روشها و فنون تدريس
- تعريف تدريس:
- تدريس:
- فعاليتي است در جهت راهنمايي، هدايت و مساعدت در امر ياد‌گيري.
- بيان صريح معلم درباره آنچه كه بايد ياد گرفته شود.
- هم ورزي متقابل بين معلم و متعلم.
- فعاليتي است كه شرايط مساعد و مناسب ياد‌گيري را فراهم مي سازد.
- فعاليتي است براي رشد فراگيران.
پس: تدريس فعاليتي است منظم، داراي هدف از قبل طراحي شده كه به صورت تعاملي و رابطه دوجانبه بين معلم و فراگيران جريان ميگيرد. تا شرايط لازم و مساعد را جهت بازسازي تجارب فردي و تغييرات كيفي در فراگيران ايجاد نمايد[1].
- تدريس مجموعه فعاليت هايي منظم و هدفدار است كه منجر به تغيير و ياد گيري شاگرد ميشود. يعني فعاليت هايي بايد از قبل طراحي و برنامه‌ريزي شده باشند و در آنها تعامل وجود داشته باشد[2].
- تدريس به مجموعه فعاليتهايي اطلاق ميشود كه هدفدار است و آگاهانه صورت مي‌پذيرد و به گونه اتفاقي يا تصادفي قوام نمي گيرد. فعاليت هايي كه تدريس را موجب ميشوند بر اثر سه ركن اساسي يعني معلم، شاگرد و مواد درسي استوار است[3].
- تدريس متشكل از فعاليت هايي است كه با فعاليت هاي ذهني و جسمي معلم و شاگرد همراه است و اين فرايند به گونه اي اصولي، مستدل و با بهره گيري از مواد درسي تحقق مي يابد و زمانيكه يكي از سه مؤلفه معلم، شاگرد و مواد درسي نباشد، به جهت به هم خوردن ارتباط بين اين سه عامل، تدريس به وقوع نمي پيوندد[4].
- فرايند تدريس مجموعه اعمالي است سنجيده، منطقي و پيوسته كه به منظور ارائه درس از طرف معلم صورت ميگيرد[5].
- منظور از تدريس بوجود آوردن تغييري مناسب در رفتار شاگرد است. به عبارت ديگر تدريس بايد شاگرد را از نقطه نظر كارهايي كه ميتواند انجام دهد تغيير دهد كه اين تغيير معمولاً به توسط معلم انجام مي پذيرد. معلمان براي تحقق اهداف خود از راهبردهاي تدريس بهره مي گيرند، در واقع اغلب اين تمايل وجود دارد كه مسئله تدريس صرفاً به كار گرفتن يك روش ياددهي يكسان براي تمامي موارد تلقي شود. گاهگاهي، آن هم در صورت بودن وقت براي تأثير بيشتر قدري چاشني وسايل كمك آموزشي ديداري شنيداري نيز به آن اضافه ميشود[6].
- تدريس جريان بهم پيوسته و مرتبطي است كه با طراحي شروع ميشود و با اجرا و ارزشيابي خاتمه مي يابد[7].
- تدريس فعاليتي است معطوف به پيشرفت دانش آموز در امر ياد‌گيري، به گونه اي كه يگانگي و گنجايش فكري دانش آموز را براي قضاوت مستقل. تأمين مي سازد[8].
2- ابعاد تدريس:
به نظر من ميتوان بعد روشي (فني) را با بعد فناوري تلفيق كرد. چرا كه استفاده يا عدم استفاده و چگونگي استفاده از فناوري به روش تدريس معلم باز مي گردد
3- سطوح طبقه بندي هدفهاي آموزشي بلوم:[9]
الف) سطوح ياديگري در حيطه شناختي عبارتند از: 1- دانش 2- فهميدن 3- كاربستن 4- تجزيه و تحليل 5- تركيب و 6- ارزشيابي و قضاوت.
ب) در حيطه عاطفي عبارتند از: 1- دريافت و توجه كردن 2- پاسخ دادن 3- ارزش گذاري 4- سازماندهي ارزشها و 5- تبلور ارزشهاي سازمان يافته در شخصيت.
ج) حيطه رواني- حركتي عبارتند از: 1- مشاهده و تقليد 2- اجراي عمل بدون كمك 3- دقت در عمل 4- هماهنگي حركات و 5- عادي شدن عمل (با توجه به توضيحات جزوه فكر مي‌كنم توضيح نياز نيست.)
4- تعريف ياد‌گيري:
- ياد‌گيري عبارت است از تغييري كه در توانايي انسان ايجاد ميشود و براي مدتي باقي مي ماند و نمي توان به سادگي آن را به فرايندهاي رشد نسبت داد[10].
- تغييرات نسبتاً پايدار در رفتار بالقوه فرد بر اثر تجربه ياد‌گيري ناميده ميشود[11]. (سيلگارد و ماركوئيز).
- ياد‌گيري تغييري است كه بر اثر تجربه يا آموزش در رفتار موجود زنده به وجود ميآيد[12].
- ياد‌گيري را عموماً كسب اطلاعات، معلومات و مهارتهاي خاص مي دانند. عده اي ديگر ياد‌گيري را انتقال مفاهيم علمي از فردي به فرد ديگر تعريف مي‌كنند[13].
- ياد‌گيري عملي پيچيده و نوعي واكنش دروني است كه در پديد آمدن آن فعال بودن شخص مدنظر واقع ميشود و اعمال محركهاي محيطي بدون توجه به انتخاب فرد معنايي ندارد. يا اينكه فقط در ياد‌گيري هاي ساده گزينش دارد.
[1] . منبع: ياد‌گيري دانش سه گانه (ص 24) از: منصور شاه ولي، قادر عربي و مسعود شيرني، بهمن 82- نشر نصوح- اصفهان.
[2] . www.irib.ir/amouzesh/m/ravesh-tadris/page02.htm
[3] . منبع مورد 3 و 4: كتاب روشها و فنون تدريس از دكتر داريوش نوروزي، احمد آقازاده و كريم عزت‌خواه، دانشگاه پيام نور- (رشته علوم تربيتي). (سال و انتشارات در كتاب ذكر نشده بود.)
[4] منبع مورد 3 و 4: كتاب روشها و فنون تدريس از دكتر داريوش نوروزي، احمد آقازاده و كريم عزت‌خواه، دانشگاه پيام نور- (رشته علوم تربيتي). (سال و انتشارات در كتاب ذكر نشده بود.)
[5] منبع: كتاب كليات روشها و فنون تدريس از: دكتر امان الله صفوي- تهران- 1370- نشر معاصر.
[6] – منبع: كتاب مديريت ياد‌گيري از: آركي ديويس- ترجمه دكتر داريوش نوروزي و محمدحسين اميرتيموري- 1373- نشر راهگشا- شيراز.
[7] – از : كتاب نگاهي دوباره به روشها و فنون تدريس، از دكتر حسين خنيفر چاپ دوم: 1382 ناشر: مؤسسه بوستان كتاب قم، انتشارات: دفتر تبليغات اسلامي، ص 72. به گفته رضا رحال زاده ص 19 كتاب روانشناسي تدريس.
[8] – شفلر- 1972- همان منبع
[9] – از كتاب مهارتهاي آموزشي و پرورشي (روشها و فنون تدريس) از: حسن شعباني- نشر سمت- چاپ سوم: 1373- قم- ص 186-171.
[10] – منبع: كتاب روانشناسي پرورشي از: دكتر علي اكبر سيف، چاپ پنجم، 1370- نقش جهان.
[11] – منبع مورد 4-2 : كتاب ياد‌گيري دانش سه گانه از: منصور شاه ولي، قادر عربي و مسعود بشير ني، بهمن 82- نشر نصوح، اصفهان.
[12] – منبع مورد 4-2 : كتاب ياد‌گيري دانش سه گانه از: منصور شاه ولي، قادر عربي و مسعود بشير ني، بهمن 82- نشر نصوح، اصفهان.
[13] – منبع مورد 4-2 : كتاب ياد‌گيري دانش سه گانه از: منصور شاه ولي، قادر عربي و مسعود بشير ني، بهمن 82- نشر نصوح، اصفهان.
روشها و فنون تدريس