فایل مارکت

گزارش كارآموزي كنترل فيزيكي و شيميايي دارو

چكيده

بشر از ديرباز براي مقابله با معضل درد بدنبال يك درمان و وسيله تسكين خاطر بوده است . در طي قرون و اعصار شيوه هاي مختلف درماني كه برخي از آنها با سحر و جادو و خرافه همراه بوده اند دست به دست يكديگر دادند تا بلكه گره از پاي معضل درد باز كنند ولي اين مهم جزء با سلاح علم و دانش و شناخت حل نگرديد .

با مرور زمان و با گسترش علم و فن و تجهيز وسايل جديد تكنولوژي پيشرفته ،‌انسان به طب نوين و دركنار آن به مقوله ((دارو)) به شكل نوين توجه بيشتري نشان داد . پيشرفتهاي جديد جامعه كنوني ما را قادر ساخته است كه تا حد بالايي توانايي مقابله با درد و آسيبهاي قابل جبران را با توجه به نوع و محل ضايعه و امكانات موجود داشته باشيم .

موجود زنده اي چون انسان ،‌تركيب پيچيده اي از انواع ارگانيسم ها و مكانيسم هاي حياتي عالي است و در واقع بنا به تعبيري شاهكار خلقت است .هر گونه عدم توازن و عدم تعادلي مي تواند منجر به بروز بيماري و اختلال در سيستمهاي بدني و كارآئي كلي انسان گردد ، بنابراين نحوه بكاربردن دارو، ميزان دقيق مصرف تعداد دفعاتي كه مي بايستي مصرف گردد و اينگونه امور معمولاً توسط اولياي امور (پزشكان و مسئولان امور دارويي) در اختيار مصرف كننده قرار مي گيرد ، به غير از آن مسئله مهم ديگر نحوه ساخت و كيفيت دارو مي باشد كه مربوط به امور داروسازي و كارخانجات توليد مواد دارويي مي شود .

بطور كلي هر دارويي به غير از ماده موثر به يك سري مواد جانبي و كمكي احتياج دارد كه اين مواد جانبي براي كمك به پرس كردن قرص ها ، زمان باز شدن قرص و كپسول در محيط داخلي بدن ، كمك به افزايش مقاومت قرص در برابر ضربه يا پايداري دارو و حتي براي كمك به افزايش اثرات درماني دارو به ان افزورده مي شوند .

بعنوان مثال در يك قرص موادي براي چسباندن ذرات ،چرب و روان كردن قرص ، اسانس ، روكش ، رنگ مجاز خواراكي ماده باز كننده و …. به كار مي رود .

قبل از ساختن يك دارو ، معمولاً بر حسب دستور كار مواد اوليه لازم سفارش داده مي شود . سپس آزمايشاتي بر روي نمونه رسيده انجام داده مي شود تا مرغوبيت و استاندارد بودن مواد توسط متخصصين تاييد شود انجام اين آزمايشها توسط آزمايشگاههاي كنترل كيفي صورت مي گيرد هدف نگارنده از نگارش اين سطور صرفاً ارائه يك گزارش و رفع تكليف نيست بلكه اشنا ساختن ديگران با مجموعه فرآيندهايي است كه بطور كلي ديد خواننده را از يك نظر سطحي به نظر كارشناسي تغيير دهد .

تاريخچه

پس از موافقت مسئولين امور با طي دوران كارآموزي من در روز اول ورود به كارخانه به تاريخچه ان علاقمند شدم و اين بي دليل نبود چرا كه شنيده بودم اين كارخانه قديمي ترين شركت داروسازي در سطح كشور است (البته بنا به ادعاي مسئولان و منبعي كه در اختيارم قرار داده شده بود در هر صورت خواننده در رد و قبول اين مطلب داراي اختيار است) به طوري كه من اطلاع حاصل كردم اين كارخانه اولين بار در حدود سال 1328 بصورت لابراتوار كوچكي در خيابان سرچشمه تهران توسط دكتر عبيدي بنام ((لابراتوار دكتر عبيدي)) تاسيس شد بدليل كمبود جا و همجواري با منازل مسكوني كه طبعاً مشكلاتي را ايجاد مي كرد در سال 1336 به محل فعلي خود در خيابان دكتر علي شريعتي دو راهي قلهك منتقل گرديد . البته امروزه پس از گسترش بي رويه اين مكان جغرافيايي مسئولين امر احتمال انتقال كارخانه را بخارج از شهر تهران بطور جدي مورد بررسي قرار داده اند . سپس شركت امريكايي ((داوكميكال)) امتياز و سهام آن را خريداري كردند . پس از پيروزي انقلاب اسلامي سازمان صنايع ملي ايران اداره امور ان را در دست گرفت و نام ان را به ((بيوفارما)) تغيير داد . در سالهاي اخير شركت بصورت سهامي عام اداره مي شود و نام آن به ((شركت داروسازي حكيم)) تغيير يافته است . البته بنا به نيازهاي موجود و همگام با صنعت و تكنولوژي مدرن اين شركت نسبت به نوسازي و تجهيز دستگاهها و ماشين الات خود اقدام نموده است . آزمايشگاه كنترل كيفي شركت داروسازي حكيم با مجهز بودن به دستگاههاي مدرن و كادر كارآزموده نظارت دقيقي بر كليه مراحل توليد صنعتي دارو دارد كه اهم مراحل نظارت به شرح ذيل مي باشد .

• در آزمايشگاه فرمولاسيون ،‌بطور دائم فرمول محصولات مورد مطالعه و احتمالاً تجديد نظر (به مقدار جزئي ) قرار مي گيرد .
• با كمك دانشگاههاي معتبر و مراكز ذيصلاح تستهاي Bioavalability بر روي كليه محصولات صورت مي گيرد .
• در آزمايشگاه كنترل كيفي علاوه بر انجام كليه آزمايشات فيزيكي – شيميايي و ميكروبي زمان پايداري هر محصول پس از گذشت زمان خاصي بر طبق اصول علمي سنجيده شده و با تاريخ مصرف دارو مطابقت مي شود . به گفته مسئولين كارخانه مراحل فوق لابراتوار داروسازي حكيم را قادر به رقابت با ساير شركتهاي مشابه حتي در سطح بين المللي ساخته است .

* در حال حاضر مدير امور مالي و امور اداري كارخانه ،‌يك نفر هستند .

* سرپرست برنامه ريزي ،سرپرستي امور انبارها را نيز به عهده دارد .

* تعميرگاهها و امور فني كارخانه مستقيماً زير نظر مدير كارخانه است .

* در حال حاضر مسئول فني و مدير توليد ،يك نفر است .

* مديريت ازمايشگاه كنترل و فرمولاسيون هر دو به عهده يك نفر است .

مقدمه ……………………………………………………………………………………………………………………………………………. 1

چكيده……………………………………………………………………………………………………………………………………………. 2

تاريخچه…………………………………………………………………………………………………………………………………………. 4

بخش اول

تاريخچه شيمي دارويي……………………………………………………………………………………………………………… 7

تئوري شيمي دارويي………………………………………………………………………………………………………………….. 7

تعريف شيمي دارويي………………………………………………………………………………………………………………….. 8

طبقه بندي داروها ……………………………………………………………………………………………………………………… 9

واكنش هاي اسيداسيون……………………………………………………………………………………………………………. 10

دهالوژناسيدن……………………………………………………………………………………………………………………………….. 11

گيرنده دارو يا رسپتور………………………………………………………………………………………………………………… 11

پيش دارو يا پرودراگ ……………………………………………………………………………………………………………….. 13

خلق دارو……………………………………………………………………………………………………………………………………….. 14

تعريف آنالوگ يك دارو………………………………………………………………………………………………………………. 16

متابوليسم داروها ………………………………………………………………………………………………………………………… 16

شرط انجام متابوليسم ……………………………………………………………………………………………………………….. 18

نام گذاري داروها ………………………………………………………………………………………………………………………… 19

تغيير ملكولي با ايجاد پيوند دوگانه ………………………………………………………………………………………… 20

آگونيست و آنتاكونيست……………………………………………………………………………………………………………… 21

ايزو استرها…………………………………………………………………………………………………………………………………….. 22

بيد ايزو استرها ……………………………………………………………………………………………………………………………. 22

ايزو استرهاي كلاسيك …………………………………………………………………………………………………………….. 22

ايزواسترهاي غير كلاسيك ………………………………………………………………………………………………………. 23

ضد دردها …………………………………………………………………………………………………………………………………….. 23

ضد دردهاي قوي ……………………………………………………………………………………………………………………….. 23

مورفين ………………………………………………………………………………………………………………………………………….. 24

مشتقات مورفين …………………………………………………………………………………………………………………………. 25

ضددردهاي گروه فنيل پريدين ………………………………………………………………………………………………. 26

برخي از مشتقات مربوط به ضددردهاي گروه فنيل پريدن………………………………………………. 27

ضد دردهاي گروه دي فنيل پروپيل آآمين …………………………………………………………………………… 27

ضددردهاي ضعيف و متوسط الاثر …………………………………………………………………………………………. 28

مشتقات پارا آيندنفل………………………………………………………………………………………………………………….. 29

مشتقات پيرازول …………………………………………………………………………………………………………………………. 29

فنيل بوتازون ……………………………………………………………………………………………………………………………….. 30

ضد دردهاي خانواده آنترالينك اسيد …………………………………………………………………………………….. 30

مشتقات آريل الكنوئيني اسيدها ……………………………………………………………………………………………… 30

داروهاي ضد سرخه …………………………………………………………………………………………………………………… 31

داروهاي خلط آور ………………………………………………………………………………………………………………………. 31

بيهوش كننده هاي عمومي ………………………………………………………………………………………………………. 32

بخش دوم

مشخصات و شرايط كار در يك لابراتوار داروسازي نمونه ………………………………………………… 35

بخش تهيه گرانول……………………………………………………………………………………………………………………….. 36

بخش قرص سازي……………………………………………………………………………………………………………………….. 37

بخش قرصهاي بدون روكش …………………………………………………………………………………………………… 37

بخش روكش دادن قرصهاي پوشش دار ………………………………………………………………………………. 39

بخش كپسول سازي ………………………………………………………………………………………………………………….. 40

بخش داروهاي نيمه مايع (پماد و كرم سازي)…………………………………………………………………….. 41

بخش تهيه مايعات خوراكي …………………………………………………………………………………………………….. 46

كنترل هنگام توليد در صنعت داروسازي ……………………………………………………………………………… 49

كنترل در انبار مواد اوليه يا در اتاق توزين …………………………………………………………………………… 49

روش سنجش متوكلوپرآميد هيدروكرايد …………………………………………………………………………….. 51

محلول استاندارد ………………………………………………………………………………………………………………………… 52

روش سنجش كپسول تتراسايكلين ……………………………………………………………………………………….. 52

روش سنجش قرص ويتامين C جوشان ……………………………………………………………………………… 53

روش سنجش پماد تتراسايكلين 3%………………………………………………………………………………………. 53

روش سنجش مپروبامات قرص يا گرانول………………………………………………………………………………. 54

روش سنجش قرص استامينوفن …………………………………………………………………………………………….. 54

روش سنجش ديكلوفناك سديم ……………………………………………………………………………………………. 55

روش سنجش دراژه ايبوپروفن 400……………………………………………………………………………………… 56

روش سنجش ويتامين A ………………………………………………………………………………………………………… 56

روش سنجش كپسول رينامپين 300mg……………………………………………………………………………. 57

روش ساختن بافر پتاسيم دي هيدروژن فسفات باPH=7.4………………………………………….. 57

روش سنجش دراژه كلرامفنيكل 250mg …………………………………………………………………………. 57

روش سنجش ناخالصي هاي كلرامفنيكل 250mg…………………………………………………………… 58

روش سنجش كليدنيوم سي 5mg…………………………………………………………………………………………. 58

روش ساختن محلول تيمول بلو ……………………………………………………………………………………………… 58

روش دي سولوشن كپسول رينامپين ……………………………………………………………………………………. 58

روش دي سولوشن قرص استامينوفن …………………………………………………………………………………… 59

طرز تهيه بافر فسفات PH=5.8…………………………………………………………………………………………….. 60

روش دي سولوشن شياف ايندمتاسين …………………………………………………………………………………. 60

روش دي سولوشن قرص آلوپوريندل ……………………………………………………………………………………. 61

روش دي سولوشن دراژه كد دياز پوكسايد mg5……………………………………………………………… 62

روش دي سولوشن كپسول تتراسايكلين 250mg…………………………………………………………….. 62

روش دي سولوشن دراژه ديكلوفناك ……………………………………………………………………………………. 63

روش دي سولوشن دراژه ايبوپروفن ………………………………………………………………………………………. 63

روش دي سولوشن قرص پروبامات ………………………………………………………………………………………… 65

طرز درست كردن محلولهاي لازم …………………………………………………………………………………………. 65

بخش سوم

دستگاه حداسي……………………………………………………………………………………………………………………………. 67

دستگاه سنجش سختي ……………………………………………………………………………………………………………. 68

دستگاه فرسايش سنج……………………………………………………………………………………………………………….. 69

دستگاه ph سنج ……………………………………………………………………………………………………………………….. 70

حمام آب گرم (بن ماري)………………………………………………………………………………………………………….. 70

دستگاه دي سولوشن ………………………………………………………………………………………………………………… 71

ترازوي آزمايشگاه ………………………………………………………………………………………………………………………. 71

دستگاه رطوبت سنج …………………………………………………………………………………………………………………. 72

بخش چهارم

شناسايي 1……………………………………………………………………………………………………………………………………. 73

شناسايي 2……………………………………………………………………………………………………………………………………. 73

شناسايي 3……………………………………………………………………………………………………………………………………. 74

شناسايي 4……………………………………………………………………………………………………………………………………. 75

شناسايي 5 ………………………………………………………………………………………………………………………………….. 75

شناسايي 6 ………………………………………………………………………………………………………………………………….. 76

شناسايي 7 ………………………………………………………………………………………………………………………………….. 76

شناسايي 8 ………………………………………………………………………………………………………………………………….. 76

شناسايي 9 ………………………………………………………………………………………………………………………………….. 77

شناسايي 10 ………………………………………………………………………………………………………………………………. 77

شناسايي 11………………………………………………………………………………………………………………………………… 78

شناسايي 12 ………………………………………………………………………………………………………………………………. 78

شناسايي 13 ………………………………………………………………………………………………………………………………. 78

شناسايي 14 ………………………………………………………………………………………………………………………………. 79

شناسايي 15 ………………………………………………………………………………………………………………………………. 79

شناسايي 16………………………………………………………………………………………………………………………………… 80

شناسايي 17 ………………………………………………………………………………………………………………………………. 80

شناسايي18………………………………………………………………………………………………………………………………….. 81

شناسايي19………………………………………………………………………………………………………………………………….. 81

شناسايي20………………………………………………………………………………………………………………………………….. 81

شناسايي21………………………………………………………………………………………………………………………………….. 82

شناسايي22………………………………………………………………………………………………………………………………….. 83

شناسايي23………………………………………………………………………………………………………………………………….. 83

شناسايي24………………………………………………………………………………………………………………………………….. 83

شناسايي25………………………………………………………………………………………………………………………………….. 84

شناسايي26………………………………………………………………………………………………………………………………….. 84

بخش پنجم

اثرات فارماكولوژي داروها …………………………………………………………………………………………………………. 86

ايندومتاسين ………………………………………………………………………………………………………………………………… 87

ايبوپروفن ……………………………………………………………………………………………………………………………………… 87

رينامپين ……………………………………………………………………………………………………………………………………….. 88

ويتامين A…………………………………………………………………………………………………………………………………….. 89

مپروبامات …………………………………………………………………………………………………………………………………….. 90

متوكلوپراميد ……………………………………………………………………………………………………………………………….. 91

اسيد اسكوربيك ويتامين C……………………………………………………………………………………………………… 92

كليدنيوم C…………………………………………………………………………………………………………………………………… 93

تتراسايكلين …………………………………………………………………………………………………………………………………. 94

ديكلوفناك سديم ………………………………………………………………………………………………………………………. 95

كلوامفنيكل ………………………………………………………………………………………………………………………………….. 97

استامينوفن …………………………………………………………………………………………………………………………………… 98

كلوديازپوك يد …………………………………………………………………………………………………………………………… 100

خواص فيزيكي ……………………………………………………………………………………………………………………………. 101

پيوست

منابع

گزارش كارآموزي كنترل فيزيكي و شيميايي دارو