طرح کارافرینی پرورش قـارچ خوراكـي
مقدمـه :
مواد پروتئيني ، يكي از مهم ترين اجزاي مواد غذايي مورد استفاده انسانها است. نياز طبيعي بدن انسان به اين مواد ، مبين ضرورت استفاده آنها در سبد غذايي خانواده ها است. از ديرباز انواع گوشت ها، خصوصا گوشت قرمز منبع اصلي تامين پروتئين موردنياز انسان بوده است.
لكن در حال حاضر ، به واسطه تغيير روش زندگي از سنتي به ماشيني و كاهش تحرك افراد در زندگي روزمره ، استفاده از گوشت قرمز بدليل دارا بودن مقدار زيادي مواد چرب رو به كاهش نهاده و در عوض، استفاده از مواد غذايي اي كه با داشتن مقدار كافي پروتئين، براي سلامتي زيان آور نباشند مورد توجه واقع شده است. حبوبات ، سويا و قارچ خوراكي مهم ترين منابع پروتئين غير حيواني هستند كه امروزه به طور وسيع مصرف مي‌شوند. در اين ميان بازار مصرف قارچ خوراكي به دليل افزايش سطح آگاهي جامعه نسبت به فوايد و روش مصرف آن ، روند رو به رشدي را تجربه مي‌كند.
قارچ ، به علت اينكه سرشار از مواد پروتئيني ، گلوسيدي ، ويتامين‌ها و ليپيدها است مي‌تواند غذاي مناسب و كاملي براي انسان به شمار آيد. ضمن اينكه به واسطه سهولت پرورش قارچ هاي خوراكي مي‌توان آنها را به صورت تازه ، خشك ، كنسرو و پودر به بازار عرضه نمود.
اجراي اين طرح به عنوان يك فعاليت توليدي ، ضمن اينكه گامي به سوي خود اتكايي كشور در صنايع غذايي به شمار مي‌رود، مي‌تواند بسترساز اشتغال به كار نيروهاي متخصص ( خصوصا در علوم كشاورزي ) و فاقد تخصص گردد. ضمن اينكه بانوان كارآفرين نيز مي‌توانند با پياده سازي اين طرح، گامي در جهت توسعه ميهن بردارند.
روش تولـيد :
مراحل پرورش قارچ خوراكي عبارتند از:
الف- تهيه بذر
ب- تهيه كمپوست
پ- كشت بذر
ت- رشد ريشه‌هاي قارچ
ث- خاك ريزي
ج- برداشت
الف- تهيه بذر:
براي تهيه بذر ، دانه هاي گندم را بعد از جوشاندن در كيسه هاي كوچك پلاستيكي ريخته و جهت جلوگيري از هجوم ميكروب هاي هوازي به آن ، دهانه آن را با پنبه مسدود نموده و به مدت دو ساعت در اتوكلاو استريل مي‌كنند. سپس بسته‌هاي فوق‌الذكر را با ماده تلقيحي با هاگ و اسپور واريته قارچ مورد نظر تلقيح مي‌كنند و سپس كيسه ها را در محوطه با حرارت حدود 25 درجه سانتي گراد به مدت سه هفته نگهداري مي‌نمايند كه در اين مدت، ميسيليوم بر روي دانه هاي گندم رشد نموده و آماده كشت مي‌باشند و اين عمل را تهيه مايه مي‌نامند.
ب- تهيه كمپوست:
كمپوست از اختلاط كاه ، كود مرغي، گچ، اوره و آب به نسبت 10، 5، 7 ، 4/0 و 25 حاصل مي‌شود.
پ- كشت بذر:
در اين مرحله كمپوست تهيه شده در جعبه هاي چوبي ريخته شده و دانه هاي گندم حاوي ميسيليوم قارچ روي آن كشت شده و پس از فشرده سازي آن را در دماي 25 درجه سانتي گراد و رطوبت نسبي 85 تا 90 درصد نگهداري مي‌كنيم.
ث- رشد ريشه هاي قارچ:
ريشه هاي قارچ ميسيليوم پس از حدود دو تا سه هفته تمام محيط كشت را فرا مي‌گيرند . در اين مرحله نوبت به خاكريزي مي‌رسد.
ت- خاك ريزي :
در اين مرحله، سطح تمام جعبه هاي حاوي كشت با خاك استريل كه قبلا آماده شده به ضخامت 3 الي 5 سانتي‌متر پوشانده مي‌شود. pH اين خاك بايد حدود 5/7 باشد . سپس دماي محيط را به 18 درجه سانتي گراد تقليل مي‌دهند.
ج- برداشت:
پس از دو تا سه هفته قارچ ها با شكل گرفتن خود ، شروع به رشد كرده و پس از چند روز تمام سطح كشت را مي‌پوشانند . برداشت قارچ در اين زمان آغاز مي‌گردد. در هر دوره كشت معمولا بين پنج تا شش نوبت برداشت وجود دارد كه هر نوبت حدود يك هفته به طول مي‌انجامد. بعد از پايان دوره كشت كمپوست باقيمانده مستقيما قابل فروش است.
توجيه اقتصادي طرح :
الف – سرمايه گذاري ثابت :
الف – 1 ) زميـن :
متـراژ ( متر مربع ) هزينه واحد ( هزارريال ) هزينه كل ( ميليون ريال )
2500 25 5/62
الف – 2 ) محوطه سازي :
طرح کارافرینی پرورش قـارچ خوراكـي