تحقیق ارزيابي گناه

ارزيابي گناه از ديدگاه انديشه و عمل

گناه و انديشه

در قرآن آياتي يافت مي شود كه انديشة گناه را گناه مي داند مانند: «ان الذين يحبون ان تشيع الفحاشه في الذين امنوا لهم عذاب اليم في الدنيا و الاخره» [1]؛ كساني كه دوست دارند زشتيها در ميان مردم با ايمان شيوع يابد، عذاب دردناكي براي آنها در دنيا و آخرت مي باشد.

قابل توجه اينكه آيه نمي گويد: كساني كه رواج زشتيها دهند، بلكه مي گويد: دوست دارند كه چنين كاري را انجام دهند، همين دوست داشتن، گناه است كه عذاب دردناكي است، پس انديشة گناه هم، گناه مي باشد.

امام صادق (ع) مي فرمايند: «اينكه دوزخيان در دوزخ جاودانه اند، بدان جهت است كه نياتشان در دنيا اين بوده، كه اگر تا ابد در دنيا بمانند نافرماني خدا را بكنند، و بهشتيان نيز در بهشت جاودانه اند، بدان جهت است كه نياتشان در دنيا اين بوده كه اگر تا ابد زنده بمانند، اطاعت خدا را بنمايند. هر دو دسته به خاطر نيت هاي خود در دوزخ و بهشت جاودانند.» [2]

حضرت مسيح به پيروان خود مي فرمود: «موسي بن عمران به شما دستور داده كه زنا نكنيد و من به شما امر مي كنم كه، فكر زنا را نيز در خاطر نياوريد، تا چه رسد به عمل زنا، هر كه فكر زنا كند، مانند كسي است كه در عمارت زيبا و رنگ آميزي شده، آتش بيفروزد كه با اين عمل دود آتش، رنگ خانه را تباه مي كند، اگر چه خانه هم نسوزد.» [3] با اين بيان روشن شد كه، انديشة گناه، گناه محسوب مي شود. زيرا انديشه به گناه بستر را براي به فعليت درآمدن آن مي گستراند.

گناه و عمل

آيات متعددي از قرآن تصريح دارد كه، گناه فقط با عمل تحقق مي يابد؛ از آن نمونه: «فمن يعمل مثقال ذره خيراً يره و من يعمل مثقال ذره شراً يره» [4] پس هر كس به اندازة سنگيني ذره اي كار خير انجام داده، آن را مي بيند و هر كس به اندازة ذره اي كار بد كرده، آن را مي بيند.

اين آيه انسان را به تفكري عميق وا مي دارد، و نشان مي دهد كه حسابرسي در قيامت فوق العاده دقيق و حساس است، كه حتي كوچكترين اعمال انساني را وزن   مي كنند، و به حساب مي آورند.

«ابوسعيد خدري نقل مي كند كه وقتي آية فوق نازل شد، عرض كردم يا رسول الله: آيا من همة اعمالم را مي بينم؟ فرمود: آري، گفتم: آن كارهاي بزرگ را؟ فرمود: بله، گفتم: كارهاي كوچك كوچك را؟ فرمود: بله، عرض كردم: اي واي بر من! مادرم به عزاي من بنشيند . فرمود: بشارت باد تو را اي ابوسعيد! چرا كه اعمال نيك ده برابر حساب مي شود تا هفت صد برابر و خدا براي هر كس بخواهد آن را هم دو چندان مي كند. اما عمل گناه به اندازة يك گناه مجازات دارد، يا خداوند آنرا عفو مي كند، بدان هيچ فردي به عملش نجات نمي يابد (جز اينكه كرم خدا شامل او گردد)، عرض كردم: حتي شما هم اي رسول خدا؟! فرمود: حتي من، مگر اينكه خداوند مرا مشمول رحمتش سازد.»[5]

با اين بيان روشن شد، ميزان محاسبه در قيامت، اعمال بندگان است و نيت گناه، گناه محسوب نمي شود، با توجه به مدارك قبل كه انديشة گناه را گناه معرفي مي كرد، مي توان نتيجه گرفت كه ، انديشة گناه نزديك شدن به قرقگاه و مرزهاي الهي است، با يك غفلت ممكن است انسان قدم در آن طرف منطقة ممنوعه بگذارد، و دچار هلاكت شود؛ لذا حضرت علي (ع) مي فرمايد: «كسي كه در مورد گناهان زياد فكر كند، گناهان او را به سوي خود مي كشانند» [6] بنابراين انديشة گناه، خلاف ادب نسبت به خداوند رحمن، و جرات نمودن بر نافرماني اوست؛ لذا بايد مواظب بود آيينة پاك دل انسان، بافكر گناه هم، آلوده نشود.

در پايان اين بحث مي توان نتيجه گرفت: گاهي انديشة گناه به شكل تصورات ذهني است و استقراري هم ندارد، اين قسم يقيناً گناه نمي باشد. حضرت رسول (ع) در اين مورد مي فرمايند: «خداوند بر امت من چيزهائي را كه در نياتشان بگذرد، اگر به گفتار يا عمل منجر نشود، بخشيده است.» [7]

ولي گاهي انديشة گناه به معني عزم و تصميم جدي بر گناه است، و دنبال آن رنگ احتياط مي زند. حرص و طمع به دنيا را تحت عنوان تامين زندگي معرفي مي كند، اگر حادثة ناگواري پيش آيد، عدم احتياط در امور را به قضا و قدر نسبت مي دهد، زير پوشش اينكه شخص فاسق است، غيبت مي كند ، و گناه كبيره غيبت را توجيه مي كند، پوشاندن حق را با تقيه تفسير مي

تحقیق ارزيابي گناه