تحقیق در مورد آثار طلاق
چکیده
این مقاله به بررسی ارتباط بین فقر حاصل از بیکاری و طلاق توسط داده های 1370تا 1390 پرداخته و بیان می کند که افزایش بیکاری در بلند مدت و کاهش توان اقتصادی خانواده(فقر)، افزایش طلاق را در بر خواهد داشت.سپس در راهکارهای آن به توانمند سازی اشاره کرده و نتیجه می دهد که دولت با سیاست های مختلف توانمند سازی همچون افزایش وام اشتغال و ..میتواند.باعث افزایش اشتغال شود و از طلاق های با انگیزه فقر اقتصادی بکاهد.
کلیدواژه : فقر ، طرح خود اشتغالی ، مهارت آموزی ، طلاق ، بیکاری
مقدمه
طلاق و جدایی مهمترین عامل از هم گسیختگی ساختار بنیادی ترین بخش جامعه یعنی خانواده است. طلاق در لغت به معنی رها شدن از عقد و نکاح و پدیده ای است قراردادی که به زن و مرد امکان می دهد تا تحت شرایطی پیوند زناشویی را گیسخته و از یکدیگر جدا شوند و فقر یا تهیدستی به معنای وضعیتی است که فرد فاقد میزان معینی دارایی‌های مادی یا پول است. متاسفانه در جامعه ما شمار جدایی زن و شوهر ها رو به افزایش است و آمار و ارقام نشان از آن دارد که ایران چهارمین کشور پر طلاق دنیاست. به اعتقاد جامعه شناسان تبدیل طلاق به مسئله اجتماعی، مستلزم تبدیل شدن از یک گرفتاری خصوصی و شخصی، به یک مسئله عام ساخت اجتماعی است و زمانی به عنوان مسئله اجتماعی مطرح می شود که از حد معینی خارج شده و فراوانی آن غیر متعارف گردد. بدین لحاظ امروزه، طلاق دیگر یک مشکل فردی نیست، بلکه یک فرایند چند مرحله ای است که نه تنها بر نحوه ارتباط افراد خانواده تاثیر می گذارد، بلکه لطمات شدیدی نیز بر جامعه وارد می سازد، لطماتی که در نهایت کل پیکر جامعه را دستخوش تشنج و مشکلات جدی، عمیق و جبران ناپذیری می کند (محبی، 963). با توجه به آثار طلاق بر روی تمام افراد از قبیل ایجاد افسردگی، اضطراب، رفتارهای پرخاشگرانه، ناتوانی در تحمل مشکلات کار و زندگی، افزایش انحرافات اجتماعی بین زنان و مردان مطلقه، احساس شکست در زندگی به شکل دلتنگی، خستگی، از پا افتادگی، پوچی و بی معنایی در زندگی، ایجاد تفکرات نامطلوب و پارانوئید راجع به هم به خصوص جنس مخالف، احساس گناه و ندامت، خودگشی ، تشنج، عزت نفس پایین، خشم، بی لیاقتی و با توجه به اهمیت موضوع طلاق در زمره غم انگیزترین پدیده های اجتماعی است که متاسفانه مطالعات متعدد در کشور ما نشان داده، آمار طلاق در حال افزایش است (اشرافی و همکاران، 1391: 29).
مشکلات اقتصادی و معیشتی، تن دادن به ازدواج های موقت و یا خارج از عرف اجتماعی، سرخوردگی و کاهش رضایت از زندگی، پذیرش نقش های چندگانه و تعدد نقش ها، روی آوردن به آسیب هایی همچون قتل، خودکشی اعتیاد، فحشا، سرقت، انزوا و اختلال در مناسبات و تعاملات اجتماعی، مشکلات جنسی و روی آوردن به انحرافات جنسی و فساد اخلاقی، مشکلات جنسی و روی آوردن به انحرافات جنسی و فساد اخلاقی، مشکلات ناشی از عدم حضانت فرزندان، دلتنگی و از دست دادن سلامت روانی و جسمی و … از جمله آثار و پیامدهای است که زنان مطلقه با آن درگیر هستند (صدرالاشرفی و همکاران، 1391: 31).
طلاق پدیده ای اقتصادی است، به این معنا که هم می تواند «خانواده» را به عنوان یک واحد اقتصادی بر پای دارد و هم به این معنا که یک عامل اقتصادی مانند «مقدار درآمد خانواده » و به طور کلی «فقر» موجب تز هم گیسختگی خانواده می شود (صدر الاشرفی و همکاران، 1391: 27). به نظر کانگر، دوران های سخت اقتصادی در جامعه نتایج زیانباری بر خانواده ها دارد، از جمله آنها احتمال وقوع گسیختگی خانواده و بی سامانی آن است. محرومیت اقتصادی تعاملات مثبت زوجین را کاهش می دهد و آنها را به سوی طلاق سوق می دهد (Conger & Elder. 1990: 646).
اگرچه مطالعات زیادی در داخل و خارج به بررسی عوامل و آثار طلاق پرداخته اند، اما مطالعات کمی در خصوص آثار عوامل اقتصادی (فقر) بر طلاق صورت گرفته است. این مقاله در صدد بررسی تاثیر نرخ بیکاری بر نرخ طلاق می باشد.این که آیا فقر حاصل از بیکاری تاثیر مثبت بر طلاق دارد با منفی به لحاظ نظری مبهم است، بنابراین ما به صورت تجربی و با استفاده از تحلیل آماری به بررسی رابطه این دو متغیر می پردازیم و به اهمیت توانمندی خانواده برای جلوگیری از طلاق و کاهش مشکلات زنان مطلقه خواهیم پرداخت.
شرایط کلان اقتصادی ممکن است بر احتمالات طلاق اثر بگذارد حتی بر کسانی که ممکن است مستقیما یک شوک شغلی را تجربه نکنند. اینکه آیا طلاق موافق چرخه ای است یا مخالف چرخه ای یا مخالف چرخه ای به لحاظ نظری مبهم است. بنابراین ما یک بررسی تجربی از رابطه بین شرایط کلان اقتصادی و طلاق طی دهه های اخیر انجام داده ایم.
پیشینه تحقیق
آماتو و بیتی (2010)، در مقاله ای با عنوان “آیا نرخ بیکاری بر نرخ طلاق تاثیر گذار است؟ ” با استفاده از داده های 50 ایالت و ناحیه از کلمبیا طی سالهای 1960-2005 به مطالعه اینکه چگونه نرخ بیکاری و طلاق به هم مرتبط اند، پرداخته اند.طبق نتایج کار، بیکاری به طور مثبت در یک تحلیل دو متغیره بر طلاق اثر می گذارد. وقتی که نمونه به دوره های زمانی تقسیم می شود، بیکاری به طور منفی اثر مهمی بر طلاق بعد از سال 1980 داشته است. این یافته ها دلالت شدیدی بر رویکرد “هزینه طلاق» فراهم می کند و فرض می کند که نرخ بالای بیکاری نرخ طلاق را کاهش می دهد.
عیسی زاده و همکاران (1385)، در مطالعه ای تحت عنوان تحلیل اقتصادی طلاق به بررسی ارتباط بین طلاق و بیکاری با اشاره به چهار رویکرد در یک دوره 40 ساله 1345-85 برای ایران و با استفاده از تحلیل سری های زمانی می پردازد. بر اساس این مطالعه ارتباط این دو متغیر در کوتاه غیر معنادار و در بلند مدت معنادار است.
هلرستین و موریل (2011)، در مقاله ای با عنوان” رکود، رونق و طلاق” با انجام یک تحلیل تجربی به بررسی رابطه ی بین نرخ بیکاری ایالتی و نرخ طلاق ایالتی با استفاده از داده های آماری اساسی طلاق در آمریکا طی سالهای 1976-2009 پرداخته اند. طبق نتاج این مطالعه یک رابطه ی منفی قوی و مهم بین نرخ های طلاق و بیکاری وجود دارد که یک درصد افزایش در نرخ بیکاری طی دوره زمانی نمونه، با تقریبا یک درصد کاهش در نرخ طلاق در همان زمان مرتبط است.
جنسن و اسمیت (1990) در مقاله ای با عنوان “بیکاری و از هم پاشیدن ازدواج ها” تاثیر بیکاری را بر احتمال از هم پاشیدن ازدواج ها بررسی میکند. آنها بر اساس داده های پانل برای یک نمونه از زوج های متاهل Danish،ما یک مدل پویا برای احتمال از هم پاشیدن ازدواج تخمین زده اند که تاثیرات ممکن بیکاری زن و شوهر هر دو را به حساب آورده اند. به علاوه عوامل دیگری مثل تحصیلات، سن، حضور فرزندان، مکان اقامت، عوامل سلامتی و اقتصادی را نیز کنترل نموده اند. نتایج تجربی این مطالعه نشان می دهد که بیکاری ظاهرا یک عامل مهم برای ناپایداری ازدواج است. اگرچه فقط بیکاری شوهر مؤثر است و اثر آن نیز فوری است.
روی (2010)، در مطالعه ای با عنوان “نرخ بیکاری و طلاق” به بررسی اینکه آیا تغییرات نرخ بیکاری تاثیری بر احتمال طلاق زوج های متاهل یا هم خانه، دارد یا خیر می پردازد. این مقاله با استفاده از داده های پانل برای استرالیا به این نتیجه رسید که تغییرات نرخ بیکاری بر از هم پاشیدن زندگی افراد متاهل و هم خانه تاثیر گذار است. نرخ بیکاری، برون زاست و از دست دادن کار بصورت واقعی و بالقوه بر افراد مؤثر است. در این مطالعه زوج های متاهل و هم خانه هر دو آورده شده اند. هزینه جدایی برای گروه اول بیشتر است. این مطالعه مدلی را توسعه می دهد که پیش بینی میکند زوج های هم خانه به احتمال بیشتری در مواجهه با افزایش نرخ بیکار ی طلاق می گیرند. نرخ بیکاری بالا بین خانم ها تاثیر چشمگیری بر جدایی زوج های هم خانه دارد، اما تاثیری بر زوج های متاهل ندارد، هیچ الگوی واضحی در مورد رلبطه بیکاری مردان و طلاق وجود ندارد. همچنین به این نتیجه رسیده اند که تغییر در نرخ بیکاری بر تخصیص اوقات بیکاری در خانوارها موثر است. در زوج های متاهل افزایش نرخ بیکاری زنان موجب افزایش اوقات فراغت مردان شده است. تفاوت بین 2 گروه از زوج های متاهل و هم خانه در اینست که گروه اول با هزینه های جدایی بیشتری مواجه است.
دانش و همکاران (1991)، پژوهشی با عنوان علل و عوامل طلاق در شهر تهران انجام داده و عوامل مؤثر بر طلاق در شهر تهران را به دو دسته تقسیم کرده اند: 1- عوامل اقتصادی: از جمله فقر، کمی درآمد، نداششتن مسکن، بیکاری، تورم و … که خود این عوامل معلول عامل جنگ در دهه های گذشته و ازدیاد جمعیت می باشند. 2- عوامل غیر اقتصادی: همانند فرهنگ معارض طرفین، تعدد زوجات، سواد و بیسوادی، اختلافات طبقاتی که در شهر تهران به علت ازدیاد جمعیت مشهود است.
رحیمی (2000)، پژوهشی با عنوان “بررسی علل طلاق در استان خراسان” انجام داد و به نتایج زیر دست یافت: عدم تفاهم اخلاقی، عدم تمکین، بیکاری، مشکلات مالی و اقتصادی، اعتیاد، مداخله دیگران، اختلاف سطح سواد و اختلاف و اختلاف سنی از مهم ترین عوامل طلاق می باشند. در این میان، عدم تفاهم اخلاقی با 23.76% و مشکلات مالی با 16.12% به ترتیب در راس عوامل قرار دارند.
ادوارد و فولر (1992)، پژوهشی با عنوان اشتغال زن و عدم ثبات زندگی زناشویی مؤثر است به گونه ای که عدم ثبات زندگی زناشویی را افزایش می دهد. تحلیل های این پژوهشگران نشان دادند که تاثیرات اشتغال زنان به خودی خود و تعداد ساعات کار مستقیما به هم ارتباط دارند و این مسائل بر فرآیندهای متفاوت زناشویی مؤثرند.
تحقیق دیگری با عنوان «بررسی وضعیت و عوامل مرتبط با طلاق از دیدگاه زوجین مطلقه شهرستان گناباد در سال های 1387-1388» به مشکی و همکاران (1390) انجام شده است. در این پژوهش که به صورت مقطعی و با روش نمونه گیری سرشماری انجام گرفته تعداد 81 زن و 42 مرد مورد بررسی قرار گرفتند. نتایج این پژوهش نشان داد: از نظر عوامل مختلف اجتماعی، اقتصادی، فرهنگی و فردی بیشترین عوامل مرتبط با طلاق، شناخت ناکافی همسر، عدم تفاهم، دخالت فامیل و دیگران در زندگی، بیکاری، اجباری بودن ازدواج، کمبود مهارت های زندگی، اعتیاد، سن پایین ازدواج، شهر نشینی، بیماری های جسمی یا روانی همسر، کمبود مهارت های جنسی و ارتباطی در ازدواج بوده است.
حفاریان و همکاران (1388)، طی پژوهشی با عنوان “مقایسه کیفیت زندگی در زنان مطلقه و غیر مطلقه و رابطه آن با ویژگی های جمعیت شناختی در شهر شیراز” و با استفاده از روش علی- مقایسه ای به بررسی کیفیت زندگی زنان مطلقه در شیراز پرداختند. طبق نتایج این پژوهیش، میانگین نمرات کلیه ابعاد کیفیت زندگی (سلامت فیزیکی، روان شناختی، روابط اجتماعی و محیط زندگی) زنان مطلقه به طور معنا داری کمتر از زنان غیر مطلقه است. همچنین در تحلیل داده ها از بین متغیرهای جمعیت شناختی، متغیر سن و روابط اجتماعی و تحصیلات رابطه معناداری با ابعاد کیفیت زندگی زنان مطلقه داشت.
قلی پور و رحیمیان (1388)، در پژوهشی تحت عنوان ” رابطه عوامل اقتصادی، فرهنگی و آموزشی با توانمندسازی زنان سرپرست” به شناسایی عوامل اثر گذار بر توانمند شدن زنان سرپرست خانوار پرداخته اند. بر اساس یافته های این پژوهش که به صورت پیمایشی انجام شده، بین متغیرهای مستقل (مهارت آموزی، طرح های خود اشتغالی، سهام عدالت، وام و کمک های غیر نقدی) و متغیر وابسته (توانمندسازی) و نیز بین خود متغیرهای مستقل همبستگی وجود دارد. به این مفهوم که تقویت یکی بر تقویت دیگر عوامل تاثیر دارد. یافته های این پژوهش نشان داد که آموزش و طرح های خوداشتغالی موجب بروز احساس توانمندی در زنان سرپرست خانوار می شود.
قلی پور و همکاران (1387)، در مقاله ای با عنوان ” نقش تحصیلات رسمی و اشتغال سازمانی در توانمندسازی زنان تهران” نقش تحصیلات و اشتغال در توانمندسازی روانشناختی زنان در شهر تهران را به صورت توصیفی و با استفاده از پرسشنامه مورد کنکاش قرار دادند. طبق نتایج این پژوهش، تحصیلات و اشتغال سازمانی موجب توانمندی زنان در شهر تهران می شود.
فهرست مطالب
عنوان صفحه
چکیده …………………………………………………………………………………………………………………………………………… 1
کلیدواژه ………………………………………………………………………………………………………………………………………… 1
مقدمه ……………………………………………………………………………………………………………………………………………. 2
پیشینه تحقیق …………………………………………………………………………………………………………………………………… 4
ادبیات نظری ……………………………………………………………………………………………………………………………………. 7
روش تحقیق …………………………………………………………………………………………………………………………………. 10
نتايج آزمون هم انباشتگی ARDL ………………………………………………………………………………………………….. 10
توانمند سازی و نقش آن در پیش گیری از طلاق ………………………………………………………………………………… 12
نتیجه گیری…………………………………………………………………………………………………………………………………… 15
پیشنهادات …………………………………………………………………………………………………………………………………. 16
منابع ………………………………………………………………………………………………………………………………………….. 16
تحقیق در مورد آثار طلاق