مقاله چغندر قند
مقدمه
قبل از پيدايش چغندر قند معمولي مردم قند مورد نياز خود را از نيشكر تامين مي كردند يك دانشمند آلماني در سال 1747 موفق شد كه از چغندر قند (ريشه) قند تهيه كند.
از نظر اقتصادي چغندر قند يكي از محصولات مهم كشوري محسوب مي شود زيرا ماده اين گياه بسيار قوي و پر نيرو است تاريخچه كشف آن از سال 1273 شمسي شروع شده كه اولين كارخانه آن كرج بوده است اما امروزه تعداد اين كارخانه بسيار بيشتر شده و حتي از 30 كارخانه بيشتر شده ولي تعداد كارخانه نيشكر زياد نيست و به 2 يا 3 كارخانه مي رسد. ريشه چغندر قند شكل مخروطي دارد تعداد كروموزمها در حالت ديپلونيد 18 عدد است همان طور كه ذكر شد علاوه بر قند مواد ديگري از چغندر بدست مي آيد كه در حدود 90% ريشه حقيقي و 10% طوقه گياه وجود دارد.
N ازت:
ازت مهمترين عنصري است كه در زراعت چغندر قند به صورت كود مصرف مي شود، زيرا خاكهاي محدودي داراي مقدار كافي ازت به فرم قابل دسترس براي بدست آمدن حداكثر رشد اين گياه هستند وقتي كه اين عنصر محدود باشد عملكرد به نحو چشم گيري كاهش مي يابد و ممكن است در برخي خاكها به نصف كاهش يابد. ازت اثر بارزي روي ظاهر گياه دارد كه قابل توجه ترين آنها، بهبود رنگ گياه و افزايش قدرت سطح سبز گياه (كانوپي) است.
زيادي ازت باعث كاهش غلظت قند در ريشه گياهي (قند ريشه) مي شود. ازت زياد باعث كاهش كيفيت ريشه مي شود.
ازت نمو برگها را افزايش داده و در نتيجه جذب به سرعت انجام مي گيرد. و رشد سريع برگها در ابتداي دوره اي كه قند توليد مي شود، اين دوره را طولاني كرده و مقدار محصول را افزايش مي يابد. يك زراعت خوب چغندر قند براي آنكه قند و ريشه كافي توليد كند به 200-150 كيلوگرم ازت در هكتار نياز دارد. اضافه كردن اين مقدار ازت به خاك بستگي به حاصل خيزي زمين دارد. در خاكهاي اسيدي بعلت اينكه نيترينيكاسيون خوب انجام نمي گيرد احتياج به چغندر قند به ازت بيش از خاكهاي خنثي و يا قليايي است. جذب و مصرف ازت توسط چغندر در 80-70 روز اول زندگي كم و حدود اوايل خرداد ماه زيادتر است در اواخر زندگي گياه نيز بايستي به گياه ازت نداد زيرا تجمع قند كاهش مي يابد. بيشتري مقدار ازت را بايستي هنگام كاشت اضافه نمود و حدود 6-5 سانتي متر زير خاك كرد و در مرحله تنك كردن ازت را اضافه مي كند.
كود سرك:
چون چغندر داراي ريشه عميق و بزرگ است بخصوص ريشه هاي فرعي در عمق زياد خاك قرار دارد. هر گاه در مصرف كود ازته تاخير شود و يا كود در سطح خاك قرار گيرد ريشه به موقع و به طور كامل نمي تواند از آن استفاده كند و در نتيجه آثار كمبود ماده ازته در گياه ظاهر مي شود و اين مسئله در مناطق خشك خيلي مهمتر از مناطق مرطوب است زيرا بعلت كمبود رطوبت و باران و آب كود ازته در سطح خاك باقي مانده و در نتيجه وزن ريشه كمتر خواهد بود و از طرفي ديگر چون علفهاي هرز يكساله داراي ريشه كوچك و سطحي هستند بهتر مي توانند از كود استفاده كنند، بدين جهت بهتر است كود را با شخم سطحي و يا با كود پاشهاي مخصوص در عمق كافي قرار گيرد كود در سطج خاك باشد بايستي بوسيله هرس در اثر كمبود ازت برگهاي چغندر قند كوچك و باريك و نازك باقيمانده و رنگ آنها سبز روشن است و اين برگها حالت ايستاده قرار مي گيرند، در گلبرگ برگهاي كناري كه سن آنها زيادتر است پريدگي رنگ ايجاد شده و حاشيسه برگها بتدريج كم رنگ تر شده و در نهايت نكروزه مي شود.
در خاكهايي كه داراي كمبود ازت هستند علايم كمبود ابتدا روي دو برگ نخستين و دو برگ تحقيقي و برگهاي جلوي ديده مي شود، كمبود ازت ميزان كلروفيل و سرعت فتوسنتز برگهاي مسن را كاهش مي دهند وجود ازت ازدياد ماده خشك ريشه و طوقه مي شود. كود ازته تا حدودي مقدار نور دريافت شده را افزايش مي دهد.
فسفر (5P2o):
فسفر روي تركيبات مواد ذخيره ريشه چغندر قند اثر خيلي زياد ندارد و در صورتي كه در تناوب به گياه قبلي كود فسفره كافي داده شده باشد زمان كشت چغندر بايد در مصرف آن به مقدار زياد صرفه جويي نمود. بطور كلي زراعت چغندر قند در هكتار حدود 80-60 كيلوگرم اسيد فسفريك از زمين خارج مي نمايد. بنابراين با در نظر گرفتن جنس زمين، مقدار و نوع مواد غذايي در زمين افزودن 200-160 واحد از اين ماده (فسفر) به زمين براي تغذيه چغندر كافي است زمان مصرف اين كودها قبل از كاشت مي باشد. هرگاه در زميني كه اين گياه كاشته مي شود مقدار فسفر كم باشد در اثر كمبود اين ماده برگها به رنگ سبز تيره در مي آيند. معمولاً در خاكهاي زراعي لازم است فسفر به صورت كود شيميايي، كود آلي و بقاياي گياهي به خاك اضافه شود تا فسفر خارج شده توسط گياه جاي گزين شود.
در چغندر نيمي از فسفر در ريشه ها و نيمي ديگر در تاج وجود دارد. غلظت فسفر در تمام اندامهاي گياه بلافاصله بعد از سبز شدن تا زمان برداشت كاهش مي يابد.
علايم كمبود فسفر به ندرت روي گياهان بالغ مشاهده مي شود علايم كمبود بيشتر در گياهچه ها قابل رويت است بويژه زماني كه خاك اسيديته باشد و يا خاك و آفات و بيماريها و علف كشها به سيستم ريشه آسيب رسانده باشد كمبود فسفر موجب توقف رشد گياه است رشد ريشه در اثر كمبود فسفر است و ريشه هاي اليفاي ثانويه ايجاد مي شود.
پتاس (K2o)
در رابطه با نيازهاي غذايي چغندر قند به پتاسيم و سديم را معمولاً با هم منظور مي كنند چون اين عنصر مي تواند تا حدي جايگزين يك ديگر شوند مصرف يكي از اين عناصر در صورت وجود عنصر ديگر به عملكرد بالاتري منجر مي شود.
پتاس اثر سود مندي روي محتويات قند داشته و در تشكيل و تبديل مواد در گياه و عمل كرين گيري و ذخيره قند بسيار موثر است در نواحي خشك و نيمه خشك وجود پتاس جذب ازت را محدود ساخته و ذخيره فسفر را بهبود مي بخشد و رشد ريشه را تحريك مي نمايد.
هرگاه پتاسيم بيش از اندازه مصرف گردد مواد محلول در عصاره گياه را افزايش داده و در متبلور شدن قند در كارخانه اختلال ايجاد خواهد كرد.
مقاله چغندر قند