف عالي آموزش و پرورش به حساب مي‌آيد. موضوع تحقيق حاضر «بررسي عوامل اجتماعی مؤثر بر افت تحصيلي دانش‌آموزان مقطع متوسطه (دختر و پسر) در شهرستان آمل است. هدف اصلي پژوهش حاضرشناخت عوامل اجتماعي مؤثر بر افت تحصيلي دانش‌آموزان و ارائه راهكارهاي صحيح بر اساس ارزشها و هنجارهاي ملي و ديني براي بهبود اين وضعيت است. روش تحقيق ما پيمايشي و جامعة آماري ما مجموع دانش‌آموزان دختر و پسري است كه در خرداد ماه 1383 نتوانستند كارنامه قبولي دريافت كنند. شيوه نمونه‌گيري در تحقيق حاضر، نمونه گیری طبقه ای متناسب از نظر حجم بوده و  بر اساس آن 178 دانش‌آموز به عنوان حجم نمونه انتخاب شدند. از ميان رويكردهاي مختلف جامعه‌شناسي در مورد افت تحصيلي، رويكرد تضاد به عنوان رويكرد اصلي در چارچوب نظري انتخاب شد كه بر اساس آن رويكرد، مدل كلي تحليل رسم شده و تحقيق صورت گرفت. در تحقيق حاضر متغير وابسته ما افت تحصيلي بود كه متغيرهاي مستقل زيادي بر آن تأثير داشت ولي چهار متغير عمده انتخاب شده و بر اساس آن چهار فرضيه كلي بدين گونه مطرح شد. بين پايگاه اجتماعي – اقتصادي خانواده، سطح تحصيلات خانواده، عدم انسجام و گسيختگي روابط در خانواده و نگرش فرد نسبت به آينده شغلي خود با افت تحصيلي رابطه معناداري وجود دارد. بررسي هر چهار فرضيه از طریق ضريب همبستگي تای كندال صورت گرفت كه نتايج آنها بدين گونه است. فرضيه اول يعني بين پايگاه اجتماعي – اقتصادي خانواده با افت تحصيلي با اطمينان 99 درصد و سطح خطاي كمتر از 1درصد و فرضيه دوم يعني بين سطح تحصيلات خانواده و افت تحصيلي با اطمينان 99 درصد و سطح خطاي كمتر از 5 درصد و فرضيه سوم يعني بین عدم انسجام و گسيختگي روابط در خانواده با افت تحصيلي با اطمينان 99 درصد  و سطح خطاي كمتر از 1 درصد نشانگر رابطه بين سه متغير اصلي مستقل بيان شده با افت تحصيلي بود ولي در آزمون فرضيه چهارم هيچ رابطه‌ آماري معناداري بين نگرش فرد نسبت به آینده شغای با افت تحصیلی وجود ندارد. جهت شناخت ميزان و شدت همبستگي ميان مجموعه متغيرهاي مستقل  و متغير وابسته از تحليل رگرسيون چند متغيره وبرای شناخت اثرات مستقيم و غير مستقیم متغیرهای مستقل بر متغير وابسته یعنی افت تحصيلي از روش تحليل مسير استفاده شده است كه در روش تحليل رگرسيون سطح تحصيلات خانواده (با ضريب تأثير 18/0)  و در روش تحليل مسير (با مجموع ضريب مسير (21/0) بيشترين تأثير را بر متغير وابسته يعني افت تحصيلي داشته است

فهرست مطالب

عنوان                                       صفحه

فصل اول: کليات

1-1- مقدمه……………………………… 2

1-2- بيان مساله…………………………. 3

        سوال اصلي تحقيق…………………. 6

1-3- اهميت وضرورت تحقيق………………….. 8

1-4- اهداف تحقيق………………………… 12

فصل دوم : ادبيات تحقيق………………….. 12

2-1- پيشينه تحقيق……………………….. 12

2-1-1- پيشينه تحقيق درجهان……………….. 14

2-1-2- پيشينه تحقيق درايران………………. 17

2-2- مفهوم آموزش وپرورش………………….. 20

2-3- جامعه شناسي آموزش وپرورش…………….. 21

2-4- هدف جامعه شناسي آموزش وپرورش…………. 22

2-5- نظام جديد آموزش وپرورش درايران……….. 24

2-6- نظام آموزش وپرورش جمهوري اسلامي ايران….. 26

2-7- آموزش وپرورش دوره متوسطه…………….. 29

2-8- افت تحصيلي…………………………. 34

2-9- عوامل افت تحصيلي……………………. 48

2-10- بررسي افت تحصيلي وعوامل موثر درآن درچند کشور خارجي 48

2-11- دلايل ترک تحصيل در منطقه خاورميانه……. 51

2-12- افت تحصيلي درچند کشور پيشرفته صنعتي وشيوه هاي مقابله با آن  51………………………………………

2-13- مقابله با افت تحصيلي درکشورهاي آسيا واقيانوس آرام  51

2-13-1- اقدام هاي سازماني………………… 51

2-13-2- اقدام هاي تربيتي ………………… 52

2-13-3- اقدام هاي انگيزشي ومادي…………… 52

2-13-4- مشارکت اولياء وجامعه محلي…………. 52

2-13-5- اقدامهاي غير رسمي………………… 53

2-14- افت تحصيلي درغرب وشيوه هاي مبارزه باآن.. 53

2-14-1- افت تحصيلي وعوامل فردي……………. 53

2-14-2- افت تحصيلي وکمبود خانوادگي………… 54

2-14-3- افت تحصيلي وعوامل درون مدرسه………. 55

2-15- شيوه هاي برخورد با پديده افت تحصيلي درغرب 56

2-15-1- روشهاي ترميمي وجبراني مقابله با افت تحصيلي   56

2-15-2- روشهاي تغيير وتحول بنيادي مدرسه……. 56

2-16- روشهاي اصلاحي ودرمان آموزش وپرورش…….. 58

          گرايش اول تامل آموزش وپرورش جبراني ، کلاسهاي تطبيقي ، آموزش متقابل و      خدمات حمايتي در مدرسه است.

2-16-1- آموزش وپرورش جبراني………………. 59

2-16-1-1- برنامه هاي متنوع جبراني…………. 59

2-16-1-2- اثرات آموزش وپرورش جبراني……….. 60

2-16-2- خدمات حمايتي…………………….. 61

2-16-2-1- خدمات حمايتي در فرانسه………….. 61

2-16-2-2- خدمات حمايتي در بلژيک : کلاسهاي تطبيقي 62

2-16-3- آموزش متقابل…………………….. 63

2-16-4- جنبشهاي مبارزه با نابرابريها………. 64

2-16-5- آموزش خانواده……………………. 66

2-16-6- پيوند خانه ومدرسه………………… 68

2-16-7- پروژه هاي محلي ومنطقه اي مبارزه با افت تحصيلي    69

2-17- بررسي مساله افت تحصيلي وارائه راه حلهاي پيشنهادي در ايران   72

2-18- خسارتهاي ناشي از شکست تحصيلي درايران…. 77

2-19- راه حلهاي پيشنهادي واجرايي………….. 78

2-20- روش ديگر جلوگيري از افت تحصيلي………. 79

2-21- رويکردهاي جامعه شناسي به آموزش وپرورش… 83

2-22- مفاهيم کليدي………………………. 93   

2-23- چارچوب نظري تحقيق………………….. 98

         نقد وبررسي رويکردهاي جامعه شناسي به آموزش وپرورش

2-24- مدل تحليلي تحقيق…………………… 105

2-25- فرضيه هاي تحقيق……………………. 106

          مدل تحليلي عوامل اجتماعي موثر بر افت تحصيلي

2-26- تعاريف نظري وعملياتي مفاهيم…………. 108

فصل سوم : روش شناسي تحقيق……………….. 117

3-1- جامعه آماري………………………… 117

3-2- شيوه برآورد حجم نمونه……………….. 118

3-3- روش نمونه گيري……………………… 119

3-4- واحد وسطح مشاهده……………………. 120

3-5- شيوه جمع آوري اطلاعات………………… 121

3-6- اعتبار وپايايي……………………… 122

3-7- روش تجزيه وتحليل داده هاي آماري………. 123

3-8- محدوديتها………………………….. 123

فصل چهارم : نتيجه گيري ويافته هاي تحقيق

4-1- نتايج توصيفي……………………….. 128

4-2- نتايج همبستگي ها……………………. 143

4-3- نتايج حاصل از تحليل رگرسيون چند متغيره… 151

4-4- نتايج حاصل از تحليل مسير…………….. 154

فصل پنجم : نتيجه گيري وپيشنهادات

5-1- خلاصه نتايج حاصل از توصيف داده ها……… 159

5-2- خلاصه نتايج حاصل از تبيين داده ها……… 160

5-3- پيشنهاد ها…………………………. 166

فهرست نمودار و جداول

عنوان                                       صفحه

جدول شماره 1) توزيع فرواني جنس پاسخگويان

جدول شماره 2) توزيع فرواني تأهل پاسخگويان

جدول شماره 3) توزيع فرواني محل تولد پاسخگويان

جدول شماره 4) توزيع فرواني سال تولد پاسخگويان

جدول شماره 5) توزيع فرواني رشته تحصيلي

جدول شماره 6) توزيع فرواني نوع مدرسه

جدول شماره 7) توزيع فرواني معدل درسي دانش‌آموزان

جدول شماره 8) توزيع فرواني تعداد دروس تجديدي

جدول شماره 9) توزيع فرواني ميزان تحصيلات پدر

جدول شماره 10) توزيع فرواني ميزان تحصيلات مادر

جدول شماره 11) توزيع فرواني شغل پدر

جدول شماره 12) توزيع فرواني شغل مادر

جدول شماره 13) توزيع فرواني درآمد ماهيانه خانوار

جدول شماره 14) توزيع فرواني مقدار زمين زراعتي

جدول شماره 15) توزيع فرواني تعداد اعضاء خانواده

جدول شماره 16) توزيع فرواني زندگي با افراد

جدول شماره 17) توزيع فرواني كمك گرفتن درسي

جدول شماره 18) توزيع فرواني زير بناي فعلي منزل مسكوني

جدول شماره 19) توزيع فرواني سرپرستي مالي خانواهد

جدول شماره 20) توزيع فرواني توزيع فراواني وضعيت مسكن

جدول شماره 22) توزيع فرواني توزيع فراواني محل سكونت

جدول شماره 23) توزيع فرواني توجه به رفع مشكلات

جدول شماره 24) توزيع فرواني ميزان نظارت والدين (پدر)

جدول شماره 25) توزيع فرواني ميزان تظارت والدين (مادر)

جدول شماره 26) توزيع فرواني رابطه صميمانه و عاطفي والدين

جدول شماره 27) توزيع فرواني برنامه‌ريزي والدين جهت كنترل درسي فرزندان (پدر)

جدول شماره 28) توزيع فرواني برنامه‌ريزي والدين جهت كنترل درسي فرزندان (مادر )

جدول شماره 29) توزيع فرواني تمايل به درس خواندن

جدول شماره 30) توزيع فرواني وجود شغل مناسب

جدول شماره 31) توزيع فرواني انتخاب شغل دلخواه

جدول شماره 32) توزيع فرواني استفاده از كتابها …

جدول شماره 33) توزيع فرواني استفاده از امكانات براي كمك به حل تمرينها و  …

جدول شماره 34) توزيع فرواني استفاده از معلمان خصوصي

جدول شماره 35) توزيع فرواني استفادهاز آموزشگاهها

جدول شماره 36) توزيع فرواني استفاده از اقوام و دوستان

جدول شماره 37) توزيع فرواني تأمين مخارج زندگي

جدول شماره 38) توزيع فرواني جايگاه نظر خواهي در خانواده

جدول شماره 39) توزيع فرواني جنبه‌هاي نظر خواهي از فرزندان

جدول شماره 40) توزيع فرواني قابل اجرا بودن تصميمات فرزندان

جدول شماره 41) توزيع فرواني ميزان پي‌گيري والدين از عملكرد تحصيلي فرزندان (پدر)

جدول شماره 42) توزيع فرواني ميزان پي‌گيري والدين از عملكرد تحصيلي فرزندان (مادر)

جدول شماره 43) توزيع فرواني محيط گرم و عاطفي خانواده

جدول شماره 44) توزيع فرواني توجه به مشكلات روحي و جسمي فرزندان

جدول شماره 45) توزيع فرواني داشتن اطاق خصوصي و …

جدول شماره 46) توزيع فرواني كمك از مشاوران درسي

جدول شماره 47) توزيع فرواني تأثير عدم امكانات رفاهي در …

جدول شماره 48) توزيع فرواني درس خواندن در رشته تضمين شغل

جدول شماره 49) توزيع فرواني بيزاري از رشته فاقد شغل

جدول شماره 50) توزيع فرواني اختلاف با پدر

جدول شماره 51) توزيع فرواني اختلاف با مادر

جدول شماره 52) توزيع فرواني اختلاف با برادر و خواهر

جدول شماره 53) توزيع فرواني ضرورت درس خواندن

جدول شماره 54) توزيع فرواني اميدواري به آينده شغلي

جدول شماره 55) توزيع فرواني اميدواري به آينده شغلي

جدول شماره 56) توزيع فرواني رابطه صميمانه و عاطفي با پدر

جدول شماره 57) توزيع فرواني رابطه صميمانه و عاطفي با مادر

جدول شماره 58) توزيع فرواني رابطه صميمانه و عاطفي با برادر و خواهر

ب) نتايج استنباطي: فهرست نمودار و جداول نتايج استنباطي 

جدول شماره 59) سطح تحصيلات خانواده و افت تحصيلي فرزندان

جدول شماره 60) پايگاه اجتماعي – اقتصادي و افت تحصيلي فرزندان

جدول شماره 61) عدم توجه كلي به فرزند در خانواده و افت تحصيلي دانش‌آموزان

جدول شماره 62) كنترل درسي فرزند از سوي والدين و افت تحصيلي دانش‌آموزان

جدول شماره 63) نگرش فرد نسبت به اينده شغلي خود و افت تحصيلي

جدول شماره 64) امكانات تحصيلي فرزندان در خانواده و افت تحصيلي دانش‌آموزان

جدول شماره 65) گسيختگي روابط عاطفي در خانواده با افت تحصيلي دانش‌آموزان –

جدول شماره 66) سطح تحصيلات خانواده و عدم توجه كلي به فرزند

جدول شماره 67) سطح تحصيلات پدر و توجه به فرآيند تحصيل فرزند

بررسي عوامل اجتماعي موثر درافت تحصيلي در ميان دانش آموزان دختر و پسر در مقطع متوسطه