مقاله دستگاه گوارش طيور
- پیش‌معده (Proventriculus)
- سنگدان (Gizzard)
- روده کوچک
- روده بزرگ یا راست روده (Rectum)
دستگاه گوارش در طيور عمل گرفتن غذا، عبور غذا از مجراى گوارش، هضم و جذب و بالاخره دفع مواد زائد را انجام مى‌دهد دستگاه گوارش از قسمت‌هايى اصلى و اعضاء ضميمه تشکيل شده است.
طيور بهوسيله منقار غذا را مى‌گيرند. منقار شاخى است و عمل لب‌ها را در دام‌هاى پستاندار انجام مى‌دهد. زبان دراز و نوک‌دار مى‌باشد و بهوسيله عمل خود غذا را به عقب و يا داخل گلو و مرى مى‌راند دهان بدون دندان است.
مرى از لوله لاستيک مانندى تشکيل شده است که از دهان تا چينه‌دان امتداد دارد و از چينه‌دان نيز گذشته و به پيش‌معده مى‌رود و در داخل مرى يک عدد غده موکوسى وجود دارد که ترشح آنها سبب سهولت حرکت و رانده شدن غذا مى‌گردد.
چينه‌دان – مرى در انتهاى خود وسيع شده و توليد کيسه‌اى به نام چينه‌دان مى‌نمايد.
در چينه‌دان غذا جمع و تحت تأثير حرارت و ترشحات آن قرار گرفته و نرم مى‌شود. سپس بهوسيله زائده کوتاهى به پيش‌معده وصل مى‌شود.
دستگاه گوارش طيور
- پيش‌معده (Proventriculus)
در انتهاى لوله مرى قرار مى‌گيرد. بافت آن از تعدادى غدد ترشحى تشکيل شده از اين‌رو به آن معده غده‌اى يا (Glandular Stomac) نيز مى‌گويند در طى توقف غذا در اين قسمت با ترشحات اسيدى معده و شيره آن آغشته مى‌شود سپس غذا به معده اصلى رانده مى‌شود.
- سنگدان (Gizzard)
از پيش‌معده به‌وسيلهٔ مجرائى تنگ و کوتاه جدا مى‌شود شکل آن بيضوى است داخل آن از دو قسمت عضلانى محکم تشکيل شده است. عمل اين عضو در گوارش طيور بسيار مهم است زيرا به‌طورى که گفته شد طيور فاقد دندان و يا عضو خرد کردن غذا مى‌باشند. بعد از اينکه غذا در داخل چينه‌دان نرم و در داخل پيش‌معده با اسيد معدى آغشته گرديد. در داخل سنگدان بهوسيله حرکت شديد و انقباضات عضلات خرد مى‌شود.
معمولاً در داخل سنگدان تعدادى سنگريزه وجود دارد که طيور به‌طور طبيعى آنها را بلع مى‌کند. غذاهاى دانه‌اى بر اثر فشار قوى عضلات در بين اين سنگريزه‌ها قرار مى‌گيرد و خرد مى‌شود. از اين‌رو وجود سنگريزه در داخل سنگدان به خرد شدن غذا و در نتيجه گوارش طيور کمک فراوانى مى‌کنند به اين سبب هميشه بايستى به‌اندازه کافى سنگريزه در اختيار مرغ‌ها و جوجه‌ها قرار داد. وقتى‌که غذا به‌خوبى در سنگدان خورد و به‌صورت يکنواخت و نيمه مايع درآمد به‌طرف روده و دوازدهه رانده مى‌شود.
- روده کوچک
روده کوچک طيور برخلاف پستانداران داراى قسمت‌هاى مشخص نمى‌باشد.
قسمت اول روده باريک را دوازدهه يا Duodenal مى‌نامند. ترشحات پانگراس و کبد در اين قسمت به داخل روده مى‌ريزد. هضم و جذب غذا به‌طور عمده در روده کوچک انجام مى‌گيرد غذا در روده به شکل امولسيون در مى‌آيد. در داخل روده کوچک برجستگى‌هاى کوچکى به نام (Villi)، قرار دارد که وجود آنها سبب گسترش سطح جذب در روده کوچک مى‌گردد.
طول کلى روده در مرغ‌ها در حدود ۱۵۴ سانتى‌متر است. کبد در طيور بسيار بزرگ و داراى دو قطع (Lobe)، مى‌باشد قطعه راست بزرگتر و کيسه صفرا به آن متصل مى‌باشد.
کبد ترشحات خود را در انتهاى دوازدهه به روده مى‌ريزد. لوزالمعده در تاخوردگى اثنى‌عشر يا دوازدهه قرار دارد. رنگ آن قرمز قهوه‌اى است. عمل لوزالمعده هنوز به‌درستى در طيور معلوم و مشخص نشده است.
در انتهاى روده کوچک دو زائده به نام Ceca يا روده کور قرار گرفته که طول آن در حدود ۱۵ سانتى‌متر است و در خميدگى روده کوچک و روده راست قرار مى‌گيرد.
- روده بزرگ يا راست روده (Rectum)
طول روده راست به مراتب کمتر از روده کوچک و در حدود ۱۲-۱۰ سانتى‌متر مى‌باشد، روده راست در حقيقت محل ريختن بقاياى هضم‌نشدنى غذا است. غذا هضم نشده بهوسيله حرکات روده بزرگ به طرف کلوآک رانده مى‌شود.
کلواک Cloaca – به سه قسمت مختلف تقسيم مى‌شود. انتهاى مجراى تناسلى و انتهاى مجراى ادرارى در کف کلوآک باز مى‌شود.
مواد دفعى پس از اينکه وارد کلوآک شد به طرف مخرج يا Anus رانده شده و از آنجا دفع مى‌گردد.
دستگاه گوارش طيور
مقاله دستگاه گوارش طيور