مقاله معرفي نژادهاي گاوهاي بومي ايران
سرابی (Saraby)
به‌‌نظر مى‌رسد که اين نژاد از اختلاط و آميزش گاوهاى بومى ايران با گاوهائى که از کشور شوروى سابق وارد منطقه سراب شده بودند به‌وجود آمده و بعداً به نام سرابى معروف گشته است رنگ آن زرد طلائى و قهوه‌اى سوخته است کوچک و خوش اندام است. اخيراً از گاوهاى سرابى به‌صورت گله‌هاى نيمه صنعتى پرورش داده مى‌شوند.
یک نژاد شیری محسوب میشود که موطن آن شهرستان سراب در آذربایجان شرقی است. این گاوها به رنگ زرد آهویی تا قهوه ای تیره دیده شده اند وشاخهایی کوتاه و سیاه رنگ دارند.
گاوهای سرابی با توجه به زادگاه اصلی خود نژادی کوهستانی محسوب میشوند.
میانگین تولید شیر در هر دوره 700- 1900 لیتر
میانگین تولید شیر در هر روز 1/6 – 4/9
میانگین درصد چربی 3/4 – 9/4
اکثر گاوهای این نژاد در هر دوره شیر دهی حدود 130 تا 260 روز شیر داده اند.
گلپايگاني ( Golpaygany)
موطن آن شهرستان گلپايگان در استان اصفهان است ولي در شهرها و استانهاي اطراف نيز پراكنده شده است ، بطوري كه در مناطقي از استانهاي چهارمحال و بختياري ، لرستان ، يزد و كرمان ديده شده اند.
گاوهاى گلپايگانى از نظر رنگ يکدست نبوده و ممکن است سياه، بور، قرمز و گاهى ابلق باشند. در سال‌‌هاى اخير از اين گاوها نيز به‌صورت گله‌هاى نيمه صنعتى و بيشتر جهت توليد شير پرورش داده مى‌شود.
رنگ آنها ممكن است خاكستري ، زرد ، قهوه اي ، قرمز بور و يا سياه باشد. همچنين اين گاوها داراي دوره شيردهي كوتاهي هستند.
سيستاني ( Sistany)
منشا اصلي گاوهاي اين نژاد درياچه هامون در استان سيستان و بلوچستان است . رنگ گاوهاي سيستاني اغلب سياه يا سفيد است . البته رنگ هاي زرد خرمايي ، طوسي ، قهواي روشن نيز در ميان آنها مشاهده ميشود.
رنگ اين گاو، قرمز، خرمائى يا ابلق، قد بلند، هميشه سرحال و يک حالت آمادگى به‌خصوصى دارند. علامت مميزهٔ اين نژاد در مقايسه با گاوهاى استان‌ها همجوار داشتن کوهان است. اين نژاد استعداد و آمادگى خاصى جهت انجام کارهاى زراعى دارد.
قد نسبتا بلند ، كمر و پشت قوس دار ، سر نسبتا كوچك ، پيشاني پهن و برجسته ، چشمان كوچك ، پيشاني پهن و برجسته ، چشمان كوچك ، پوست لطيف ، كوهان ، غبغب پهن و آويزان ، پوزه بلند و مرطوب ، گوشهاي كوچك و نيمه افتاده از ويژگيهاي اين نژاد است. اين نژاد تنها نژاد گوشتي ايران است.
از ديگر نژاد هاي بومي ايران مي توان به Taleshy و Dashtiary و Najdy اشاره كرد.
طبق آمار سال 2001 در ايران تعداد 5500000 راس انواع گاو بومي از نژادهاي فوق الذكر وجود دارد كه 134 هزار تن گوشت قرمز و 1468000 تن شير توليد ميكنند. به اين ترتيب 31/18 % گوشت توليدي كشور و 52/29 % شير توليدي شده در ايران متعلق به گروه نژادي گاوهاي بومي ايران است.
گاوهاى اطراف تهران
گاوهاى اطراف تهران در اثر آميختگى با گاوهاى اصيل وارد شده از خارج به‌تدريج تغيير کرده و گاوهاى به‌وجود آمده‌اند که از لحاظ هيکل درشت و از لحاظ توليد شير خيلى بهتر از گاوهاى بومى هستند.
طبقه بندی بر اساس استفاده و اصالت
نژادهای گاو را می توان بر اساس استفاده های که از آنها میشود به شیری ، گوشتی و دو منظوره تقسیم کرد.
مقاله معرفي نژادهاي گاوهاي بومي ايران