تحقیق جمعيت، منابع و آلودگي
- بحراني از بحرانها
آينده براي انسانيت از هر وقت ديگري در تاريخ هم روشنتر و هم تاريكتر است. ما در دنيايي زندگي مي كنيم كه به خاطر اينكه ميان رسالت زوال تكنولوژي گير كرده است پوچ به نظر مي آيد. ما ملياردها خرج مي كنيم كه يك عده انگشت شمار را به ماه برسانيم و تازه اهميت حفاظت تنوع زندگي بر روي اين كره آبي قشنگ كه خانه ماست پي مي بريم، يك چهارم جمعيت دنيا سعي بر مصرف بيش از بيش منابع دنيا دارند، اما پسمانده حاصله موقعيت ثروتمندان و اميد فقيران را به خطر مي اندازد. با وجود رسانه هاي گروهي ما اكنون راجع به امور گيتي بيش از ويژگي هاي همسايگان خود واقفيم. ما با استفاده از علم جديد پزشكي ميزان مرگ و مير ناشي از امراض را كاهش داده ولي در عوض مواجه با انفجار جمعيت شده ايم. كودهاي شيمايي و مواد شيميايي دفع آفات بيش از هر موقعي ياري دهنده ما در افزايش آذوقه هستند ولي اينها در عين حال عامل به هلاكت رساندن پرندگان و ماهي ها (Garson 1962) و آلوده كردن غذا و آب نيز مي باشند. سوزاندن سوخت فسيلي كه در تهيه الكتريسيته خنك و گرم كردن ساختمان ها به جريان انداختن صنايع و حمل و نقل به كار مي رود نيز در آلوده كردن هوا و زمين دست داشته و سلامت ما را تهديد مي‌كند.
در حالي كه تكنولوژي بسياري از مسائل را حل مي‌كند خود نيز مشكلات جديدي به بار مي آورد كه براي حل آنها نياز به تخصص هاي پيچيده و تكنولوژي گرانتر است. در نتيجه قسمت اعظم پول، منابع و انرژي و خلاقيت ما صرف رفع مشكلات مي شود تا صرف شكوفا كردن روح انسانيت كه با ارزش ترين منبع ماست اما با وجود بحران در عين حال فرصتي است براي تغيير طرز فكر و عمل.
2-1- جمعيت
يكي از مهمترين مسائل كه امروزه روي زندگي ما اثر مي گذارد آن است كه ما به حدود خم منحني J شكل يا منحني تصاعدي افزايش جمعيت رسيده ايم. منحني الي آخر تصاعدي و يا هندسي ازدياد حاصل م ينمايد.
ميزان خالص تولد روي زمين اينك 232 نوزاد در دقيقه يا حدود 334000 نفر در روز است. در حالي كه ميزان خالص مرگ و مير فقط در حدود 97 انسان در دقيقه يا 000،140 در روز است. به عبارت ديگر ميزان توليد 4/2 برابر ميزان مرگ و مير است. رشد جمعيت براي تمام زمين از اختلاف بين اين دو محاسبه مي شود.
به تمام اين مسافرين تازه وارد بايد غذا لباس و مسكن داده شود. هر كدام از منابعي استفاده مي كنند و در نتيجه به آلودگي جهان مي افزايند. سازمان ملل تخمين مي زند كه بين يك سوم تا نصف مسافرين ما يا گرسنه اند و يا سوء تغذيه دارند. سه نفر از چهار نفر نه مسكن كافي دارند و نه آب سالم و كافي.
نكته مهم اين است كه هنوز 71 ميليون نفر در سال به جمعيت اضافه مي شود. اگر با اين ترتيب پيش رويم، جمعيت جهان بعد از 41 سال دو برابر خواهد شد.
اما رشد جمعيت تنها مشكل ما نيست، ما مواجه با مشكلات محيط زيست از قبيل نقصان منابع و آلودگي نيز هستيم.
منبع چيست؟
ظرفيت يك منبع خاص تا حدودي بستگي به آن دارد كه منبع را چگونه تعريف كنيم. در تعريف عام يك منبع يا منبع طبيعي چيزي است كه مورد احتياج موجود زنده، جامعه و يا بوم باشد. به عبارت ديگر منبع يك چيز فايده آور است. اما در رابطه با امور انساني اصل مفيدبرودن و يا مضر بودن هر چيزي مي تواند به خاطر تكنولوژي، اقتصاد و نحوه بهره برداري از محيط متغير باشد.
تكنولوژي نمي تواند يك منبع حيواني منقرض يا يك سرزمين طبيعي را كه در آن جاده سازي شده است به حالت اوليه برگرداند، ولي مي تواند استفاده از منابع را با بهبود بخشيدن استفاده منطقي و يا دوباره سازي آنان توسعه بخشد.
گاهي اوقات تكنولوژي مي تواند راهگشاي مشكل وجود يك منبع كمياب يا جابجائي يا جايگزين كردن آن با منبع ديگري باشد.
علاوه بر تكنولوژي، ماهيت منبع براي انسان بستگي به اقتصاد دارد. چيزي مي تواند منبع مفيدي باشد كه قابل دسترسي به يك هزينه منطقه باشد.
هرگاه هزينه پيدا كردن و دستيابي به يك منبع افزايش يابد به همان اندازه بر قيمت آن منبع افزوده مي گردد.
بازسازي هم يك محدوديت اقتصادي دارد. بازسازي معمولاً اندازه ارزانتر از استخراج مواد بگراست، در صورتي كه موادي كه بايد بازسازي شوند زياد پراكنده نباشند.
استفاده مداوم از يك منبع همچنين بستگي به اثرات وارده از استخراج آن بر محيط زيست دارد. حتي اگر تهيه يك منبع از نظر اقتصادي به صرفه باشد استفاده از آن (حداقل براي بعضي مصارف) ممكن است به خاطر ضرري كه به سلامت انسان و ساير موجودات زنده مي رساند، متوقف گردد. مثلاً استفاده از مواد خيلي سمي كه حاوي سرب جيوه و يا كادميوم هستند بايد محدود شود. در مورد استفاده از انرژي اتمي نيز بحثهاي زيادي در بين است زيرا زائدات راديواكتيو حاصله نياز به حمل و نقل و انبار كردن با درجه اطمينان مطلق براي هزاران سال دارد (فصل 14). گاهي اوقات اثرات منفي استفاده از منبع را مي توان به حداقل رساند و يا به كلي پاك كرد. اما چنين كاري احتياج به هزينه دارد و در بعضي موارد اين هزينه چنان زياد است كه استفاده از منبع را غير اقتصادي مي سازد.
به اين ترتيب مي بينيم كه تعريف يك منبع و موارد دسترسي به منبع بستگي به تغييرات تكنولوژي، اقتصادي و اثرات منتجه از بهره برداري آن بر محيط زيست دارد. به طور عملي چيزي به صورت منبع در مي آيد و يا باقي مي ماند كه يك دستگاه و يا روشي آن را قابل دسترسي و براي بهره برداري با هزينه هاي منطقي مطمئن بسازد.
نوع منابع- منابع معمولاً به دو گروه قابل تجديد و غير قابل تجديد تقسيم مي شوند (Skinner 19876a) (شكل 3-1) منابع قابل تجديد از نظر تئوري هميشگي و بايد (شكل 3-1) منابع قابل تجديد از نظر تئوري هميشگي و پايدارند. آنها يا مشتق با بازسازي شوند. به طور مثال محصولات نباتي و حيواني حيات وحش، جنگل ها و ساير موجودات زنده همچنين هواي تازه آب شيرين و خاك حاصلخيز قابل تجديدند در صورتي كه نحوه استفاده از آنها عاقلانه باشد. اشكال اصلي در اين است كه ما ممكن است از منابع قابل تجديد سريعتر از زمان لازم براي بازسازي آنان بهره برداري كنيم و يا در نتيجه بهره برداري، اثرات جنبي استفاده باعث به خطر انداختن محيط زيست و زندگي شوند (Mendows et al 1972) مثلاً اگر يك گونه يا اگر يك گونه زنده در اثر شكار بيش از اندازه صيد بي اندازه و يا در اثر محدود شدن محيط زندگي منقرض شود، يا اگر يك منطقه طبيعي تبديل به بازار شود، يا اگر حاصلخيزي خاكي بر اثر استفاده بيش از حد و با سياست هاي نارساي حفاظت خاك نقصان حاصل نمايد در اين صورت اين منابع قابل تجديد تبديل به منابع غير قابل تجديد خواهند شد.
تحقیق جمعيت، منابع و آلودگي