مقاله درآمدي بر درك جرم سازمان يافته و مظاهر فراملی آن
ويژگيها
جرم سازمان يافته برچسبي است كه به پديده مجرمانهاي زده ميشود كه به وسيله گروههاي خاصي صورت ميگيرد گروههايي كه اصولاً مرتكب فعلهاي مجرمانه خشن و سودآور ميشوند. بعضي از اين گروهها نيز مرتكب اعمال مجرمانه فراملي شده يا با سازمانهاي مشابه درديگر كشورها مرتبط هستند. در عين حال جرم سازمان يافته به عنوان شكلي از تبهكاري بايد از ديگر مظاهرمجرمانهاي كه به وسيله گروههايي صورت يافته ميگيرد كه صرفاً عمليات مجرمانه خود را سازماندهي ميكنند متمايز گردد.
گروههاي جرم سازمان يافته همچنين لازم است از ديگر سازمانهايي كه به ابزارها و روشهاي اين گروه پناه برده (متوسل شده ) ولي انگيزه فكري داشته واهدافشان با اهداف گروههاي جرم سازمان يافته متفاوت است، متمايز گردند. و سرانجام جرم سازمان يافته نبايد با فعاليت مجرمانهاي مشتبه گردد كه اگر به صورت جرم ظهور نميكرد يك اقدام قانوني تلقي ميشد.چنين فعاليتهايي به عنوان جرم گروهي يا تشكيلاتي شناخته ميشوند.
تجربه ومشاهدات عيني نشان ميدهد كه گروههاي جرم سازمان يافته تمام يا بخشي ازويژگيهاي زيرين را دارا هستند:
1ـ هدف شركاي جرم اين است كه براي ارتكاب فعاليتهاي مجرمانه براساس مباني كم وبيش مستمر با هم متحد گردند. 2) هدف اصلي آنها تحصيل سود است. 3) آنها براي رسيدن به اهداف خويش چه در داخل گروه و چه در داخل گروه وچه در تعقيب مقاصد خارجي ا زخشونت به عنوان يكي از ابزار استفاده ميكنند. 4) افساد مأموران دولتيو ديگران بخشي ا زروش كار(modus operandi) آنها است. 5) آنها با تقلب در پرداخت ماليات، فعاليتهاي تجاري انحصاري وغارتگرانه، به دنبال افزايش منافع بوده و براي نفوذ در فعاليتهاي اقتصادي مشروع و ايجاد تزلزل در آنها ازتأثير فاسد كننده خويش استفاده ميكنند. 6) آنها براي بازيابي وافزايش منافع خويش به تطهير پول متوسل مي گردند. 7) آنها اصولاً در يك محدوده ملي (داخلي ) به فعاليت ميپردازند، حتي زماني كه شعبههاي فراملي يا فعاليتهاي فراملي دارند. 8) در جايي كه گروه با تهديد سلامت جامعه و نظم عمومي يا ديگر مصالح اجتماعي و اقتصادي فعاليت ميكند، حضور و فعاليتهاي گروه تاثير منفي برجامعه دارد. 9) آنها مكرراً و نه هميشه در يك تشكيلات پيچيده و با رهبري واحد در بالاي هرم تشكيلات ، متمركز و سازماندهي ميشوند.10) از اعضاي سازمان وفاداري به آن خواسته ميشود و اين وفاداري با نظم خشك وخشن اعمال ميگردد به گونهاي كه در صورت قصور، سركشي و يا خيانت مجازات مرگ را به همراه دراد. 11) عضويت در سازمان مبتي بر موفقيت شخصي از امتحاناتي است كه در ارتباط با وفاداري به سازمان ، بي رحمي و مهارتهاي تبهكارانه صورت ميگيرد و در سازمانهايfarternal con- (دوستانه) اين عضويت با يك شروع سّري همراه است. 12) سرّي بودن يكي از علامتهاي شاخص اين گروهها است.
اتحاديه اروپايي تعريفي مبتني بر يازده ويژگي را براي جرم سازمان يافته مورد توجه قرار داده است ، اين ويژگيها عبارتند از:
1ـ همكاري بيش ازدونفر2- وظيفه مشخص هريك از همكاران3- همكاري براي يك دوره طولاني يا غيرمشخص4- استفاده از شكلي از نظم و كنترل 5- در مظان ارتكاب جرمهاي تبهكارانه سنگين بودن 6- فعاليت دريك سطح بين المللي7- استفاده از خشونت و ابزار ديگر مناسب براي ارعاب و تهديد 8- استفاده ازتشكيلات بازرگاني يا شبه تجاري9- ارتكاب مستمر تطهير پول 10- تاثيرگذاري درامور سياسي، رسانه هاي گروهي، ادارات عمومي ، مقامات قضايي و اقتصاد11- به دنبال منافع مالي و يا قدرت بودن.
براي تحقّق جرم سازمان يافته لااقل بايد شش ويژگي از يازده ويژگي فوق وجود داشته باشد كه 3 ويژگي شماره 1،5،11 براي تحقّق جرم سازمان يافته يا تشكيل گروه مجرمانه ضروري است.
پيش نويس كنوانسيون ملل متحد عليه جرم سازمان يافته از ارايه و پيشنهاد شناسايي ويژگيهاي «جرم سازمان يافته » اجتناب ورزيده به جاي آن ترجيج داد كه با مشكل تعريف « جرم سازمان يافته » مواجه گردد.
گروههاي جرم سازمان يافته در بعضي يا تمام اين ويژگيها شريك هستند و در اين شركت به تشكّل سازماني آنها يا بزرگ و كوچك بودن اندازه آنان و يا اينكه ريشه در بازار دارند يا به طور سازماني متشكل شدهاند توجه نميشود . بنابراين بعضي از آنها شامل گروههاي بزرگي هستند كه مستقيماً تشكيلاتي را درست ميكنند كه مدل سازماني شركتهاي چند مليتي قانوني را تقليد ميكنند كما اينكه گروههاي كوچكي را نيز شامل ميشوند كه با يك ماهيت جغرافيايي يا بازار محدود به فعاليت مشعول هستند. در حالي كه اندازه گروه و عمر آن الزاماً ويژگيها ي متمايز كننده نيستند، در عين حال اين ويژگيها قابليت اريراد صدمه به جامعه و تهديد اجراي آن را آشكار ميسازند.
گروه هاي جرم سازمان يافته معاصر همچنين تمايلاتي را به سوي پيچيدگيهاي سازماني بزرگتر نشان ميدهند كه اين تمايل منعكس كننده واقعيتهاي مربوط به اوضاع و احوال و خصوصاً فرصتهايي است كه ناشي از محركهاي جوامع مدرن، بازارهاي جهاني احوال و خصوصاً فرصتهايي است كه ناشي از محركهاي جوامع مدرن،بازارهاي جهاني و سيستمهاي جهاني است. در اين معنا جرم سازمان يافته، جهت اجتناب از برخي تحريفهاي هوشمندانه مبتني بر فرضهاي صطحي و رنگارنگ ناشي از مفاهيم افسانهاي اين پديده كيفري، به عنوان يك «سيستم» و نه يك همكاري مورد بررسي وتوصيف قرار گرفته است. ويژگيهاي شاخص اين سيستم عبارتند از:
الف) سازمان منظم اركان مجرمانه و غيرمجرمانه آن.
ب) ارتباطات مختلف بين عوامل سيستم و سيستمهاي فرعي مختلف.
ج) وحدت هدف(كه عبارت است از: جستوجوي قدرت ازطريق به دستآوردن متجاوزانه سرمايه و تأثير كنترل كننده آن برديگران).
د) ويژگي فراملّي.
براي تحققّ اين شرايط و يا درنتيجه اين شرايط گروههاي جرم سازمان يافته جهت به دستآوردن امتياز از تمامي فرصتهاي موجود، خصوصاً فرصتهاي بازار وجهت پاسخگويي به حوادثي كه ممكن است تأثيري منفي برآنها داشته و يا به طور مثبت به نفع آنها باشد انعطافپذيري و انطباقپذيري را توسعه دادهاند.
ساختار اين گروهها كه عموماً درآمريكاي شمالي و اروپا و اكنون به خوبي در مناطق ديگر مورد بررسي قرار گرفته است، به طور قابل توجهي متفاوت بوده ونه ماهيت آنها، شرايط فرهنگييي كه از آن ناشي شدهاند، نيازشان به بقأ و رشد و مهارتشان در تغيير شرايط و اوضاع و احوال بستگي دارد. دامنه تنوع ساختاري شامل گروههاي زيرين است: گروههاي برادرانهاي كه ممكن است شامل تعدادي از«خانوادهها» باشد كه ساختارهاي ديگري براي هماهنگ كردن عمليات خود داشته وممكن است به صورت يك اتحاديه شبيهسازي شده باشند. گروههاي نژادي يا ملّي كه به عنوان شبكههايي براساس چنين وابستگيهاي نژادي عمل ميكنند. و گروههايي از نوع تبهكاران و اراذل و اوباش كه به وسيله هدف مشتركشان – تحصيل متجاوزانه منافع – دور هم جمع شدهاند كه ممكن است مبتني بر نژادپرستي باشد يا نباشد.
ساختارهاي اين گروهها و روابطشان همچنين براساس فعاليتهاي مختلفي كه انجام ميدهند يا فرصتهاي خريد و فروش كه برايشان پيش ميآيد، متفاوت است. بنابراين تفاوتها براساس مناطق و ديگر عوامل است.
تشخيص ويژگيهاي سازمانهاي جرم سازمان يافته الزاماً مرز دقيق بين آنها را مشخص نميكند. تقريباً هر ماهيت مجرمانهسازمان يافتهاي عوامل چندگانه را منعكس مينمايد. به علاوه ساختارهاي جديد نشان ميدهد كه تا چه حدي آنها به وسيله عوامل فرصت طلبانهاي شكل گرفتهاند كه ميتوانند براي اقدام مجرمانه مفيد بوده يا ضرر داشته باشند. سرانجام بايد گفته شود كه ويژگيها و انواع سازمانها و همچنين سلسله مراتب آنها مورد پافشاري بيجهت قرار نميگيرند.
در واقع جرم سازمان يافته انعطاف و نسبت به فرصتها و حوادث مختلف تغيير پذير است ولي سازمانهاي مجرمانه خصوصاً نسبته به فرصتهاي سودآور و فشارهاي ناشي از سياستها واعمال عدالت كيفري حساس هستند. اين گروهها همچنين نسبت به شرايط اجتماعي، فرصتهاي در حال تغيير، تكنيكهاي مديريت پيشرفته و فرصتهاي سودمند، سازگاري و انطباق پيدا ميكنند. دگرگوني آنها اصولاً فرصت طلبانه بوده و به ندرت براساس عقيده و نظر ميباشد. با وجود اين، بعضي از مدلهاي تشكيلاتي با ثبات، تمايل به حفظ ويژگيهاي خود داشته و ميخواهند نسبت به تغييرات، كمتر انعطاف پذير و آسيبپذير باشند. اين مطلب به اين معنا نيست كه فعاليت آنها يا روش كار آنها(modus operandi) بر اساس فرصتهاي اتفاقي جديد تغيير و تحول پيدا نكند، بنابراين براي فرار از تكنيكهاي جديدي كه به وسيله اجراي قانون جهت شناسايي و دستگيري آنها مورد استفاده قرار ميگيرد فعاليتهاي آنهااز موضوعي به موضوع ديگر تغيير يافته و روشها عوض ميشود يعني فعاليتها براي به دست آوردن سود بيشتر وخطر كمتر،از مرزهاي ملي فراتر ميرود.
خشونتهاي سازماندهي شده نقش مهمي را در تصميمات گروههاي جرم سازمان يافته براي تغيير روشها يا جابهجايي فعاليتها بازي ميكنند. غالباً اين گروهها به نيازهاي تشكيلاتي داخلي خصوصاً تلاشهاي رهبري پاسخ ميدهند. در موارد ديگر، گروههاي جرم سازمان يافته براي افزايش تأثيرگذاري فعاليتشان در تجارت و تأمين فرصتهاي سرمايهگذاري از طريق تطهير پول به دنبال فعاليتهاي قانوني و حفظ آن هستند.
جرم سازمان يافته جرم سازمان يافته فراملّي
متخصصان هنوز تلاش ميكنند تا ويژگيهاي جرم سازمان يافته و خصيصههاي جرم سازمان يافته فراملّي را تعريف و مشخص نمايند و تعيين كنند كه آيا اين دو در يك راستا قرار دارند ويا در ماهيت واساس مقداري با هم متفاوتند. موضوعاتي از قبيل اندازه، ساختار و پيوستگي چنين سازمانهايي، فعاليتهاي اقتصادي آنان، دسترسي آنان در محدوده جامعه قانوني و شعبههاي فراملّي فعاليتهاي آنان از جمله عناصري است كه در مباحث آكادميك مودر توجه و گفتوگو ميباشد، بعضي از متخصصّان، جرم سازمان يافته فراملّي را به عنوان سازمانهاي سلسلهوار بزرگي ميبينند كه همانند مؤسسات عمدهاي به صورت فراملّي به فعاليت ميپردازند. در حالي كه گروههاي جرم سازمان يافته شعب فراملّي ندارند، گرچه آنها ممكن است مقداري فعاليتها يا ارتباطات فراملّي داشته باشند، ولي اين تمايز با توجه به اطلاعات موجود كاملاً متفاعد كننده نيست و در واقع نظر متخصصان شامل يك سري از ابعاد ونگرشهايي ميشود كه به ويژگيهاي و گروههاي جرم سازمان يافته و اينكه چگونه و چرا اين گروهها ميتوانند و يا لازم است از گروههاي جرم سازمان يافته فراملّي متمايز گردند مربوط ميشود.
در حالي كه تاكنون هيچ تعريف مورد قبولي از جرم سازمان يافته فراملّي وجودنداشته است، در عين حال توافقي كلي وجود دارد كه عناصر برجسته يا ويژگيهاي عمده اين شكل از فعاليت مجرمانه گروهي، همان ويژگيهاي جرم سازمان يافته داخلي است ( كه قبلاً مشخص گرديد) ولي در مورد جرم سازمان يافته فراملّي بر ويژگيهاي زيرين تاكيد ميگردد: 1- عمليات فراملّي و ارتباطات غير داخلي با گروههاي مشابه 2- اندازه بزرگتر 3- بالابودن حجم فعاليتهاي مجرمانه 4- سطح بالاي سودآوري 5- وجود سرمايههاي مهم و قابل توجه 6- قدرت و تأثيرگذاري در قلمرو فعاليتها.
گفتني است در حالي كه تمايزهايي بين جرم سازمان يافته داخلي و جرم سازمان يافته فراملّي وجود دارد، بعضي از گروههاي دسته اول نيز به فعاليتهاي فراملّي مشغول ميگردند كه در دسته دوم قرار دارند ونيز گاهي به فعاليتهاي داخلي ميپردازند.
اين تداخل در فعاليتهاي ملّي و فراملّي به مشكلات تمايز بين جرم سازمان يافته داخلي و جرم سازمان يافته فراملّي دامن ميزند. اين حقيقت كه گروههاي معيني ممكن است در هريك از اين دو طبقه معين كم وبيش به يك نوع فعاليت مشغول باشند، نيز به روشني بر مشكلات تمايز بين اين دو ميافزايد.
كنفرانس جهاني وزرأ در مورد جرم سازمان يافته فراملّي اين پديده جديد را به صورت زيرين تشريح نمود: «جرم سازمان يافته به طور سنتي به عنوان مشكل قانوني مربوط به نظم عمومي دولتهاي مستقل تلقي شده است ولي افزايش وابستگيهاي اقتصادي ميان دولتها، توسعه حمل ونقل سريع و سيستمهاي ارتباطي، افزايش خارقالعاده تجارت بين المللي و ضرورت وجود يك بازار مالي جهاني به طور
مقاله درآمدي بر درك جرم سازمان يافته و مظاهر فراملی آن