آمار و كاربرد آن در مديريت
مقدمه
بي هيچ گفتگوي براي آنكه تحقيقات اجتماعي عصر ما اساس استواري داشته باشد بايد از كمك آمار برخوردار باشد بحث از اهميت آمار در علوم اجتماعي و همبستگي دقيق و عميقي كه در حال حاضر ميان تحقيقات اجتماعي و آماري وجود دارد زائد به نظر مي رسد. از زماني كه روش هاي آماري در تحقيقات اجتماعي وارد شده است طرز تلقي و نحوة تبيين و توجيه مسائل دگرگون شده و در جنبه و جهت كمال و دقت بيشتر پيش رفته است.
مؤسسه مطالعات و تحقيقات اجتماعي نيز از هنگاميكه پي افكنده شد اين نكته را در نظر داشت و براساس همين طرز تفكر از يك طرف در برنامه دورة فوق ليسانس مؤسسه درس مقدمات آمار و نيز درس تخصصي آمار پيشرفته منظور شدو در دورة تكميلي (فوق ديپلم) و همچنين دورة ليسانس علوم اجتماعي، درس آمار از دروس اساسي تلقي گرديد. همچنين لزوم استفاده روز افزون از روشهاي آماري در اقتصاد نوين موجب شده است، دانشگاهها و مؤسسات عالي آموزشي كشور درس آمار را جزو دروس بنيادي در برنامه‌هاي آموزشي علوم اداري و بازرگاني، اقتصادي، اجتماعي، مهندسي، پزشكي و ساير رشته‌ها منظور نمايند.
كليات
از واژه آمار سه معني متفاوت استنباط مي شود. در وهله اول از كلمه آمار اطلاعات آماري متبادر به ذهن است. مانند آنكه گفته شود «اداره كل گمرك آمار واردات و صادرات شش ماهه اول سال را منتشر نمود.» در اين جمله واژه آمار و اطلاعات و ارقام مترادف است. مفهوم ديگر آمار تئوري آمار مي باشد، كه در آن اصول و قواعد رياضي پايه محاسبات و فورمولهاي آماري مطرح است. مفهوم آخري واژه آمار روشهائي است كه در جمع آوري و طبقه بندي و تجزيه و تحليل و تعبير تفسير حقايق و داده‌هاي آماري مورد استفاده واقع مي شود.
موضوع اين تحقيق مطالعه روشهاي آمار در علوم اداري، بازرگاني، اقتصاد و اجتماعي است كه بوسيله آن اطلاعات و حقايق لازم جهت تصميم گيري جمع آوري طبقه بندي و تجزيه و تحليل و مورد تعبير و تفسير قرار مي گيرد. با وجود آنكه بكار بردن روشهاي آمار در بسياري از رشته‌هاي علوم و فنون چون روانشناسي، زيست شناسي، تعليم و تربيت و علوم بهداشتي از مدتها پيش معمول و متداول بوده است، با اين وجود در سالهاي اخير استفاده از آن در هيچ يك از رشته‌هاي مزبور به اندازه‌اي كه در امور اداري، بازرگاني و اقتصاد و علوم اجتماعي و صنعت بكار مي رود توسعه نيافته است.
امروزه مطالعه روشهاي آمار براي اشخاصي كه در فعاليتهاي بازرگاني، صنعتي و اقتصادي كار مي كنند اجتناب ناپذير است و استفاده از وسايلي كه اطلاعات متنوع و بيشمار مربوط به جنبه‌هاي مختلف عمليات توليد و توزيع را در دسترس قرار ميدهد، براي اخذ تصميمات مناسب و توفيق در رقابت بازرگاني، ضرورت يافته است. تا چندي قبل نقش آمار در مديريت، جمع آوري اطلاعات مربوط به عمليات گذشته بود. با وجود آنكه اطلاعات مربوط به عمليات گذشته راهنماي حل مسائل موجود است، با اين وجود در حال حاضر از جمع‌آوري و تجزيه و تحليل اطلاعات آماري در طرح ريزي‌هاي اقتصادي و اجتماعي استفاده مي شود و بوسيله آن عمليات مقرون بصرفه را كه در آينده بايد انجام پذيرد پي ريزي مي كنند.
دليل اساسي استفادة روز افزون از روشهاي آمار در علوم اجتماعي و امور اداري و بازرگاني و اقتصاد لزوم بكار بستن شيوة مديريت علمي در فرايند تصميمگيري است كه بايد بر پايه اطلاعات و حقايق و بطريق عيني و روش علمي انجام شود. بدين ترتيب پاية مديريت صحيح را اطلاعات و حقايق آماري تشكيل مي دهد. اطلاعات و حقايق آماري بصورت جدا از هم در هر مورد خاص قابل تجزيه و تحليل و سنجش و مقايسه است و در فعاليتهاي اداري، چون تعيين هدفها و ارزيابي عمليات و اندازه‌گيري پيشرفت كارها و تعيين نقايص و مشكلات، بكار مي رود.
دليل ديگر استفاده از آمار در مديريت، توسعه و گسترش حجم عمليات در سازمانهاي جديد است كه موجب افزايش و عدم تمركز و پراكندگي تشكيلات شده و نظارت و كنترل را براي مديران امري دشوار ساخته است. محدوديت منابع و تنوع مواد خام و پيچيدگي روشهاي توليد و ايجاد محصولات فراوان و اشكالات توزيع و لزوم استفاده از وسايل جديد و تسهيلات نوين در مؤسسات فروش، مسائل و مشكلات فراواني براي اداره كنندگان سازمانهاي دولتي بازرگاني و صنعتي بوجود آورده است.
در شرايط موجود حتي براي مديران مجرب و متخصص نيز امكان ندارد بدون مطالعه و بررسي حقايق و اطلاعات مربوط، جزئيات امور مؤسسات خود را مورد نظارت و كنترل قرار دهند و سياست و خط مشي‌هاي مناسبي جهت توسعه عمليات اتخاذ نمايند.
تعاريف و اصطلاحات
آمار علمي است كه مشخصات كلي يا خصوصيات جامعه‌هاي آماري را با توجه به شرايط كيفي مربوط، بصورت كمي مورد مطالعه قرار ميدهد. اين مطالعه با مفاهيم چندي مربوط مي گردد كه بترتيب در زير تشريح مي شود:
جامعه آماري
اولين موضوعي كه در بررسيهاي آماري بايد بدان توجه نمود جامعة آماري است. جامعه از لحاظ آمار به مجموعه‌اي از افراد اطلاق ميشود كه لااقل داراي
فهرست مندرجات
عناوين صفحه
مقدمه…………………………………………………………………………………………………….. 1
كليات…………………………………………………………………………………………………….. 2
جمع آوري اطلاعات……………………………………………………………………………….. 6
پخش فراواني………………………………………………………………………………………… 10
ميانگين ها……………………………………………………………………………………………… 11
انحراف و پراكندگي……………………………………………………………………………….. 15
نمونه گيري……………………………………………………………………………………………. 20
استنباط آماري……………………………………………………………………………………… 23
جداول و نمودارهاي آماري…………………………………………………………………… 25
منابع و مآخذ…………………………………………………………………………………………. 32
آمار و كاربرد آن در مديريت