پایان نامه گیاه شناسی دارویی
استفاده از گياهان دارويي به قدمت عمر عقلي و رشد شعور انسان است. چون امراض با پيدايش بشر متولد شده اند و اسناد چند هزار ساله موجود در تاريخ طب و داروسازي حاوي تجربيات و اطلاعات ارزشمند گياهي درماني مي‌باشد. خدمات علماء و دانشمندان مسلمان نظير جابربن حيان، زكرياي رازي، ابونصر فارابي، ابو علي سينا و امثال ايشان كه سر آمد علوم شيمي، پزشكي و دارو سازي عصر خود بودند، به اندازه اي است كه هنوز هم جوامع انساني از پرتو آنها در زمينه‌هاي مذكور استفاده مي‌كند. تا چند دهه گذشته، آنچه كه به عنوان دارو مورد استفاده قرار مي‌گرفت، از منابع طبيعي و بطور عمده از گياهان به دست مي‌آمد. در كشور ما سطح وسيعي از دشتها و مراتع پوشيده از گياهاني است كه خواص مختلف دارويي دارند. گونه‌هاي مختلف گياه جنس درمنه از لحاظ داشتن خواص مختلف و موارد استفاده متفاوت در مقايسه با بسياري از گياهان ديگر شاخص بوده و ارزشهاي چند جانبه دارد و البته گونه درمنه دشتي نيز در مناطق رويشي استپي، نيمه بياباني و بياباني حضور بارز داشته و نحقيقات نشان مي‌دهد ماده سنتونين موجود در سرشاخه‌هاي آن داراي اثرات دارويي بوده و جهت دفع انگل بكار مي‌رود.
با پيشرفت سريع علوم، از يكسو و مسايل اقتصادي از سوي ديگر، از مصرف گياهان دارويي بصورت گذشته كاسته شد و داروهاي شيميايي در بسياري موارد جايگزين گياهان شدند. تجربه چند دهه اخير نشان داد كه داروهاي شيميايي با تمام كارآيي، اثرات نامطلوب بسياري دارند و روشن شده است كه كمترين ماده خالصي وجود دارد كه فاقد اثرات سوء باشد و اين آثار سوء هم از طريق درمان مستقيم اعمال مي‌شود و هم از طريق نفوذ برخي از اين داروها در خاك و جذبشان توسط گياهان مورد استفاده انسانها و حيوانات، اعمال اثر مي‌كنند و البته از جمله آنها، مي‌توان لواميزول را نام برد (41).
به همين دليل، بازگشت به استفاده از گياهان دارويي مورد توجه بسيار قرار گرفته است و دانشگاهها، مراكز تحقيقاتي و سازمان بهداشت جهاني، برنامه‌هاي وسيعي جهت استفاده از گياهان دارويي تدارك ديده اند. اين مراكز نقش گياهان دارويي را در ارتباط با مواد مختلف در قرن 21 سرنوشت ساز تلقي نموده اند (41).
اما استفاده صحيح از گياهان دارويي، مشروط به وجود اطلاعات دقيق و علمي است. مسئله مقاومتهاي دارويي نيز هشداري جهت تجديدنظراستفاده از داروهاي شيميايي تلقي مي‌شود و البته داروهاي ضد انگلي نيز از اين امر مستثني نبوده و مقاومت نسبت به آنها به درجات مختلف ايجاد شده است.
از طرفي عفونتهاي انگلي، در حال حاضر، به عنوان بيماريهاي مزمن فراوان و جدي مطرح هستند و آلودگيهاي وسيع را در تمام نقاط دنيا و از جمله در ايران ايجاد مي‌كنند.
مجموعه اين عوامل ما را به سمت بررسي علمي و آزمايشگاهي اثر ضد انگلي، 2 گونه از گياه درمنه كه البته به فراواني در منطقه كرمان وجود دارند و ردپايي از اثر ضد انگلي آنها نيز در متون طبي قديمي يافت مي‌شود و ضمنا انگل، پارابرونما اسكريابيني نيز، طبق تحقيقات انجام شده در منطقه كرمان شيوع زيادي دارد و همچنين اين انگل مقاومت خوبي نيز در محيط آزمايشگاهي دارد(17 و 38). با توجه به اين دلايل بر آن شديم تا در پي بررسي اثر ضد انگلي گياه درمنه بر روي انگل پارابرونما اسكريابيني باشيم.
فصل دوم
كليات و مروري بر منابع
گياه شناسي گياه درمنه (آرتميزيا) [1]
1-2- جايگاه گياه در طبقه بندي گياهي
سلسله [2]: گياهان [3]
شاخه[4]: نهاندانگان [5]
رده[6]: دو لپه اي [7]
زير رده[8]: گل ستاره اي [9]، پيوسته گلبرگان
راسته[10]: آفتابگردان [11]
خانواده[12]: گل مركبان [13]، (آفتابگردان)[14]، كامپوزيته[15]
زيرخانواده [16]: پرتو آساها [17](راديه)
طايفه [18]: بابونه [19]
سرده[20]: درمنه[21]
گونه 1 : آرتميزيا سيبري [22]
گونه2: آرتميزيا سانتولينا [23]
آرتميزيا
2-2- اختصاصات پيوسته گلبرگان
اين گروه شامل پنجاه هزار گونه در جهان است. شامل گروهي از گياهان گلدار واجد برگهاي غالبا ساده و فاقد گوشوارك، جام پيوسته، برچه‌هاي متصل به هم و تخمكهايي تك پوششي هستند (33).
1-2-2- راسته آسترال
گياهان اين راسته، گلهايي با آرايش حلقه اي كاسه و جام و نافه پنج پر (5 قطعه) مشخص مي‌شوند. براثر عدم رشد برخي از قطعات گلپوش و نافه و يا پيوستگي آنها به هم، تعداد قطعات گل، تغيير حاصل مي‌كند، و ممكن است به كمتر از 5 برسد. در گياهان اين راسته پرچمها هميشه روي لوله جام قرار دارند. تخمدان همواره ناشكوفا و محتوي يك دانه (فندقه) است. در بيشتر رده بنديهاي كنوني، راسته آسترال، فقط به يك تيره كاسني منحصر مي‌شود (33).
2-2-2- تيره كاسني
از تيره‌هاي بزرگ گياهان 2 لپه اي و آخرين تيره اين گروه به شمار مي‌آيد. اين گياهان عموما علفي، بندرت چوبي يا پيچان بوده، داراي برگهاي متناوب و ساده يا كم و بيش باپهنك بريده و به اشكال مختلف هستند. تيره كاسني حدود 1000 جنس و 000/20 گونه دارد كه تقريبا در تمام سطح كره زمين پراكنده اند. اين تيره به 4 زير تيره تقسيم مي‌شود. كه جنس آرتميزيا به زير تيره پرتو آساها تعلق دارد(1،7، 19، 33).
اختصاصات عمومي تيره كاسني
1-2-2-2- اختصاصات دستگاه رويشي
در اين تيره بزرگ انواع حالات رويشي از علفهاي فصلي، يكساله و چند ساله و بندرت درختچه اي هستند. اين گياهان تقريبا با تمام محيطها و ارتفاعات مختلف سازش يافته اند و پوشش متراكم گونه‌هايي از اين تيره كه در ارتفاعات بالا مي‌رويند، بسيار چشمگير است. اندامهاي ذخيره اي زير زميني در برخي از گونه‌هاي تيره مانند كوكب و سيب زميني ترشي وجود دارد. در اندامهاي هوايي اين گياهان، مواد ذخيره اي به صورت اينولين است.
برگها داراي اشكال بسيار متنوع اند ولي وجه مشترك همه آنها نداشتن گوشوارك است در اكثر گياهان تيره، پهنگ داراي بريدگيهاي عميق با اشكال مختلف است. برگهاي گياهان كوهستاني را نيز معمولا پوششي ضخيم از كرك پوشانده است. بسياري داراي برگهاي با حاشيه خاردار هستند (33).
3-2-2-2 – اختصاصات دستگاه زايشي
از آنجا كه بر سطح كپه اين گياهان گلهاي بيشماري قرار دارند، كپه‌ها را گلهاي مركب مي‌نامند و به همين جهت كمپوزه يا كمپوزيته به اين تيره داده شد. در تاليفات و ترجمه‌هاي گذشته نيز نام اين تيره را “مركبان” نوشته اند. تعداد گلهاي موجود در كپه‌ها متفاوت است در كپه‌هاي درمنه (آرتميزيا) تعداد گل بسيار اندك است. گرده افشاني توسط حشرات در تيره كاسني با حداكثر تكامل گل آذين در اين تيره، امري بسيار سازش يافته است. خود گشني (خود باروري) تقريبا بسيار نادر است زيرا رسيدن دانه گرده قبل از آمادگي كلاله براي پذيرش گرده صورت مي‌گيرد (33).
پایان نامه گیاه شناسی دارویی