مقاله اثر تغييرات نرخ ارز بر بخش تجاري کشور
چكيده
در سالهاي اخير، بررسي اثر نوسانات ارزي بر قيمتهاي نسبي اقتصاد (قيمت نسبي کالاهاي
قابل مبادله به غير قابل مبادله و رابطه مبادله) در ادبيات اقتصادي از اهميت به سزايي
برخوردار شده است. اين مقاله به بررسي اين موضوع در اقتصاد ايران م يپردازد. نتايج
بيانگر آن هستند که افزايش نرخ ارز باعث افزايش قيمت نسبي کالاهاي قابل مبادله به غير
قابل مبادله مي شود؛ اما رابطه اي معني دار بين نوسانات ارزي و رابطه مبادله مشاهده
نمي شود. اين نتايج چه در قالب دوره زماني کوتاه مدت با داده هاي فصلي و چه در بلند مدت
و در قالب داده هاي سالانه تأييد شده است آه م يتواند بيانگر استحكام آنها باشد. نتايج به دست
آمده با شرايط حاآم بر سطح قيمتها و ساختار تجارت خارجي ايران هماهنگ مي باشد.
آليد واژه: نرخ ارز، قيمت نسبي، رابطه مبادله، سياست پولي.
__________________________________________________________________
مقدمه
در سالهاي اخير، آگاهي از ارتباط بين نوسانات ارزي و قيمتها بسيار مورد تأکيد قرار گرفته
و مطالعات زيادي نيز در اين مورد انجام شده است، هر چند که اساس اين بحث به سالهاي
آغازين دهه ١٩٧٠ باز مي گردد. مطالعات اخير، نتايج حائز اهميتي در پي داشته که بعضي
از آنها باعث تجديد نظر در برخي از باورها و مباني نظري موجود شده اند. مطالعه ميزان
سرايت نوسانات ارزي بر قيمتهاي نسبي اقتصاد م يتواند نكات جديدي را به ويژه براي
سياستگذاران تصوير کند. براي نمونه در بخش تجارت خارجي آشورها آگاهي از اينكه
نوسان نرخ ارز تا چه اندازه مي تواند قيمت آالاهاي تجاري (صادراتي و وارداتي) و غير
تجاري را متأثر کند به ويژه براي آشورهاي در حال توسعه آه به دنبال بهبود تراز تجاري
خود هستند مي تواند بسيار مفيد باشد. مطالعات اخير بيانگر آن هستند آه الزاماً رابطه اي يك
به يك بين نوسانات ارزي و قيمت آالاهاي صادراتي و وارداتي وجود ندارد. اين امر باعث
شده است آه بر خلاف رويه گذشته مباني الگو (شرط) مارشال لرنر دستخوش تغيير قرار
گيرد. در اين مطالعه دو فرضيه به شرح زير دنبال مي شود.
در اقتصاد ايران، تغيير نرخ ارز با رابطه مبادله رابطه معکوس دارد؛
در اقتصاد ايران، تغيير نرخ ارز با قيمت نسبي کالاهاي قابل مبادله به غير قابل مبادله
رابطه مستقيم دارد.
بحث نظري
اساس اين بحث به قانون قيمت واحد ١ يا نظريه برابري قدرت خريد ٢ برمي گردد. به اين
مضمون که مثلاً در دو کشور مورد بررسي با توجه به نرخ ارز بين آنها بايد قيمت کالا يا
سبدي از کالاها يکسان باشد. اين موضوع به وسيله روابط زير نشان داده مي شوند.
LOP : Pi = e. P*i (١
PPP : P = e. P* (٢
بيانگر i سطح قيمت(ها) در کشور مورد نظر و کشور خارجي و P* و P در روابط بالا
کالايي خاص مي باشد. اما علاوه برآنکه بسياري از فروض در اين روابط برقرار نشده(مواردي
مانند حداکثرسازي سود، نبود هزينه حمل و نقل، نبود توزيع و فروش مجدد ومانند اينها) در
بسياري از مواردحتي نقض هم شده اند. به اين دليل اقتصاددانان از قانون قيمت واحد نسبي و
برابري قدرت خريد نسبي استفاده کرده اند که در واقع بيانگر يکسان بودن آهنگ نوسانات نرخ
ارز و قيمتها در کشورها مي باشد و به شكل زير نشان داده مي شوند.
مقاله اثر تغييرات نرخ ارز بر بخش تجاري کشور