مقاله رایگان در مورد استان مازندران
موقعيت جغرافيايي
استان مازندران در شمال ايران قرار دارد.حد شمالي آن درياي مازندران،حد شرقي آن استان گلستان،حد جنوبي آن استانهاي سمنان،تهران و قزوين و حد غربي آن استان گيلان مي باشد
ناهمواريها
شكل ناهمواريهاي استان مازندران به گونه اي است كه به روشني مي توان آنها را به دو قسمت جلگه اي و كوهستاني تقسيم كرد.امتداد و جهت رشته كوههاي البرز،به صورت ديواري مرتفع در مسافتي طولاني،خط ساحلي و جلگه هاي كناره اي درياي مازندران را محصور كرده است.بدين علّت،تقريباً در سراسر استان،شيب زمين از ارتفاعات به سوي جلگه و درياي مازندران (از شمال به جنوب به سوي سواحل جنوبي،واز شرق به غرب به سوي سواحل شرقي دريا) كاهش مي يابد.در محل تلاقي جلگه و كوهپايه هاي شمالي البرز،به علّت شدّت فرسايش و تراكم آبرفت،قسمتي از ناهمواري هاي قديمي به وسيله رسوبات جديدتر پوشيده شده و تنها در بعضي نقاط به صورت تپه ظاهر شده اند.در قسمت جلگه اي در سواحل جنوبي و شرقي درياي مازندران،تحت تأثير نسيم دريا و بادهاي محلي،تپه هاي ماسه اي ساحلي تشكيل شده و سدي طبيعي و كم ارتفاع بين دريا و جلگه پديد آورده اند
الف)كوهها: رشته كوههاي البرز كه بر اثر كوهزايي آلپي دوره ترشياري تشكيل شده است.جلگه هاي ساحلي استان مازندران را از قسمت داخلي ايران جدا نموده است.نیمه شرقی البرز غربی و تمام البرز مرکزی و قسمتس از البرز شرقی در محدوده استان مازندران قرار دارند.بدین ترتیب،همراه با سایر عوامل طبیعی،شرایط جغرافیایی خاصی پدید آمده است.رشته کوههای البرز در مازندران،به وسیله رودهای بزرگی از قبیل چالوس،هراز،بابل،تالار و نکا،که بر دامنه شمالی آن جاری هستند،به واحدهای کوهستانی مشخص تقسیم می شود.با توجه به تفاوتهای محلی ناحیه ای،در محدوده استان مازندران نیز می توان البرز را در جهت غربی- شرقی،به سه واحد غربی،مرکزی و شرقی تقسیم کرد.
ب)جلگه های ساحلی: حد فاصل خط ساحلی دریای مازندران و کوهپایه های شمالی البرز،نوار جلگه ای وسیعی که عرض متغیر دارد،از غرب تا شرق استان مازندران گسترده شده است.
در اعصار یخچالی و بین یخچالی دوره کواترنری به تبعیت از شرایط آب وهوایی،نوسان شدیدی در سطح آب دریای مازندران پدید می آمده است،به طوری که در آخرین عصر یخچالی،سطح آب دریای مازندران دها متر بالا تر از سطح دریاهای آزاد بوده و گستره جنوبی و شرقی آن تا کوهپایه های البرز می رسیده است.پس از آن،به علت عقب نشینی دریای مازندران،فرسایش شدید آبی و تراکم آبرفت رودهای حوضه ی اراضی وسیع و همواری در سواحل دریا به وجود می آید ولی عرض و وسعت آنها تحت تأثیر شرایط محلی و ترکیب عوامل مؤثر قرار داشته است.در پیدایش و گسترش جلگه های ساحلی استان مازندران،عواملی از قبیل میزان آب رودها،وسعت حوزه رودها،شیب بستر رودها،مقاومت سنگها و عمق دریا مؤثر بوده اند.ولی این عوامل در هر نقطه،با توجه به شرایط محلی،به نسبتهای مختلفی با هم ترکیب شده و توجیه کننده ویژگیها و تفاوتهای محلی و ناحیه ای جلگه ساحلی هستند.
آب و هوا
آب و هوای این استان را با توجه به خصوصیات دما و بارش،می توان به دو نوع معتدل خزری و مرطوب کوهستانی (معتدل و سرد) تقسیم کرد.
الف)آب و هوای معتدل خزری:جلگه های غربی و مرکزی استان که تا کوهپایه های شمالی البرز محدود می شود،آب و هوای معتدل خزری دارند.در این نواحی،به علت نزدیکی به دریای مازندران،دیوار کوهستانی البرز و کمی فاصله بین کوه و دریا،دمای معتدل و رطوبتی زیاد دارد،به طوری که میزان بارندگی سالیانه به 1300 میلی متر می رسد،و توزیع فصلی باران متناسب و دوره ی خشکی بسیار کوتاه است. به علت رطوبت نسبی بالا و پوشش ابری مداوم آسمان و کمی ارتفاع،دمای هوا معتدل و دامنه گرمای آن محدود می باشد و تابستانهای گرم ومرطوب(در سواحل شرجی) و زمستانهای معتدل و مرطوب دارد و یخبندان به ندرت اتفاق می افتد.قسمتهای شرقی این ناحیه،شرایطی مشابه آب و هوای معتدل مدیترانه ای دارد.
ب)آب و هوای معتدل کوهستانی:با افزایش تدریجی ارتفاع از اراضی جلگه ای به سوی دامنه شمالی ارتفاعات البرز و دوری از دریای مازندران،تغیرات خاصی در آب و هوای استان بوجود می آید.به طوری که در نوار ارتفاعی تقریباً 1500 تا 3000 متری (از غرب تا شرق) شرایط آب و هوای معتدل کوهستانی دارد که زمستانهای سرد یخبندان و طولانی،و تابستانهای معتدل و کوتاه دارد.از ویژگیهای اصلی این محدوده،کاهش میزان بارندگی سالانه و دمای هوا است.قسمتی از ریزشهای جوی در این نواحی بصورت برف بوده و تا اوایل دوره گرم در سطح زمین انباشته هستند
ج)آب وهوای سرد کوهستانی:در قلل کوهستانی مرتفع دامنه شمالی البرز در نوار ارتفاعی بالای 3000 متری، دمای هوا به شدت پایین می آید و یخبندانهای طولانی ایجاد می کند و بدین جهت زمستانهای سرد و طولانی و تابستانهای کوتاه و خنک دارد.در این قلمرو،ریزش غالباً به صورت برف است که به علت سردی هوا، در دوره سرما روی هم انباشته شده وتا اواسط دوره گرما نیز دوام می آورند.در این محدوده آب و هوایی، در قلل منفردی مانند علم کوه،تخت سلیمان،دماوند،شرایط تشکیل یخچالهای کوهستانی و انباشت دایمی برف فراهم شده است.بدین جهت،حتی در گرمترین ماههای تابستان نیز ذخایر برف و یخ در این نقاط وجود دارد.
پوشش گیاهی
استان مازندران به دلیل موقعیت جغرافیایی شرایط آب و هوایی و جنس خاک،پوشش گیاهی متنوعی از قبیل جنگل انبوه،چمنزار و استپ برخوردار است.مجاورت دریای مازندران و رشته کوههای البرز سبب شده است که به تبعیت از آب و هوا در دامنه شمالی البرز از خط ساحلی دریای مازندران تا قلل مرتفع،بر حسب افزایش ارتفاع،پوشش گیاهی متنوعی به صورت نوارهای مشخص به وجود آیند.به طور کلی،پوشش گیاهی این استان را می توان به
و مرتع تقسیم کرد:
جنگل- از غرب تا شرق استان و از جلگه ساحلی تا ارتفاعات 2500 متری،جنگلهای انبوه خزری،به صورت نواری،دامنه شمالی البرز را فرا گرفته است.در این جنگلها در جهت شمالی – جنوبی وغربی – شرقی بر حسب تغییر شرایط محلی مانند آب و هوا،ارتفاع،جنس خاک و سنگها و شیب دامنه ها تغییرات گیاهی مشخصی به وجود می آید.از این نظر،مازندران یکی از نقاط نادر جهان به شمار می رود.به طور کلی،در این جنگلها غلبه با درختان پهن برگ است که تا ارتفاع 1800 متری گسترش دارند.بعد از آن تا ارتفاع 2500متری،درختان سوزنی برگ ظاهر می شوند.بالا تر از آن،شرایط رویش گونه های درختی محدود می گردد و پوشش گیاهی به چمنزار (همانند چمنزارهای آلپی اروپا) تبدیل می شود که در بهار و تابستان سبز می شوند.در جهت غرب به شرق نیز تغییر گونه های درختی و تراکم جنگل محسوس است.در گذشته جنگل متراکمتر بوده و گسترش شمالی بیشتری داشته است،ولی به علت رشد جمعیت،توسعه کشاورزی و بهره برداری فزاینده،از وسعت جنگل کاسته شده و حد شمالی آن نیز به کوهپایه های البرز محدود گردیده است.جنگلهای استان از درختهای متنوعی تشکیل شده است که مهمترین آنها عبارتند از بلند،مازو،مَمرَز،آزاد،انجیری،توسکا،زبان گنجشک،شاه بلوط،شمشاد،افرا، نمدار،نارون(مَلج یا اوجا) و راش.این جنگلها در اقتصاد،صنایع،اشتغال،شرایط آب و هوایی،آبهای سطحی و زیر زمینی و خاک استان مازندران نقش مهمی دارند.
مرتع – به طور کلی،چمنزارهای کوهستانی،گیاهان زیر جنگل و گیاهان استپی مراتع استان را تشکیل می دهند،این مراتع بر حسب ارتفاع و فصل مورد استفاده قرار می گیرند.مراتع ییلاقی به صورت چمنزار در ارتفاعات البرز در بالای حد جنگلهای سوزنی برگ گسترش دارند و در فصل تابستان مورد استفاده دامداران استان قرار می گیرند.این مراتع توأم با گیاهان جنگلی،وسعت زیادی دارند و از نظر ارزش اقتصادی جزو مراتع خوب کشور به شمار می روند.
زندگی جانوری
استان مازندران به دليل موقعيت جغرافيايي و شرايط اكولوژيك،مجاورت دريا با كوه،درياچه هاي فصلي،تنوع پوشش گياهي و آب وهوايي،زندگي جانوري متنوعي دارد و مجموعه اي از جانوران كوهستاني،جنگلي،جلگه اي واستپي تواَم با پرندگان بومي مهاجر و آبزيان،شرايط زيستي متنوعي به وجود آورده اند.پستانداراني از قبيل گراز،پلنگ،گربه وحشي،آهو،ميش،قوچ،خرس،شغال،گرگ،گوزن وپرندگاني از قبيل شاهين،قرقاول،عقاب،كبك،و خزندگاني از قبيل مار،لاك پشت وجود دارد.
در درياي مازندران و دهانه رودهاي آن،انواع ماهيان استخواني و غضروفي(ماهي سفيد،كپور،سوف،ماش،اورنج و ماهيان خاوياري)يافت مي شوند كه زير نظر شركت شيلات شمال اداره مي شود.
زبان و لهجه
زبان طبري يا مازندراني،بازمانده ي زبان ايرانيان قديم است كه ديرتر وكمتر از ساير زبانها تحت تاَثيرزبانهاي بيگانه اي چون عربي،مغولي،تاتاري قرار گرفته است.
تا قرن پنجم هجري،پادشاهان طبرستان به خط پهلوي مي نوشتند و سكه مي زدند.دو كتيبه كه به خط پهلوي در رِسِكت،واقع در دودانگه ساري،و گنبد لاجيم واقع در سوادكوه به دست آمده است مؤيّد اين مطلب است.
فرهنگ وآداب و رسوم
از فرهنگ مردم مازندران در قبل از اسلام اطلاع دقيقي در دست نيست،ولي در دوره اسلامي مدارس بسياري براي فرا گرفتن علوم قديمه داير شده است.
از دانشمندان و علماي اين خطّه مي توان ابن جرير طبري،مرز بان بن رستم،شيخ طبرسي و… را نام برد.
از علماي دين ومذهب مي توان حضرت آيت الله ميرزا هاشم آملي،حضرت آيت الله جوادي آملي،حضرت آيت الله حسن زاده آملي و… را نام برد.
ويژگي هاي اقتصادي
از نظر كشاورزي،مازندرانيكي از مناطق مهم اقتصادي كشور به حساب مي آيد.در حدود350000هكتار از كل مساحت استان،زير كشت برنج،پنبه،گندم،جُو،دانه هاي روغني،مركبات و چاي قرار دارد.
برنج از محصولات مهم كشاورزي استان مازندران است.برنج از خانواده غلات بوده و خواستگاه اصلي آن آسياي موسمي مي باشد كه به وسيله اعراب به كشورهاي خاورميانه انتقال يافته است.
از ديگر محصولات مهم استان مازندران،دانه هاي روغني است كه شامل سويا(لوبياي روغني)،آفتابگردان و كُنجد مي باشد.همچنين از ذرت و تخمپنبه نيز در روغنكشي بهره برداري مي شود.
كشت چاي،باغداري،پرورش دام و طيور،ماهيگيري،نيز در بين مشاغل مختلف وجود دارد و چرخ اقتصاد و صنعت مازندران را مي چرخاند.
معادن گوناگوني از قبيل زغال سنگ،فلورين،سُرب،باريت،سنگ آهك و مرمريت،سنگ گچ،معدن پوكه،سيليس نيز در استان مازندران وجود دارد.
صنايع نساجي-صنايع ماشيني-صنايع غذايي-صنايع ساختماني نيز در مازندران فعاليت هاي خوبي را دارند كه بعضي از آنها همچون صنايع نساجي مازندران،و در صنايع غذايي،كاله آمل و روغن غنچه صادرات جهاني دارند.
مقاله رایگان در مورد استان مازندران