تحقیقی درباره اهميت خلاقيت و روش های عملی پرورش آن
در ادامه بحث ابعاد مختلف تحصيلات در مقطع ابتدايی ، به اهميت خلاقيت و روش عملی پرورش آن می پردازيم .
پيش فرضهای موجود در زمينه تعليم و تربيت در مورد خلاقيت ، عبارتند از:
1-همه انسانها دارای درجات مختلفی از خلاقيت هستند. محيطهای آموزشی بايد جهت پرورش خلاقيت ، فرصتهای مختلفی را برای کودکان فراهم نمايند .
2-خلاقيت ذاتی و اکتسابی است و مي توان آن را پرورش داد . با بکار گيری روش های درست پرورش خلاقيت ، دانش آموزان در سطوح مختلف ، هنر، علم ، خلاقيت و … را ياد می گيرند .
3-مبنای پرورش قوه خلاقيت ، تخيلات می باشد . برخی از مربيان ، تخيلی بودن دانش آموزان را امر مضری مي دانند . در صورتی که تأثير بسزايی در امر خلاقيت می گذارد.
خلاقيت
خلاقيت به معنای خلق و آفرينش انديشه ها ، ايده ها ، افکار نو و بديع، متفاوت نگريستن به امور، عبور از مرز دانسته های محدود به حيطه نادانسته های نامحدود ، کشف و ابداع راه حل های جديد برای يک مسأله است. خلاقيت ، تشخيص و بيان مسأله و ارائه راه حلهای جديد برای آن است .
ويژگيهای دانش آموزان خلاق ، عبارتند از :
1-دوری از عرف و عادات معمول جامعه و روی آوری به راههای ديگر .
2-آنها از ابراز وجود و عقيده مخالف با ديگران هراسی ندارند.
3-از تحقير و تمسخر ديگران در برابر ايده های خود ، ترس ندارند .
4-علاقمند به ابراز عقيده و خلق ايده های نو هستند .
5-روح پرسشگر و کنجکاوی دارند .
6-به راههای پذيرفته شده و مقبول اکتفا نمی کنند .
7-دارای هوش سرشاری می باشند ، چون يکی از ضروريات خلاقيت، هوش است ، ولي افراد با هوش ، لزوماً خلاق نيستند .
8-تابع و دنباله روی ديگران نيستند و به طور مستقل عمل می کنند .
هوش افراد نابغه ، بالاتر از 140 است در حالی که بر اساس تحقيقات انجام شده ، افراد خلاق ، بهره هوشی بين ٩٧ و ١٢٦ دارند . لزوماً همه خلاق ها، نابغه و سرشار از هوش نيستند .
انواع تفکر
تفکر را می توان به دو دسته همگرا و واگرا تقسيم نمود.
تفکر واگرا به معنای ارائه راه حلهای جديد در حل مسأله است . در تفکر واگرا ، خلاقيت مطرح است .
تفکر همگرا به معناي ارائه راه حلهاي قديمي در برابر يک مسأله است. تفکر همگرا همان تفکر منطقي است .
تفکر همگرا و واگرا با يکديگر متفاوتند . جهت تفکر همگرا به سمت عرف و عادات جامعه ، راهها و افکار پذيرفته شده است ، ولي تفکر واگرا از عرف و عادات دور مي شود و سنت شکن است . در تفکر همگرا ، امور، مربوط به هم در نظر گرفته و امور نامربوط کنار گذاشته مي شوند، ولي در تفکر واگرا، بين امور نامربوط ارتباط برقرار مي شود .
فردي که داراي تفکر خلاق است ، سعي مي کند ، عناصر و اجزاء نامربوط را به هم متصل کند .
در تفکر همگرا ، امکان اشتباه نيست و فرد سعي دارد ، از اشتباه پرهيز نمايد . در تفکر واگرا و خلاق ، به فرد فرصت اشتباه داده مي شود .
براي تفکر منطقي و همگرا ، جهت مشخص است ، اما مسير خاصي در تفکر وجود ندارد و مقصد مشخص نيست .
در سيستم آموزشي ، اين دو نوع تفکر را مي توان به صورت موازي و از طريق فعاليتهاي مختلف، پرورش داد و لزوماً ، يکي بر ديگري مقدم نيست. معلم مي تواند در يک درس ، تفکر همگرا و منطقي را مطرح کند و در دروس، شرايط و فرصتهاي يادگيري ديگر ، از تفکر واگرا استفاده نمايد و به دنبال تقدم و تأخر نباشد. در ادامه بحث مربوط به خلاقيت ، به روشهاي عملي پرورش خلاقيت در مرحله ابتدايي مي پردزايم و نظريات دانشمندان معروف را در مورد عوامل موثر بر آن توضيح مي دهيم . ما در اينجا روش ” بارش مغزي ” يا ” طوفان مغزي ” و روش بديعه پردازي گاردون را توضيح مي دهيم.
روشهاي عملي پرورش خلاقيت
روشهاي عملي پرورش خلاقيت عبارتند از :
1-داستانگويي و قصه نويسي : از کودکان بخواهيد که داستان ، شرح حال يا انشاء بنويسند.
2-شرح حال نويسي و انشاء نويسي .
3-امور هنري از قبيل نقاشي : براي مثال ، کودک مي تواند نقاشي آزاد بکشد و تخيلاتش را روي کاغذ بياورد .
4-بيان شرح حال و زندگي بزرگان : براي مثال ، ما مي توانيم طي فيلمي، نحوه خلاقيت افراد و مشکلات آنها را به نمايش در آوريم .
5-استفاده از روشهاي تدريس متنوع : در تدريس موارد مختلف ، هيچ گاه نبايد از روش و الگوي واحدي استفاده نمود ، افکار قالبي را در کودکان ايجاد نکنيد و پرسش و پاسخها بايد در کلاس درس ، آزاد باشند ، نه قالبي و محدود .
6-ايجاد فرصت براي يادگيري اکتشافي : به کودکان اجازه دهيد که اطلاعات معلم را به طور شخصي کشف نمايد .
تحقیقی درباره اهميت خلاقيت و روش های عملی پرورش آن