پروژه بررسی مشکلات ترافیک در بافت فرسوده
چکيده:
يکي از مشکلات جامعه امروز، معضل ترافيک و جابه جايي است. اين مقوله در شهرهاي بزرگ نمود بيشتري پيدا کرده است، زيرا شهرهاي که از قديم الايام برنهاده شده اند و امروز با گسترش جامعه بشري وسعت پيدا کرده اند، داراي معضلات بيشتري در زمينه حمل و نقل و نظام جابه جايي هستند. خصوصاً در بافت قديمي آن که در ابتدا فضايي مناسب براي روند رو به افزايش جمعيت شهرنشين در نظر گرفته نشده است. بر اين اساس مشکلات ترافيکي را در بافت قديم که از آن به عنوان بافت فرسوده ياد مي شود، بررسي مي شود.
و در خلال آن عوامل موثر بر اين مقوله را ذکر خواهد شد. هدف اين تحقيق بررسي موردي مشکلات نظام و جابه جايي در بافت فرسوده در شهر مشهد در محدوده مرکزي شهر موسوم به محدوده ثامن است.
در دو روز متفاوت و صبح و بعدازظهر بررسي شده است. در اين تحقيق از روش جمع آوري اطلاعات کتابخانه ايي و مدارک اسنادي و تهيه عکس و نقشه از بافت مورد مطالعه قرار مي گيرد.
مشاهده از بافت، به طور همزمان شامل مشاهده مستقيم مشاهده غير مداخله اي، مشاهده قطعي، استفاده گرديده است. و همچنين از روش جمع آوري پرسش نامه از افراد واقع در بافت استفاده شده است.
در نتيجه روش تحقيق بر اساس سه روش کمي، کيفي و پيمايشي، به طور معيد شان و با قالب بودن روش تحقيق پيمايشي در شهرسازي صورت پذيرفته است.
نتايج حامل از اين تحقيق بررسي و ارزيابي نظام جابه جايي در بافت فرسوده و معرفي مشکلات و اولويت بندي آن ها خواهد بود.
تعاريف، مفاهيم و اصطلاحات
بافت: مراد از بافت، گستره اي هم پيوند است که با ريخت شناسي هاي متفاوت طي دوران حيات شهري در داخل محدوده شهر و يا حاشيه آن در تداوم و پيوند با شهر شکل گرفته باشند. اين گستره مي تواند از بناها، مجموع ها، راه ها، فضاها، تاسيسات و تجهيزات شهري و يا ترکيبي از آنها تشکيل شده باشد.
فرسودگي: مراد از فرسودگي، ناکارآمدي و کاهش کارآيي يک بافت نسبت به کارآمدي ساير بافتهاي شهري است. فرسودگي بافت و عناصر دروني آن يا به سبب قدمت و يا به سبب فقدان برنامه توسعه و نظارت فني بر شکل گيري آن بافت بوجود مي آيد، پيامد فرسودگي بافت که در نهايت به از بين رفتن منزلت آن در اذهان شهروندان منجر مي شود، در اشکال گوناگون از جمله کاهش و يا فقدان شرايط زيست پذيري و ايمني و نيز نابساماني هاي کابدي، اجتماعي، اقتصادي و تاسيساتي قابل دريافت و شناسايي است.
بافتهاي کهن: بخش هايي از بافت هاي شهري را شامل مي شود که حاصل ساخت و سازهاي قبل از سال 1300 هجري شمسي بوده و عمدتاً خود سازمان يافته هستند. اين بافتها علي رغم فرسودگيهاي کالبدي، نشان دهنده هويت تاريخي شهرها و داراي ارزشهاي مکاني، فضايي، تاريخي و اجتماعي هستند.
بافتهاي فرسوده: بخشهايي از بافت هاي شهري که کيفيت هاي کالبدي و کارکردي آنها کاهش يافته و مختل گرديده است. فرسودگي بر دو نوع است فرسودگي کالبدي و فرسودگي عملکردي هرگاه فعاليت ها و کاربري ها پاسخگوي نيازها باشند ولي کالبد آسيب ديده باشد و يا نظام فعاليت ها بهم ريخته و کاربريها مختل گردد ولي کالبد حفظ شده باشد فرسودگي نسبي است و اگر هر 2 نوع فرسودگي حادث شود کامل است.
فصل اول : مقدمه
1-1- طرح مساله
در وره تحولات جديد شهرنشيني و مشکلات ناشي از آنها مراکز و بافتهاي تاريخي شهرها بيش از ساير نقاط شهري در معرض تاثيرات نامطلوب توسعه شهري قرار گرفته اند. چنانکه پيامدهاي اين موضوع را در سيماي شهرهاي دنيا و بويژه شهرهاي بزرگ ايران، به روشني مي توان ديد؛ تا آنجا که لزوم احياي ارزش ها بافت هاي تاريخي در مسير تحولات جديد، ناگزير مي نمايد (ابراهيمي کارگر شيرازي و عابد زاده، 1285، ص 50) کهنگي و قدمت بافت هاي ساکنان و مالکان به نوسازي منطقه از سوي ديگر به فرسودگي و فساد کالبدي، افول کيفيت اجتماعي، اقتصادي و… و حتي ويراني بسياري از بافت هاي موجود در اين بخش از شهرها انجاميده است. که در صورت عدم جلوگيري از آن به انهدام بافت ياد شده، منجر خواهد گرديد.
علاوه بر اين وجود اين پديده، فساد کالبدي را به بافت هاي مجاور نيز تسري خواهد داد. بافت تاريخي و سنتي شهرها که مي توانند به عنوان توجيه انتقادات گذشته، احراز هويت ملي و مردمي، ارضاي احساسات خاطره بانگيز، حفاظت از انتقادات غير قابل تکرار و…، مورد توجه قرار گيرند، به مکان فرسوده اي تبديل شده اند که افت زندگي اجتماعي، متروک و نيمه متروک شدن بناها، وجود مسکن نامناسب و نا ايمن.
نامتناسب بودن شبکه هاي دسترسي، تنزل کالبدي، اجتماعي، فرهنگي و…، به وضوح مشاهده مي گردند (اسماعيل زاده، 1385، صص 66-65)
با توجه به موارد فوق الذکر برا آن شديم که تحولات نظام جابه جايي و مشکلات ترافيکي را در بافت فرسوده شهري در دومين شهر بزرگ ايران يعني شهر مشهد در محدوده مرکزي شهر معروف به محدوده ثامن که حرم مطهر امام رضا (ع) در اين قسمت قرار دارد بررسي مي نماييم.
در مقام زمينه هاي برنامه ريزي، شناخت، مرحله اول و اساسي محسوب مي شود، زيرا برنامه ريزي براي يک موضوع و محدوده خاص بايد بر اساس شناخت از وضعيت موجود و گذشته آن موضوع و محدوده صورت گيرد. همچنين شناخت از وضعيت موجود و گذشته آن موضوع و محدوده صورت گيرد. همچنين شناخت محدوده هاي نامطلوبتر و آسيب پذير تر مي تواند برنامه ريزان و مديران را در اولويت بندي براي انجام چنين برنامه ريزي هايي ياري نمايد.
بنابراين در اين پژوهش سعي گرديده است که ويژگيها، مشخصات و بطور کلي وضعيت کالبدي و فيزيکي بافت تاريخي و قديمي شهر مشهد از جنبه هاي مختلف و تا حدي که اطلاعات موجود و قابل استخراج بوده، مورد تحليل و ارزيابي قرار گيرد.
1-2- اهميت و اهداف تحقيق.
اهميت و ضرورت مطالعه اين موضوع به روند نوسازي و بازسازي اين بافت بر مي گردد زيرا اين بافت ها در اکثر موارد در دل شهرها قرار دارند که امکان تهذيب و از بين بردن آنها وجود ندارد و از طرفي بهبود وضعيت آسايش ساکنان اين بافت حائز اهميت است.
براي مطالعات حمل و نقل و ترافيک، هدفي جد از قطعيت بخشيدن به توزيع و تراکم کاربريها در محدوده مرکزي شهرف فرض نمي کنيم. اما، کاربريها بايد با توجه به «واقعيات و امکانات اجرايي» تعيين شوند؛ و از اين نظر، ظرفيت موجود نظام جابجايي و امکانات واقعي افزايش آن در آينده، اصلي ترين عامل محدود کننده در تعيين نوع، تراکم، و توزيع کاربريهاست. بنابراين، هدف اصلي اين مطالعت را به شرح زير مي توان خلاصه کرد:
مشارکت در تعيين نوع، تراکم، و توزيع کاربريها با تکيه بر محدوديتها و امکانات نظام جابجايي شهر
اين مشارکت بايد به مجموعه بکپارچه اي از نحوه استفاده از اراضي، شبکه خيابانها و ساير مشخصات نظام جابجايي، سياستها، و بالاخره مقررات شهري برسد، که ضمن رعايت ساير اصول و ضوابط شهرسازي، بين عرضه و تقاضاي جابجايي تعادل برقرار مي کند. اين کار، مستلزم جمع آوري اطلاعات، بررسي هاي محلي، و تهيه روشهايي است که وسعت و دقت آنها با توجه به هدف فوق تعيين مي شود
پروژه بررسی مشکلات ترافیک در بافت فرسوده